Kunnen ngo's nog wel werken in Afghanistan door 'vrouwenverbod' van de taliban? 'Het is lastig'

Vrouwen die voor ngo's in Afghanistan werken moeten hun werk neerleggen. Dat is een van de nieuwste regels van de fundamentaliste taliban die de rechten van vrouwen beperken. De gevolgen hiervan zijn enorm en kunnen volgens experts levens kosten.

"Al onze activiteiten zijn levensreddende activiteiten, dus we moeten echt doorgaan", vertelt Renata Viana. Zij werkt voor Artsen zonder Grenzen (AzG) in Afghanistan en laat weten dat zij nog niet stoppen met werken in het land.

Voorlopig nog doorwerken

De nieuwe regels kwamen slechts enkele dagen nadat bekend werd dat vrouwen ook geen toegang meer kregen tot hoger onderwijs. Bij AzG werd er 'geschokt en bezorgd' gereageerd op het nieuws, zegt Viana. "We kunnen ons niet voorstellen dat we ons werk kunnen voortzetten zonder de inzet van vrouwen."

Ondanks dat enkele ngo's hebben aangegeven te stoppen in Afghanistan, besloot haar hulporganisatie voorlopig door te gaan. "Elke dag zien we nieuwe restricties voor vrouwen. Dat maakt het een lastige en instabiele situatie om in te werken", vertelt ze. "Maar tot nu toe worden vrouwen nog geaccepteerd in de gezondheidszorg. We zien het op dit moment niet als een gevaar voor onze staf en hebben ook niet gehoord dat werknemers zich bedreigd voelen. We staan in contact met de autoriteiten."

Meer dan de helft is vrouw

De hulpverlener legt uit dat meer dan de helft van het personeel van Artsen zonder Grenzen in Afghanistan vrouw is. "Als het nieuwe ngo-verbod daadwerkelijk geïmplementeerd wordt, dan wordt de humanitaire crisis alleen maar erger."

"We werken voornamelijk in de gezondheidszorg en zonder vrouwen wordt het eigenlijk onmogelijk om ons werk te doen. In onder anderen zwangerschapszorg en kindergeneeskunde werken bijna alleen maar vrouwen", aldus Viana, die benadrukt dat de publieke gezondheidszorg in het land met een groot tekort aan personeel en financiële middelen kampt.

Gevolgen voor toegang tot zorg

Het 'vrouwenverbod' kan ernstige gevolgen hebben voor de toegang tot zorg voor veel inwoners, waarschuwt Viana. "In Afghanistan is het cultureel gezien meer 'gepast' om vrouwen zorg te laten verlenen aan kinderen en andere vrouwen."

"Daardoor is het juist in de gezondheidszorg essentieel dat vrouwen participeren", legt ze uit. "De consequenties van het verbod kunnen dramatisch zijn, want we hebben het over toegang tot zorg voor vrouwen, kinderen en zo hele families."

'Stoppen is meer dan dramatisch'

Daarom wil Viana er niet aan denken dat ze daadwerkelijk al hun vrouwelijke medewerkers uit Afghanistan moeten halen. "We zijn in contact met de minister van Zorg en de lokale autoriteiten, en we hopen zo onze ruimte om te werken te houden. Het is lastig om te voorspellen, maar het wegvallen humanitaire hulp is de grootste catastrofe die in dit land kan gebeuren."

Helemaal stoppen met hulp verlenen in Afghanistan is volgens Viana daarom ook 'geen optie'. "We hopen nooit dat punt te halen. De consequentie daarvan is meer dan dramatisch, daar heb ik geen woorden voor. Het is ondenkbaar."

Onderhandelen met taliban?

Somaia Ramish is een Afghaanse vrouwenrechtenactivist en statushouder in Nederland. Zij was naar eigen zeggen was niet verrast door het nieuws: "Na allerlei gedwongen maatregelen, de verplichte hijab en het sluiten van hoger onderwijs voor vrouwen, is dit weer een extra regel van de taliban."

De oplossing ligt volgens haar verder dan het voorkomen van deze nieuwe wet. "Er moet door de internationale gemeenschap simpelweg niet onderhandeld worden met de taliban. Waarom wordt er wel bij Al Qaida ingegrepen, maar niet bij de taliban?", vraagt ze zich af. "Onder de taliban kent Afghanistan geen toekomst, je kan ze niet veranderen."

'Wat voor leven wordt er gered?'

Ramish is er bovendien niet van overtuigd dat ngo's daadwerkelijk veel impact hebben op de bevolking van haar geboorteland. "Veel van de hulp moet via de taliban naar het volk, maar blijft dan hangen bij de taliban."

De hulp in de gezondheidszorg erkent ze. "Maar wat voort leven wordt er gered? "Veel vrouwen willen nu liever niet leven. Scholen, universiteiten, parken, salons, alles is dicht voor vrouwen. Er is geen werk, er is armoede, kunst is verbannen, muziek is verbannen, hoop en geluk zijn verbannen."