Vakbonden hopen na zoveelste brandbrief dat veiligheid treinpersoneel nu écht verbetert: 'Als ik tegen mijn gezin 'tot vanmiddag' zeg, moet dat een belofte kunnen zijn'

Vakbonden hopen met de zoveelste brandbrief de agressie tegen personeel in het openbaar vervoer te verminderen. Dagelijks krijgen conducteurs en boa's te maken met onveilige situaties, met soms ernstige gevolgen. "Mijn arm was zwaar gekneusd en ontveld."

Naast de brandbrief ligt ook het treinverkeer komende zaterdagavond 3 minuten stil. De aanleiding: de zware mishandeling van een NS-conducteur, die afgelopen weekend geschopt, geslagen en van een trap geduwd werd door een groep jongeren.

Cynisme

Het geweld tegen machinisten en conducteurs neemt, ondanks verwoede pogingen, alleen maar toe. In 2022 steeg het aantal incidenten met 30 procent ten opzichte van het voorgaande jaar, en in 2023 was er opnieuw een stijging van 8 procent.

Wéér een brandbrief dus. Waarom deze wel gaat werken? Bestuurder van FNV Spoor Henri Janssen zegt dat er moet worden opgepast dat het niet 'voor de bühne' is. "Het kan zorgen voor cynisme onder personeel."

Politiek aan zet

Toch houdt Janssen hoop dat de brief en actie van zaterdagavond effect hebben. "In de brief worden ook goede en stevige maatregelen voorgesteld."

In gesprekken met leden van het demissionaire kabinet merkt de FNV-bestuurder daarbij dat ook daar goede ideeën op tafel liggen. "We hopen dat zo'n actie als dit het kabinet en de Tweede Kamer dwingt om door te pakken."

'Je ziet normen en waarden wegvallen'

Hoofdconducteur bij de NS Priscilla van Barlingen herkent de problematiek maar al te goed. "Ik vind mijn werk het leukste wat er is. Maar ik loop de laatste tijd wel op een andere manier rond op werk", vertelt ze. Van Barlingen maakt bijna dagelijks agressie mee in de trein.

"Ik heb het veel erger zien worden", zegt de conducteur. "De normen en waarden zie je wegvallen. Iedereen heeft zijn eigen verzonnen uitzonderingen op de regels die gelden in de trein. Dat maakt het moeilijker, want als die groep groeit, groeit ook de groep die verder gaat dan alleen 'ja maar' zeggen."

Zwaar gekneusde arm

Zo raakte ze zelf ook gewond tijdens haar werk. "Iemand gaf aan dat hij zijn ticket was verloren tussen de stoelen van de trein. Ik wilde hem helpen, dus ik grijp naar het kaartje wat ik zag liggen. Dat kaartje was niet geldig en hij drukte mijn arm klem, waardoor mijn arm ontveld raakte en gekneusd."

"Hij hield pas op toen een andere reiziger opstond, terwijl ik al vier keer had gezegd dat hij mij pijn deed." Van Barlingen verstijfde, omdat ze dacht dat ze aan het helpen was. "De woede kwam later pas. Ik heb hem enigszins boos uit de trein gezet, zodat ik er maar vanaf was. Toen heeft mij me nog bedreigd, dat hij me volgende keer klappen zou geven."

Deur van coupé eruit getrapt

Hoewel dat het ernstigste is wat ze heeft meegemaakt, gaan treinreizigers bijna dagelijks bij haar over de grens. "Je wijst mensen alleen op huisregels of controleert kaartjes. En dat vinden ze niet leuk. Vorig week trapte iemand nog de deur van de coupé eruit, toen ik hem een correctietarief oplegde omdat hij in de eerste klas was gaan zitten met een kaartje voor de tweede klas."

"Daar schrik je van", vervolgt ze. "Iedereen leeft in een eigen bubbel en denkt daarbij niet aan de ander. Als ik thuis tegen mijn gezin zeg 'tot vanmiddag', moet dat een belofte kunnen zijn."

Concrete voorstellen

De vakbonden komt nu met concrete voorstellen. De boa's moeten meer rechten krijgen op het gebied van identiteitscontrole en niet terugtrekken bij geweldsincidenten. Daarbij willen ze een campagne ter bevordering van respect voor publieke functies en dat aangiftes van OV-personeel bij agressie en geweld zwaarder wegen.

"Het is een puzzel om dit probleem op te lossen en elk stukje is essentieel", zegt Janssen. Van Barlingen concludeert: "De pasklare oplossing is er niet. Maar bijvoorbeeld het identificeren: het zou helpen als we niet op politie hoeven te wachten. Dat zijn lastige situaties."