'Ook belastingbetaler is nu de dupe': COA reserveert miljoenen voor asielopvang op schepen

De spreidingswet is nog niet in werking, waardoor het COA veel moeite heeft om asielzoekers op een normale manier een plek te geven. Daarom is het opvangorgaan bereid de komende jaren 750 miljoen euro uit te trekken voor de huur van cruiseschepen.

Het COA ziet geen andere oplossing. Met de schepen komen er relatief snel veel plekken bij en het draagvlak voor opvang aan wal is onder de bevolking groter dan bij andere opvangvormen. Maar een van de nadelen is dat het heel duur is.

Duizenden mensen opvangen

Uit een meting begin deze maand blijkt dat er dit jaar meer dan 60.00 mensen een opvangplek nodig hebben in Nederland. Volgend jaar zullen dat er waarschijnlijk 77.000 zijn.

Nu wordt er jaarlijks nog ongeveer een half miljard euro uitgegeven aan de opvang van asielzoekers, maar COA-voorzitter Milo Schoenmaker zegt tegen Trouw dat hij verwacht dat dat bedrag de komende jaren zal oplopen tot enkele miljarden per jaar.

Dure tijdelijke schepen

Het Algemeen Dagblad zocht eerder uit hoeveel een asielschip kost. Het cruiseschip MS Galaxy dat in Amsterdam noodopvang biedt aan 1500 asielzoekers, kost ruim 110.000 euro per dag. Het hoge kostenplaatje komt niet alleen door de huur van het schip, maar ook door personeelskosten, schoonmaak, ligging en omdat er vaak een tussenpersoon is voor de bemiddeling.

"Alles wat je kunt bouwen voor de langere termijn, is altijd goedkoper. Een schip dat je voor een tijd moet huren, is duur", zegt politicoloog en migratieonderzoeker voor de Universiteit van Amsterdam Saskia Bonjour. "De spreidingswet zou hier wel een deel van de oplossing zijn, zodat je structureel kunt opvangen dat je niet meer met van die dure, tijdelijke oplossingen hoeft te werken."

Spreidingswet als oplossing

De spreidingswet is inmiddels door de Tweede Kamer aangenomen, maar de Eerste Kamer moet er nog over stemmen. Volgende maand staat deze stemming op de planning. Dat de spreidingswet oplossingen kan bieden, vindt ook VluchtelingenWerk Nederland.

Anna Strolenberg van de stichting vertelt dat zij goed begrijpt dat het COA als tijdelijke oplossing extra wil investeren in de noodopvang op schepen. "Het COA zit eigenlijk al 1,5 jaar met een lastige situatie, omdat zij de touwtjes aan elkaar vast moeten knopen. Omdat er eigenlijk veel politieke onwil is waardoor zij gedwongen worden om maar telkens naar noodopvang of noodmaatregelen te zoeken."

Eigen initiatief

VluchtelingenWerk Nederland is niet tegen opvang op schepen, mits het van tijdelijke aard is, vertelt Strolenberg. "Op een schip hebben mensen een kamer, die ze wel moeten delen. Maar in sporthallen en evenementenlocaties zien mensen geen daglicht. En hebben veel minder privacy. En je creëert in een keer veel opvangplekken."

Maar dat het COA zoveel investeert in deze vorm van opvang is volgen Strolenberg niet voor niets. "Als we kijken naar de politieke geschiedenis, hoe lang het al duurt voordat die spreidingsbeleid überhaupt in de Eerste Kamer terecht is gekomen, snap ik het heel goed vanuit het COA dat zij de stap naar voren zetten en denken 'nou, we gaan daar niet op wachten en we gaan zelf al het initiatief nemen."

Politiek spel

Volgens politicoloog Bonjour is dit het resultaat van een politiek spel dat al jaren wordt gespeeld. "Er zijn een aantal partijen die zeggen 'wij gaan pas akkoord met oplossingen voor de opvang als de instroom omlaag gaat'. Dat is iets wat verschillende regeringen al heel lang zeggen te willen en hebben geprobeerd en wat niet zomaar gaat."

"Daarmee krijg je dus een soort politieke patstelling waar het COA last van heeft, waar asielzoekers en vluchtelingen ontzettend veel last van hebben. Maar waar uiteindelijk ook de belastingbetaler de dupe van is."

Uitstroom

Volgens Bonjour heeft het hoge aantal plaatsen die het COA nodig heeft heel weinig te maken heeft met hoeveel mensen er naar Nederland toe komen, maar vooral heel veel te maken heeft met dat mensen niet uit de opvang weg kunnen naar een normale woning.

"Het COA zegt zelf dat het grootste probleem bij de uitstroom ligt en dat heeft natuurlijk met de problemen op de woningmarkt te maken, maar ook opnieuw met politieke wil bij gemeentes en de inspanningen die ze doen." De gemeenten zijn namelijk wettelijk verantwoordelijk van de huisvesting en inburgering van statushouders.

'Zeker niet ideaal'

De Vereniging Nederlandse Gemeenten ziet 'dat het om veel geld gaat, maar dat er op dit moment geen andere oplossing is'. "Belangrijk is dat het bepalen van een ligplaats van een schip gebeurt in nauwe afstemming met de betrokken gemeenten."

"De VNG acht opvang op schepen zeker niet ideaal. Naast opvang moeten namelijk ook onderwijs, zorg, veiligheid en bijvoorbeeld dagbesteding worden georganiseerd. Dit kan op vaste locaties eenvoudiger en met minder kosten. De spreidingswet kan hier op termijn verlichting in brengen."

Lange termijn

Als de spreidingswet volgende maand niet wordt aangenomen, zal de situatie volgens Bonjour ook niet verbeteren. "Opvang in in volstrekt ontoereikende omstandigheden van tienduizenden mensen voor heel veel geld is op langere termijn niet te doen. We hebben namelijk de middelen om het op te lossen."

Strolenberg vult aan: "Je laat eigenlijk je gemeentes in de steek, want die weten niet waar ze aan toe zijn. Zij vragen zich af of zij op de lange termijn moeten investeren en locaties moeten zoeken. Voor vluchtelingen is het ook totaal onduidelijk, want we zien ook dat er zoveel noodopvang locaties zijn die kort open zijn dat kinderen telkens van school gehaald worden omdat ze moeten verhuizen. Zowel voor die vluchtelingen als voor gemeentes als voor het COA maak je het daarmee bijna onmogelijk om de opvang goed uit te voeren."