Oplossing voor problemen met opgevoerde fatbikes is volgens deze tech-expert makkelijker dan gedacht

Fatbikes zijn enorm populair, vooral onder jongeren. Maar diezelfde e-bikes zijn ook steeds vaker betrokken bij ernstige verkeersongelukken. Volgens fatbike-expert Niels Willems is handhaven van de illegale markt de beste oplossing.

Uit cijfers van VeiligheidNL blijkt dat het aantal ongelukken waarbij jongeren op fatbikes betrokken zijn, toeneemt. In 2022 belandden zeven fatbikebestuurders op de spoedeisende hulp. In 2023 waren dat er 59 en in de eerste 4 maanden van dit jaar lag dat aantal op 33. Ongeveer de helft van de slachtoffers is tussen de 10 en de 14 jaar.

Simpele oplossing

Op dit moment mag iedereen op een fatbike rijden, ongeacht de leeftijd. Maar vanwege de toenemende ongelukken pleiten experts voor een minimumleeftijd of helmplicht voor de bestuurder.

Volgens Bram van Dijk, tech-expert bij het platform Bright, is het fatbike-probleem echter simpel en doeltreffend op te lossen. "Verbied de verkoop van illegale fatbikes, geef iedere bestuurder van zo'n illegale fatbike - opgevoerd of niet - een boete en neem de fatbike in beslag."

1.000 euro goedkoper

Een illegale fatbike herken je aan de snelheid. In de legale e-bike zit een motor van 250 watt, waar je maximaal 25 kilometer per uur mee kan rijden. In de opgevoerde versies zitten motoren van 750 watt, waarmee je snelheden tot 50 kilometer per uur haalt. "Daar plakken ze vaak een stickertje van 250 watt overheen, zodat het niet opvalt."

Daarnaast moet een inkoper een anti-dumping heffing betalen als hij een e-bike uit China importeert. "Daarmee loopt de prijs van de fiets automatisch op naar 2.000 euro. Ligt de prijs onder de 1.000 euro, dan is die heffing niet betaald en dus is het product illegaal", legt Niels Willems van de Nederlandse fatbike-producent Brekr uit.

Geen verlies bij producenten

Het aantaal illegale fatbikes is flink toegenomen. 2 jaar geleden was die instroom nog relatief beperkt, zegt Willems. "Dat heeft nu een vlucht genomen. Via allerlei wegen komen ze deze kant op. Ook wij als producenten krijgen ze via de achterkant aangeboden."

Producent Brekr ervaart zelf niet veel financiële last van de illegale aanbieders. Een fatbike die aan alle eisen voldoet, koop je niet voor 1.000 euro, vertelt Willems. "De doelgroep die nu goedkope, opgevoerde fatbikes koopt, had het duurdere product waarschijnlijk toch niet gekocht."

'Dweilen met de kraan open'

Willems trekt al langer aan de bel over de problematiek met illegale fatbikes. Brekr is samen met Phatfour, Doppio en Knaap de grootste leverancier van fatbikes in Nederland.

In maart presenteerden de vier samen een plan om opgevoerde fatbikes tegen te gaan. "Wij houden ons aan de regels voordat het product op de markt komt", zegt Willems. "Maar zolang je de invoer van illegale fatbikes niet aanpakt, is het dweilen met de kraan open."

Voorlichtingscampagne

Door de toenemende ongelukken en overlast lijden de Nederlandse fatbikeproducenten aan imagoschade. "De naam van fatbikes wordt enorm bezoedeld door de illegale versies", zegt Willems. "Wij verkopen fietsen, maar dit zijn gewoon vermomde brommers. Met alle risico's van dien."

De vier grote fatbikeproducenten zijn met de overheid in gesprek over de aanpak van opgevoerde fatbikes. "We zijn onder meer bezig met een voorlichtingscampagne. Voor het publiek, maar ook voor dealers van fatbikes, zodat ook zij zich bewuster worden van de risico's."

Doe-het-zelf instructies op TikTok

Ook online worden verschillende diensten aangeboden om fatbikes op te voeren. Op TikTok staan bijvoorbeeld filmpjes met doe-het-zelf instructies. Zelfs wanneer er een ingebouwd alarm op zit, valt dat te omzeilen. De disclaimer bij de filmpjes: "Het is illegaal en alleen bedoeld voor eigen terrein."

Willems komt de video's regelmatig tegen. "Laten we eerlijk wezen, wie rijdt er met een snelheid van 50 kilometer per uur over zijn eigen terrein? Natuurlijk gaan mensen de straat op. Het is echt levensgevaarlijk, mensen overzien de consequenties vaak niet."

Opvoersetjes verbieden

De politie zet verspreid over het land 250 rollerbanken in om fatbikes te controleren. Maar volgens Willems kost dat veel mankracht en levert het weinig resultaat op. Hij pleit daarom voor een algemeen verbod op opvoersetjes. Deze zijn niet strafbaar, zolang ze maar niet gebruikt worden. "Dat gaat binnenkort veranderen, want de overheid wil die setjes gaan verbieden," vertelt Willems.

In de praktijk worden ze namelijk gewoon gebruikt, zegt hij. "Op de fatbikes die wij verkopen, is dat geblokkeerd. Je kunt er niets op aansluiten, al kan je dat nooit helemaal voorkomen." Bij de illegale versies is dat veel eenvoudiger, vervolgt de fatbike-expert. "Bestuurders zetten dat opvoersetje vervolgens heel eenvoudig uit voorafgaand aan een controle. Je kunt er dus maar beter voor zorgen dat opgevoerde fatbikes helemaal niet op de markt terechtkomen."