Meer extra beveiligde cellen voor zware criminelen: 'We willen niet dat ze met hun zaakjes doorgaan in de gevangenis'

Minister Dekker voor Rechtsbescherming gaat nieuwe, extra beveiligde bajesafdelingen openen voor zware misdadigers. De keiharde drugscriminaliteit dwingt hem ertoe. "We willen voorkomen dat deze boeven hun zaakjes in detentie voortzetten."

Afgelopen maart opende zo'n speciale Afdeling Intensief Toezicht (AIT) voor twaalf zware jongens in Leeuwarden. Aankomend voorjaar opent de Dienst Justitiële Inrichtingen een tweede in de gevangenis van Krimpen aan de IJssel. "En er wordt zelfs al nagedacht over een derde plek", vertelt minister Dekker. De Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught, waar 18 zware gedetineerden in een geïsoleerd en gecontroleerd regime zitten, heeft de grenzen van zijn capaciteit ruimschoots bereikt.

Meer plek voor zware jongens

"De criminaliteit verhardt en dat betekent dat we steeds meer zware jongens binnenkrijgen", vertelt Dekker. Er werden het afgelopen jaar een flink aantal criminele kopstukken aangehouden. Zo werd in februari Ridouan Taghi gearresteerd en niet veel later ook Saïd R., die Taghi's handlanger zou zijn. Ook de afgelopen maanden werden enkele grote drugsbaronnen aangehouden, zoals Roger 'Piet Costa' P. en de Haagse Godfather Piet S..

"Naarmate politie en Openbaar Ministerie er meer in slagen om dit soort gasten binnen te krijgen, gaan wij voor meer plek zorgen", zegt Dekker. Er komen meer beveiligde afdelingen en voor 2026 zal in Zeeland zelfs een heuse 'Law Delta' verrijzen. Een gevangenis voor 222 criminelen met een ebi en een beveiligde rechtbank in één complex. "Zodat we mensen niet over de weg hoeven te vervoeren", legt Dekker uit.

Vrienden en vijanden scheiden

Na de arrestatie van een aantal topcriminelen is Dekker met de gevangenissen gaan kijken wat nodig is, om ze veilig op te sluiten. "Sommigen wil je niet bij elkaar zetten. Omdat het vrienden dan wel vijanden zijn van elkaar", legt de minister uit. "Dus we moeten meer veiligheidsmaatregelen treffen. Dat betekent meer plekken, maar ook meer mogelijkheden om ze van elkaar te scheiden."

Volgens Dekker hebben veel gedetineerden 'natuurlijk contact met de buitenwereld'. Op de extra beveiligde afdeling wordt intensieve controle gehouden op de signalen die zij afgeven. "Met wie hebben ze contact? Is dat zoals bedoeld, of proberen ze toch de boel buiten draaiende te houden en geven ze opdracht tot vreselijke dingen, zoals liquidaties?"

Gevangenis in gevangenis

In maart opende de nieuwe, speciale afdeling in de gevangenis in Leeuwarden, die ook wel de EBI light wordt genoemd. "Eerder hadden we een regulier regime en de EBI, het zwaarste regime: een gevangenis in een gevangenis. En dit is voor een groep daartussen in", legt Dekker uit. "We kunnen ze geen plek geven op de EBI. Maar je wilt wel intensiever toezicht op ze houden. Dus zijn er kleinere groepen met meer toezichthouders."

De mannen die op de EBI light in het noorden van Nederland zitten zijn volgens de minister stuk voor stuk lid van een criminele organisatie, die soms voor een deel buiten nog actief is en soms al voor een deel binnen zit, vertelt de minister. "Wij willen er natuurlijk alles aan doen om ervoor te zorgen dat ze hun zaakjes niet voortzetten."

'Op een reguliere afdeling gaan ze door met hun zaakjes'

Intensief toezicht is nodig, zegt Harry Lefferts. Hij is plaatsvervangend directeur van de Penitentiaire Inrichting Leeuwarden waar de EBI light zit. Zijn medewerkers gaan 'de hele handel en wandel' van gedetineerden na. "Als het gaat om telefonie, post, het bezoek en de interactie met andere gedetineerden", vertelt hij. "Als je ze op een reguliere afdeling zet, hebben ze zo hun invloed en gaan ze gewoon door met hun zaakjes."

De behoefte aan dit soort afdelingen is veel groter dan alleen deze, zegt Lefferts. "We hebben hier twaalf mensen zitten, maar die groep is veel groter", vertelt hij. "Landelijk gaat het om een stuk of zestig gedetineerden die je op zo'n afdeling kunt plaatsen."

Kritiek op zwaar regime

Ridouan Taghi, een van de hoofdverdachten in het Marengoproces, beklaagde zich onlangs over het regime in de Extra Beveiligde Inrichting, waar gedetineerden zeer geïsoleerd leven. Een noodzakelijke plek voor hem, vindt Dekker. "Als er sprake is van vluchtgevaar is er maar één plek en dat is de EBI."

Toch klinkt er ook kritiek op het zware regime van de extra beveiligde instelling. "We doen het alleen als het echt nodig is", verdedigt Dekker zijn beleid. "Dat kan ook betekenen: als die dreiging minder wordt dat je gaat kijken naar andere plekken." Het regime zou teveel inbreuk maken op het privéleven van de gedetineerden. "Maar wij hebben ook de taak om NL te beschermen en te beveiligen", zegt de minister. "Dat betekent dat we de zwaarste criminelen binnen moeten houden. Desnoods in het zwaarste regime."

Extra inzetten op veiligheid togaberoepen

De moord op advocaat Derk Wiersum heeft voorgoed iets veranderd, zegt minister van Rechtsbescherming Sander Dekker. Het heeft blijvende impact gehad op de advocatuur, officieren van justitie en rechters. "Dit gevaar kan echt op de loer liggen."

"We hebben ook gezegd: als het nodig is, zorgen we voor beveiliging voor deze beroepsgroepen", zegt de minister. "Rechters en advocaten moeten veilig hun werk kunnen doen, onbelemmerd. Daar zetten we extra op in." Daarnaast is onlangs een wet aangekondigd die het mogelijk maakt het bedreigen van rechters, officieren van justitie en advocaten zwaarder te bestraffen, met celstraffen tot maximaal 4 jaar.