Minder hoge looneisen stellen omdat dat inflatie verder kan aanwakkeren? 'Moeilijke boodschap als bedrijven grote winsten boeken'

Vakbonden moeten niet te hoge looneisen stellen, zei president Klaas Knot van de Nederlandsche Bank. Dat kan de inflatie namelijk verder aanwakkeren. Financieel expert Martin Visser noemt de uitspraken opvallend. "Het is niet te verkopen op de werkvloer."

De looneisen van Nederlandse vakbonden kunnen leiden tot een loon-prijsspiraal, waarbij de prijzen meestijgen met de lonen en andersom. Met als gevolg een recessie, waarschuwde Knot zondag in tv-programma Buitenhof. Daarom zouden vakbonden hun looneisen moeten bijstellen, vindt hij.

Vakbonden oneens met uitspraken

Die oproep viel niet in goede aarde bij de vakbonden. FNV-voorzitter Tuur Elzinga noemde het een 'gemiste kans' en volgens voorzitter Piet Fortuin van CNV is het 'onnodige bangmakerij' van de president van de Nederlandse centrale bank.

Volgens financieel expert Martin Visser van de Telegraaf is Klaas Knot bang dat wanneer de lonen met meer dan 7 procent stijgen, ook de prijzen verder omhoog gaan. "Dan komen we in een loon-prijsspiraal terecht, waarbij we hogere prijzen steeds weer willen compenseren met hogere lonen. Je komt dan in een cirkeltje dat niet zomaar ophoudt."

Inflatie terugdringen

Volgens Visser is inflatie die lang aanhoudt slecht voor de economie. "Het is een bron van financiële onzekerheid. Vorig jaar stond de inflatie vooral in het teken van de energieprijzen en dit jaar stijgen de voedselprijzen meer dan 10 procent."

Het is maar een deel van je inkomen, maar wel heel zichtbaar en je wordt er bijna dagelijks mee geconfronteerd", gaat hij verder. Visser vertelt dat de centrale bank daarom wil dat de inflatie teruggaat naar 2 procent.

Graaiflatie

Om de inflatie te laten dalen zouden vakbonden hun looneisen moeten bijstellen, zegt Knot. Maar daarmee legt hij de bal wel erg bij de vakbonden neer, vindt Visser. "Ik vind zijn uitspraken opvallend, omdat het nota bene de Europese Centrale Bank was die erop wees dat bedrijven druk bezig zijn met het vergroten van hun winstmarges."

Dat wordt graaiflatie genoemd, waarbij bedrijven hun prijzen meer verhogen dan noodzakelijk om de gestegen kosten te dekken. "Het argument van de vakbonden is dan ook dat er wel degelijk ruimte is om de lonen te verhogen, nu er door veel bedrijven recordwinsten geboekt worden."

Haasje-over-effect

"Knot hoopt het 'haasje-over-effect' te doorbreken door de vakbonden te vragen om in te binden. Maar dat is een ingewikkelde boodschap als bedrijven grote winsten boeken", zegt Visser.

Dat de president van de Nederlandsche Bank zich toch tot de vakbonden richt komt volgens hem doordat zij makkelijker aan te spreken zijn. "Dat is lastiger bij bedrijven, omdat elk bedrijf zijn eigen salarissen bepaalt."

'Niet te verkopen'

Maar de vakbonden zijn het volgens Visser 'absoluut niet van plan' om hun looneisen te matigen. "Dat is op de werkvloer niet te verkopen."

Hij zegt dat de discussie wie er in moet binden breed speelt in Nederland. "Vinden we het acceptabel dat bedrijven hoge winsten boeken? We zijn het in Nederland wel gewend om te praten over loonmatiging, maar niet over prijsmatiging."

Meer salaris voor lagere inkomens

Dat een lagere looneis onacceptabel is komt volgens vakbond CNV ook doordat veel mensen het financieel zwaar hebben. "Het klopt dat er een grote groep is die niet kan rondkomen", vertelt Visser. "Maar er zijn grote verschillen."

"Sommige mensen konden in de meivakantie op vliegvakantie, terwijl anderen niet weten hoe ze hun energierekening moeten betalen. Daarnaast hebben de voedselbanken het drukker dan anders." Sommige cao's spelen daar volgens hem op in, onder meer door meer loonstijging af te dwingen voor mensen met lagere inkomens.

'Doemscenario'

Een recessie waar Klaas Knot voor waarschuwt, noemt Visser 'een doemscenario'. "We zien dat nu nog niet. Maar als de looneisen doorschieten, bedrijven hogere prijzen vragen en we in een loon-prijsspiraal terechtkomen, dan zal de Europese Centrale Bank uiteindelijk wel de rente verhogen."

Dat werkt volgens Visser 'als een rem op de economie'. "Dat komt omdat het duurder wordt om geld te lenen voor burgers, bedrijven en de overheid."

Niet te hard afremmen

De kunst is dan om de economie niet te hard af te remmen, vertelt hij. "Een beetje krimp is niet het einde van de wereld, maar je wilt voorkomen dat een recessie uitmondt in snel stijgende werkloosheid."

Het is daarbij volgens Visser wel belangrijk dat er goede steun is voor mensen met een laag inkomen, zodat er geen grote koopkrachtcrisis ontstaat.