Risico's van vogelgriep voor mensen nemen toe

Behalve vogels sterven nu ook zoogdieren als zeehonden, vossen en marters aan de nieuwe vogelgriepvariant. En ook het risico voor mensen wordt groter. D66 wil daarom dat alle pluimvee gevaccineerd wordt. "De volksgezondheid moet prioriteit krijgen."

"Dit is de grootste uitbraak ooit", zegt D66-Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot. De huidige vogelgriepvariant baart hem zorgen. "We zien dat de variant nu ook zoogdieren treft. Elke keer als het virus muteert, verandert het risico voor de mens mee. Net als bij COVID-19."

'Te lang getreuzeld'

De Groot is bang dat de vogelgriep bij elke volgende mutatie nog makkelijker overdraagbaar wordt. Daarom moet er zo snel mogelijk worden overgegaan tot vaccinatie, vindt hij.

"We hebben te lang getreuzeld in verband met handelsbelangen. Maar nu is het tijd om de volksgezondheid voorop te stellen. Een leghen krijgt in haar leven wel twintig keer een vaccinatie, daar kan deze ook nog wel bij."

'Terechte zorgen'

De zorgen van De Groot over verdere mutaties zijn terecht, zegt viroloog en dierenarts Ab Osterhaus. "We hebben ook bij corona kunnen zien hoe vaak en snel zo'n zoönose muteert."

Osterhaus waarschuwt al sinds de jaren 90 voor de vogelgriep en doet veel onderzoek, recent nog bij drie dode zeehonden waar het vogelgriepvirus in de hersens werd aangetroffen.

'Handvol mutaties nodig'

Vooralsnog is de besmettingskans voor de mens bij deze variant klein, zegt Osterhaus. "De mensen die het afgelopen jaar vogelgriep kregen werkten met pluimvee. Maar de volgende mutatie is misschien wel gevaarlijk", waarschuwt de viroloog.

"Tijdens eerder onderzoek naar een andere variant van de vogelgriep ontdekten we dat er maar vijf mutaties nodig waren om in het 'pandemische scenario' te belanden. Dat is een situatie waarin we te maken krijgen met een virusvariant die van mens op mens overspringt."

Wereldwijd vaccineren

Daarom pleit D66'er De Groot om in de komende maanden de vaccinaties zo snel mogelijk in Europees verband te regelen. "Corona heeft laten zien dat het snel kan, dus tegen de ministers van Europa wil ik zeggen: ga om de tafel. Het moment is nu."

Ook Osterhaus is voor vaccinatie, maar dan op wereldwijde schaal. "Ook in Azië moet er dan worden gevaccineerd, want we hebben nu te maken met een 'spill back': van pluimvee in Azië springt het virus over naar trekvogels, zo komt het hier naartoe. Dus we moeten vaccinatie niet alleen in Europa regelen maar overal ter wereld, zodat het virus niet blijft sluimeren. We moeten de hele circulatie zien te stoppen."

Minder vee

Er moet ook vaart worden gemaakt met kringlooplandbouw, zegt De Groot. "We zijn een waterrijk land en daardoor heel aantrekkelijk voor wilde vogels. Maar we hebben ook een ongelooflijk grote pluimveestapel. Die combinatie is te risicovol geworden." Een pluimveehouderij is onder deze omstandigheden volgens de D66'er 'een mutatiefabriek'.

"We proberen de risico's te beperken door ons pluimvee op te hokken, omdat het op geen enkele manier in contact mag komen met de ontlasting van wilde vogels. Maar dit kunnen we niet eindeloos volhouden. Daarom moeten we over op kringlooplandbouw, een vorm die goed is voor de boer, het dier en de omgeving."

Vallende vogels

Terwijl er op politiek niveau overlegd wordt over de beste oplossing, draait Petra de Jong van Stichting Dierenambulance Noord-West Veluwe overuren door alle meldingen van zieke en dode vogels.

"Ganzen en meeuwen vallen doodziek uit de lucht", vertelt ze, terwijl ze een zieke zwaan in de aanhangwagen probeert te krijgen. "In heel Nederland gaat het om tienduizenden vogels. En er komen ook meldingen binnen van besmette vossen, marters en otters."

Streng protocol

De Jong en haar collega's halen zowel zieke als dode vogels op en werken met een streng protocol. "We gaan goed verpakt naar een melding toe, alsof we op een corona-afdeling van een ziekenhuis werken. In overall, met handschoenen en mondkapje, met schep en kadaverzakken."

Het is met deze variant ontzettend belangrijk dat mensen niet in aanraking komen met zieke of dode dieren, zegt de Jong. "Als je een ziek dier ziet, bel dan de dierenambulance in je regio. Pak het dier niet zelf op. En let ook op je huisdieren. Het vogelgriepvirus zit in de ontlasting van wilde vogels en je hond of kat kan dit makkelijk binnenkrijgen."