Van teckels tot kroketten, bijzondere kerstballen zijn in trek: 'Mijn gekste aanvraag was een balzak mét haar'

Steeds meer kerstbomen worden versierd met ornamenten in de vorm van alledaagse voorwerpen. Hoe kijken ontwerpers en glasblazers naar deze trend? "Voordat zo'n uniek stuk in jouw boom schittert, heeft het een lange reis afgelegd."

Teckels, designertassen, baggerschepen en satisfyers: je kunt het zo gek nog niet bedenken of er zijn kerstballen van. En zijn ze er niet? Dan kun je ze op maat laten maken. Irena (53) van Kerstbal en Co weet er alles van. Sinds 5 jaar verwerkt zij speciale kerstbalaanvragen tot daadwerkelijke decoraties. "De luxe-ornamenten zijn ontzettend in trek."

Vakmanschap

Irena begon in 2007 met haar zaak, en verkocht in het begin alleen waxinelichthouders die ze deels zelf ontwerpt. "Dat zijn eigenlijk ronde beschilderde waxinelantaarns aan een glazen standaard." Of ze die zelf blaast? "Nee, dat is écht vakmanschap", zegt ze.

Van alle bedrijven die in Nederland kerstballen verkopen, blaast bijna niemand ze zelf, legt conservator van het Glasmuseum Hélène Besançon uit. "Voordat zo'n uniek stuk in jouw boom schittert, heeft het een lange reis afgelegd. Het merendeel van de glazen ballen wordt namelijk in landen als Polen, Duitsland en Tsjechië geproduceerd."

Tsjechische ballen

Zo ook de kerstballen van Irena. "Ik kom zelf uit Tsjechië, en via via kwam ik in contact met Tsjechische en Poolse glasblazers waar ik nu nog steeds zaken mee doe. In het begin waren dat nog geen 'bijzondere' kerstballen."

Luxe kerstornamenten waren namelijk nog niet echt populair in Nederland, vervolgt ze. "Dat leefde destijds veel meer in Amerika. Daar pakken mensen vaak ook écht uit en mag het ook heel wat kosten."

Ornamenten

Dat de verkoop van de Tsjechische waxinehouders zo goed zou gaan, had Irena niet verwacht. "Maar iedereen reageerde zo enthousiast, dat ik na een tijdje dacht: ik kan misschien ook wel iets nieuws proberen, misschien zouden de glazen luxe ornamenten hier ook aanslaan?"

Irena ontdekte een Tsjechisch familiebedrijf dat stamt uit 1910 en vooral vogeltjes als ornamenten maakte, en besloot samen te werken. "De prijs van zulke ornamenten ligt hoger dan die van gewone kerstballen door het vakwerk dat erin zit. Hoe meer kleuren, hoe meer tijd het kost om ze te maken. Alles wordt geproduceerd volgens Europese richtlijnen, van veilige verfsoorten tot afzuiginstallaties. Daarom kan een figuur waar veel werk in zit soms wel 60 euro kosten."

Afschrikkende prijs

Maar die hoge prijs weerhield haar Nederlandse klantenkring niet. "Sterker nog, eind december waren ze altijd uitverkocht", vertelt Irena. "De vraag naar glazen ornamenten in bepaalde vormen, was zelfs zó groot dat ik sinds 8 jaar speciale aanvragen in behandeling neem. Mensen kunnen een eigen ontwerp voor een kerstbal aanleveren."

"Sindsdien maken we van alles: taartjes voor de lokale bakker tot technische ontwerpen, zoals een baggerschip van 80 meter, verkleind tot 16 centimeter. De aanvragen werden steeds gekker", lacht ze. "Soms zelfs met een seksuele inslag, zoals iemand die letterlijk 'kerstballen' wilde: een balzak met haar."

Trends

Waar komt de drang om zulke kerstversiering op te hangen vandaan? "Decoratie, zoals servies of kerstballen, weerspiegelt vaak wat er in de maatschappij speelt", legt conservator Besançon van het Glasmuseum uit. "Dat was vroeger ook al zo. Alhoewel je in de vorige eeuw vaker 'klassieke' ronde ballen zag, bestonden er toen ook kerstornamenten in de vorm van een zeppelin, vliegtuigen of andere technologische symbolen die populair waren in die tijd."

Zulke versieringen vertellen je dus iets over de fascinaties in een bepaalde periode, gaat de conservator verder. En ook nu nog reflecteren kerstdecoraties huidige cultuurtrends. "Al zou ik zelf niet zo snel een balzak in de kerstboom hangen", lacht Irena. "Kwestie van smaak."

Concurrentie uit China

Irena ziet dat glazen ornamenten populair zijn, maar merkt steeds meer concurrentie uit het buitenland. "Je ziet tegenwoordig goedkopere plastic varianten en zelfs glazen kerstballen die voor een fractie van de prijs worden aangeboden. Sommige glazen kerstballen kosten zelfs maar 5 euro."

"Dat komt doordat het gros van de goedkope kerstballen die je in Nederland vindt, uit China komt", legt Besançon uit. "Misschien ook wel uit Polen, maar het draait vooral om massaproductie. Wij kunnen daar met onze glasblaasproductie simpelweg niet tegenop."

Plastic ballen de toekomst?

Of glazen ballen hierdoor helemaal zullen verdwijnen? Besançon denkt van niet. "Ik snap dat plastic ballen aantrekkelijk zijn door de prijs en het feit dat ze niet snel stuk vallen, maar ik verwacht dat het naast elkaar blijft bestaan."

"Zelf vind ik dat je heel voorzichtig moet omgaan met oude kerstballen, want ze koesteren herinneringen uit een andere tijd. Die oude doos van oma met kerstversieringen heeft ook waarde. Het is niet alleen decoratie, maar ook een stukje geschiedenis."