Van vage schets naar bijna echte foto: Gilles gebruikt AI om compositietekeningen om te toveren tot realistisch beeld

Weinig details en onrealistische verhoudingen: het lijkt soms onmogelijk om echte mensen te zien in compositietekeningen. Gilles Vermeulen heeft daar iets op gevonden: met AI tovert hij de schetsen om tot realistische portretten.

De Amerikaanse seriemoordenaar Zodiac Killer, een lid van de Belgische Bende van Nijvel en een ongeïdentificeerde vrouw, gevonden in een rivier. Allemaal zijn ze - de een beter dan de ander - door compositietekenaren op papier gezet. Deze schetsen pakt Vlaming Gilles Vermeulen (38) op om er vervolgens een realistisch beeld bij te maken.

Experimenteren met AI

Als creative developer is Gilles volop bezig met de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie (AI). Waar het volgens hem door sommige mensen in zijn branche als een bedreiging wordt gezien, biedt het hem juist veel mogelijkheden. "Het was altijd mijn jongensdroom om professioneel illustrator te worden, maar ik vond mezelf nooit goed genoeg. Maar plots, door die technologie, werd het allemaal veel realistischer."

In het begin gebruikte Gilles AI vooral om portretten te maken van hemzelf en familieleden. "Gewoon om te kijken hoe ik met tekst een beeld kon genereren. Ik probeerde dan speciale portretten te maken, die je niet zomaar met fotografie kunt bereiken."

Huis vol schedels

Dat Gilles zich richt op de reconstructie van gezichten komt niet uit de lucht vallen. Zijn vader hield zich daar, na een opleiding tot forensisch tandarts, namelijk ook mee bezig. "Hij heeft een opleiding gevolgd om gezichtsreconstructies te doen, op de schedel met klei."

Op basis van de informatie die uit de schedel afgeleid kon worden, kon het gezicht dus nagemaakt worden. "Het huis stond vaak vol met schedels die dan in verschillende stadia van afwerking tot een menselijk gezicht werden omgetoverd. Hij heeft voor musea bijvoorbeeld reconstructies gemaakt van Neandertalers op Neandertalerschedels."

Bestaande schetsen

AI ontwikkelt snel en daardoor is ook de manier waarop Gilles ermee omgaat veranderd. Hij ontdekte een nieuw programma, waarmee hij niet alleen op basis van tekst, maar ook met bestaande schetsen beeld kon creëren.

Gilles: "In het begin maakte ik schetsjes van bijvoorbeeld sneakers, kleedij of monsters. Dat was al wel fascinerend. Toen kwamen robotfoto's (Vlaams woord voor compositietekening, red.) ter sprake en dacht ik: wacht eens, het lijkt me fascinerend om te zien hoe zo'n robotfoto er in het echt uit zou zien."

Bizarre 'robotfoto's'

Hij begon met het maken van realistische beelden op basis van compositieschetsen omdat hij dat komisch vond, vertelt Gilles. "Wat je heel vaak tegenkomt zijn grappige robotfoto's waarvan je denkt: hoe kan die persoon die dit getekend heeft ooit aan zijn job zijn geraakt? Of hoe komt het dat die robotfoto er zo bizar uitziet?"

Denk aan een heel grote neus, hangende ogen of een bijzonder hoofddeksel. "Het leek me fascinerend om zo'n bizarre robotfoto te pakken en de hypothetische vraag te stellen: stel dat deze robotfoto, hoe gek die er ook uitziet, super accuraat was, hoe zou dan de echte persoon er uitzien?"

'We hebben hem gevonden'

"Wat ik in het begin vooral deed, was die bizarre robotfoto's pakken en ze zo dicht mogelijk bij de schets houden. Om dan een beeld te genereren waarvan je zou zeggen: 'Ah ja, dat is die persoon'. Als je die robotfoto ernaast legt, dat je zegt: 'We hebben hem gevonden'." Het is niet Gilles' doel om de zaken waarvoor de schetsen zijn gemaakt, op te lossen of een doorbraak te geven.

"De kans dat zo'n schets echt accuraat is, is heel klein. Er hangt veel af van: hoe goed heeft die getuige de persoon gezien? Hoe goed is die getuige in het beschrijven van die persoon? En de schetsartiest in het omzetten van al die data naar een schets? Ik besef al te goed dat het realistische beeld dat ik genereer, waarschijnlijk verre is van hoe de echte persoon eruit ziet."

Ongeïdentificeerde slachtoffers

Voor nu ziet Gilles zijn project dus voornamelijk als hobby. Al geeft hij wel toe dat zijn werk 'niet volkomen nutteloos hoeft te zijn voor het oplossen van zaken'. "Het plaatst de focus even terug op de zaak. Het laat je op een andere manier kijken naar de schets en doet mensen erover praten en nadenken."

Daarbij worden niet alleen van daders, maar ook van ongeïdentificeerde slachtoffers compositieschetsen gemaakt. "Als ze dan een goede schets kunnen maken, en alles wordt goed beschreven, dan kan ik me voorstellen dat zo'n realistische versie wel redelijk accuraat kan zijn en herkenning kan geven in bepaalde zaken."

'Fantasie in je achterhoofd'

Een paar van de compositieschetsen die Gilles heeft gebruikt, komen uit de Identify Me campagne die in Nederland, België en Duitsland is opgezet om twaalf ongeïdentificeerde overleden vrouwen te identificeren. "Als ik hen misschien nog een klein beetje een extra kans geef om geïdentificeerd te worden, al is het maar nul komma zoveel procent kans... Ik dacht: baadt het niet dan schaadt het niet."

Gilles denkt dat de kans klein is dat er aan de hand van zijn werk echt een doorbraak komt in een zaak, maar een mooie fantasie blijft het wel. "Dat zou heel chic zijn. Dat is gewoon zo een stoute fantasie in je achterhoofd, maar totaal niet iets wat ik beschouw", zegt hij op z'n Vlaams.

Actieve moordzaak

Toch staat Gilles overal voor open met zijn project. "Als er experts zouden zijn, forensische tekenaars enzo, die zeggen: 'Wij zien er mogelijkheden in', en die willen met mij samenwerken, verwelkom ik dat met open armen."

Zijn werk is intussen al wel opgepakt door een Amerikaanse privé-detective, die bezig is met een lopende moordzaak. Het realistische beeld bij de compositieschets heeft Gilles die kant op gestuurd. "Ik heb nog geen feedback gekregen, en weet niet of ze het inderdaad gaan gebruiken, maar het is een fascinerende gedachte dat die moordenaar het misschien in de media te zien krijgt en hard moet lachen, als het helemaal niet op hem lijkt", grapt Gilles.