Rob Jetten wil lijsttrekker van D66 worden: verslaggever Marloes Lemsom over de 'nieuwe' gezichten in de politiek

Ook D66 is eruit: na het aangekondigde vertrek van Sigrid Kaag schuift de partij nu Rob Jetten naar voren als kandidaat-lijsttrekker. Politiek verslaggever Marloes Lemsom over de keuze en hoe het er bij andere partijen voor staat bij hun zoektocht.

Rob Jetten wil lijsttrekker van D66 worden, een verrassing?

"Het is geen hele grote verrassing. De afgelopen dagen werden zowel Rob Jetten als Jan Paternotte genoemd. Jetten heeft als huidig demissionair minister voor Klimaat en Energie meer bestuurservaring dan Paternotte. En die laatste lijkt zich als een vis in het water te voelen als fractievoorzitter in de Tweede Kamer."

"Voor de oplettende politieke volgers: Paternotte verscheen gisteren in allerlei radio- en televisieprogramma's over het vertrek van D66-leider Sigrid Kaag uit de politiek. Meestal doen politici dat niet als ze de dag erna zelf bekend maken dat ze de nieuwe lijsttrekker willen worden."

Wat heeft hij zijn partij te bieden, nieuw leiderschap?

"Dat was de slogan van Kaag bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen, dus die zal hij vast niet overnemen. Jetten is zijn hele politieke carrière al bezig met het thema klimaat. Toen hij in 2008 voorzitter van de Jonge Democraten was - de jongerenvereniging van D66 - sprak hij al over het thema."

"Sindsdien is hij gemeenteraadslid, Tweede Kamerlid en minister geweest. Ook was hij secondant van Kaag tijdens de formatie van het kabinet-Rutte IV. Hij heeft voor zijn leeftijd - Jetten is pas 36 - dus een bak aan politieke ervaring. Nu is het zaak voor hem om te zorgen dat hij kiezers die na de laatste Tweede Kamerverkiezingen teleurgesteld geraakt zijn in D66, terug te krijgen naar de partij. Dat wordt een hele kluif, want waar D66 in 2021 nog 24 zetels haalde, is de partij inmiddels gehalveerd in de peilingen."

Komt er een interne lijsttrekkersverkiezing bij D66, denk je?

"Dat weten we pas zeker op 27 juli, dan verstrijkt de deadline voor het aanmelden van kandidaten voor het D66-lijsttrekkerschap. Als zich naast Jetten meerdere kandidaten melden, komt er een lijsttrekkersverkiezing."

"Bij de VVD lijkt het erop dat er meerdere kandidaten zijn en er dus mogelijk een interne verkiezing komt. Demissionair minister van Justitie Dilan Yeşilgöz is woensdag door het VVD-partijbestuur naar voren geschoven. Net daarvoor meldde oud-Kamerlid Andre Bosman dat hij lijsttrekker zou willen worden. Maar officieel aanmelden kan pas vanaf maandag, dus het is nog afwachten of hij dat ook daadwerkelijk gaat doen."

Hoe staat het met de andere 'partijloze' partijen CDA en PvdA/GL?

"Bij het CDA weten we in ieder geval wie er geen lijsttrekker willen worden: demissionair ministers Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge, de huidige fractievoorzitter Pieter Heerma, oud-staatssecretaris Mona Keijzer en de Dordtse wethouder Peter Heijkoop. De naam van het Kamerlid Derk Boswijk wordt vaak genoemd als potentiële lijsttrekker."

"We weten dat de partij liever geen lijsttrekkersstrijd wil. Het bestuur schuift op 14 augustus een kandidaat naar voren, maar daarna kunnen zich nog tegenkandidaten melden."

"De PvdA en GroenLinks komen deze verkiezingen met een gezamenlijke lijst, als de leden daar komende maandag mee instemmen. Wiens naam bovenaan de lijst komt te staan, is ook nog niet duidelijk. Frans Timmermans, PvdA'er en nu Eurocommissaris, schijnt gevraagd te zijn. En ook de Amsterdamse PvdA-wethouder Marjolein Moorman lijkt er wel voor te voelen. Vanuit GroenLinks zijn er nog geen potentiële namen gekomen buiten die van de huidige partijleider Jesse Klaver."

Is bij andere partijen al duidelijk wie de lijsttrekker wordt?

"Bij veel partijen ligt het voor de hand dat de partijleider doorgaat: Geert Wilders voor de PVV, Mirjam Bikker voor de ChristenUnie, Esther Ouwehand bij de Partij voor de Dieren en Thierry Baudet bij Forum voor Democratie. Ook de positie van SP-leider Lilian Marijnissen lijkt niet echt onder vuur te liggen, ondanks het feit dat ze inmiddels bij meerdere verkiezingen op rij verloren heeft."

"Onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt heeft nog niet aangegeven of hij een eigen partij gaat oprichten en daarmee wil meedoen aan de verkiezingen. Dat maakt hij vermoedelijk voor het einde van deze maand bekend. Wel heeft hij al gezegd zich niet aan te sluiten bij BBB. Caroline van der Plas heeft ook nog niet officieel bekend gemaakt of ze weer BBB-lijsttrekker wordt of dat ze dat deze keer overlaat aan iemand anders."

Veel politieke kopstukken verlaten de arena, wat betekent dat voor de verkiezingen?

"Het hele politieke speelveld ligt open, nu VVD-leider Mark Rutte en andere partijleiders stoppen. Dat maakt deze Tweede Kamerverkiezingen spannend en onvoorspelbaar. Een nieuwe generatie politici speelt straks een hoofdrol in de campagne. In tijden waarin het vertrouwen in de politiek onder druk staat, is het interessant om te zien in hoeverre nieuwe gezichten ook staan voor een nieuwe politieke cultuur."