Liefde vinden na je 70ste? Dat hoor je niet vaak, maar het is mogelijk. Het overkwam Karel (84) en Leonore (76). In het begin was het moeilijk en verwarrend, vertellen ze. Maar nu willen ze niet anders. "Het is ontzettend leuk om weer verliefd te zijn."

"Wij waren allebei erg verrast dat dit ons overkomen is", vertelt Leonore van Zand over haar 'nieuwe' relatie. "Jij zegt altijd: 'Niet op zoek, maar wel gevonden'", zegt ze tegen Karel. De twee zijn nu al 4 jaar samen.

'You've got mail'

Karel Schell en Leonore kennen elkaar al sinds 1999, ze waren jarenlang buurman en buurvrouw. "We hebben naast elkaar gewoond en ik vond Leonore altijd een ontzettend leuk mens. We hadden toen al gezellig contact, maar er speelde niets", blikt hij terug. De twee zaten toen namelijk nog in een huwelijk met hun ex-partners. "Karel is iets meer dan 50 jaar getrouwd geweest, net als ik", vertelt Leonore.

In 2008 verhuist Karel met zijn gezin. Het contact tussen de twee buren wordt dan minder. Maar wanneer Karel gaat scheiden, stuurt hij Leonore een e-mailtje om te kijken hoe het met haar gaat. "We hebben altijd contact gehouden en tijdens mijn scheiding heb ik Leonore weer opgezocht om samen te wandelen en mijn problemen besproken", vertelt hij.

Verdriet, emotie en verwarring

Karel had het moeilijk met zijn scheiding en zocht daarom steun bij Leonore. "Zo'n scheiding brengt altijd heel veel verdriet, emotie en verwarring met zich mee", legt ze uit. "Dus we zijn samen gaan wandelen. En zo heb ik hem in die periode, ook uit eigen ervaring kunnen steunen, want mijn huwelijk was inmiddels voorbij."

Maar van het wandelen kwam al gauw meer. "Op een gegeven ogenblik werd het een echte relatie en nu hebben we, zoals dat dan deftig heet, een latrelatie", merkt Karel op.

'Ik wilde niet verliefd zijn'

"Alleen, ik was nog niet gescheiden", vult Leonore aan. Voor haar was het dus niet zo makkelijk om zich over te geven aan Karel. Ze wilde dat niet doen terwijl ze nog getrouwd was. "Het is echt een heel proces geweest. Want het is niet simpel om na 50 jaar het leven te hebben gedeeld met een andere partner, de stap te zetten om een lang huwelijk met al zijn voor en tegenspoed te beëindigen."

Leonore was er ziek van, ze wilde niet aan zichzelf toegeven dat Karel meer dan alleen een wandelmaatje was. "Ik heb zeker een jaar geworsteld met het gegeven dat ik verliefd was op Karel, dat wilde ik eigenlijk niet. Ik vond het allemaal maar verwarrend."

'Het is ontzettend leuk'

4 jaar later is Leonore blij dat ze die stap toch wel heeft gezet. "Het is ontzettend leuk om weer verliefd te worden met alles wat erop, eraan en erbij hoort."

"Karel is een man met initiatieven, een wereldburger, hij spreekt zijn talen en is heel belezen." En dat past goed bij haar persoonlijkheid vindt ze. "Ik ben zelf 'outgoing' en redelijk ondernemend. Maar ik overval mijn rustige Karel nog wel eens met dingen waar hij erg aan moet wennen, met dit interview bijvoorbeeld."

Leuke verrassing

"En ja, ik geniet van haar verrukkelijke chaos", vult Karel aan. "Ik speel al heel lang tuba, maar Leonore vond dat ik een beter instrument verdiende. En voordat ik het wist had ze een veel betere uitgezocht."

"Ze had zelfs al een lagere prijs bedongen. En dat zijn dingen die ik in mijn vorige leven nooit heb meegemaakt."

Bron: Eigen foto

'Beter dan ik had verwacht'

"Op dit moment heb ik absoluut het gevoel dat ik een tweede kans heb gekregen", gaat Karel verder. 2022 was een moeilijk jaar voor hem, hij moest voor de tweede keer worden geopereerd aan zijn darmen. "Kanker, uitgezaaid, helemaal naar de lever."

"Maar het is daarna eigenlijk verschrikkelijk goed met me gegaan. En als ik terugdenk aan mijn huwelijk, dan denk ik bij mezelf: 'Er is echt veel meer uit het leven te halen dan ik op dat moment deed.'" Karel was toen nog enorm aangeslagen door zijn scheiding en de operatie. "Maar het heeft me allemaal verrast hoe goed ik er uit ben gekomen, beter dan ik had verwacht."

'Volg je hart en wees eerlijk'

En juist daarom is het zo belangrijk om je hart te volgen, vindt zowel Leonore als Karel. Dat is ook het advies dat ze aan anderen willen meegeven. "Wees eerlijk, want in een huwelijk blijf je een deel verantwoordelijk voor je eigen geluk. En als je zelf gelukkig bent, dan maak je een ander ook makkelijker gelukkig", denkt Leonore.

"Liefde voor eeuwig, dat bestaat gewoon niet", gaat ze verder. "Liefde groeit met je mee en het kan overgaan na 2 jaar, 10 jaar, 50 jaar. Toen ik ging trouwen moest ik beloven in de kerk, 'tot de dood ons scheidt'. Toen heb ik al gezegd dat kan ik niet beloven, ik wil het graag, maar dat kan ik niet overzien op m'n 22ste. Ik ben blij dat ik dat toen zo heb ingeschat."

Tweede kerstdag

Tweede kerstdag viert het stel gezellig samen. Eerste kerstdag zijn ze bij hun eigen familie. "Ik heb een beetje een ingewikkeld leven, want ik woon een aantal dagen per week bij Karel. De rest van de week deel ik samen met mijn ex een huis in Noordwijk."

Leonore viert daarom eerste kerstdag met haar kinderen, kleinkinderen en ex-man. Terwijl Karel dineert met zijn zoon, schoondochter en twee kleinzoons. "Maar tweede kerstdag hebben we heerlijk een hele dag voor onszelf."

'We besteden er zeker tijd aan'

Wat ze dan gaan eten, weten ze nog niet. "We hebben nog echt geen idee. Wat ik wel weet is dat het geen groot en meeslepend diner wordt", denkt Karel. "Maar ik doe wel een leuke jurk aan hoor", reageert Leonore. "We hebben een feestelijke tafel. En jij kan heel leuk koken, dus in ieder geval een lekker voorgerechtje, mooi hoofdgerecht en een lekker glaasje champagne, toch?"

"En een kaasplankje. En een lekker toetje", vult Karel aan. "We besteden er zeker tijd aan."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."