Krimpende economie raakt vooral non-foodwinkels: 'Sommige staan echt op omvallen'

Nederland zit officieel in een milde recessie, nu de economie voor het tweede kwartaal op rij gekrompen is. Consumenten houden hun hand op de knip. Vooral non-foodwinkels merken daarvan de gevolgen, ziet retaildeskundige Paul Moers.

Het bruto binnenlands product (bbp) van Nederland is in het tweede kwartaal van dit jaar met 0,3 procent gedaald ten opzichte van het kwartaal ervoor. In het eerste kwartaal daalde de economie al met 0,4 procent. Daardoor is Nederland nu officieel in een recessie beland, meldt statistiekbureau CBS, maar het is wel een milde.

Buurlanden doen het beter

De economische krimp komt vooral door lagere bestedingen door huishoudens, die consumptie daalde namelijk met 1,6 procent. Een andere oorzaak is de daling van het handelssaldo, dat is het verschil tussen de waarde van alle uitgevoerde en ingevoerde goederen. Nederland heeft in het tweede kwartaal minder geëxporteerd en meer geïmporteerd.

De Nederlandse cijfers zijn bijzonder omdat omringende landen het beter doen. In België en Frankrijk groeide de economie in het tweede kwartaal van 2023 met respectievelijk 0,2 en 0,5 procent ten opzichte van een kwartaal eerder. De Duitse economie bleef afgelopen kwartaal op peil.

'Voor veel winkeliers slikken'

Ook de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt speelt een rol in de economische teruggang: voor veel ondernemers blijft het een groot probleem. Winkels zijn genoodzaakt openingstijden aan te passen en om sommige dagen gesloten te blijven. Retaildeskundige Paul Moers is daarom niet verrast door de recessie.

De dalende consumentenuitgaven zijn voor de winkelier goed voelbaar, ziet hij. "Het is voor veel winkeliers echt slikken op dit moment. Je kunt rustig stellen dat sommige winkelketens op omvallen staan. Sowieso is het aantal winkels fors aan het teruglopen. We hadden 10 jaar geleden nog 100.000 winkels, nu hebben we er nog maar 82.000."

Coronasteun nog terugbetalen

Alle winkels hebben het zwaar, maar dat geldt vooral voor de non-foodsector, zegt Moers, zoals de bouwmarkten en elektronicawinkels. "Veel winkels moeten de coronasteun nog terugbetalen. De loonkosten en energiekosten zijn opgelopen en in sommige gevallen ook de huurkosten."

"Kortom: hogere kosten, lagere brutomarge. Je ziet dat bij veel winkelketens het water echt aan de lippen staat", legt hij uit.

'Meer mensen aan het werk krijgen'

Demissionair minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat spreekt van een milde recessie: "Maar consumenten merken het wel en dat zien we ook. Het is daarom zaak dat we het niet laten verslechteren." Komende vrijdag komt de ministersploeg voor het eerst sinds de val van het kabinet weer bijeen.

Prinsjesdag is al over een maand, en daar moet de Rijksbegroting voor het komende jaar worden gepresenteerd. Wat kan het kabinet doen om te voorkomen dat de recessie doorzet? Adriaansens: "We hebben vooral een gigantische krapte in het personeel. Daar hebben we onder andere met diverse departementen het Actieplan Groene en Digitale Banen voor bedacht, om te zorgen dat we meer mensen aan het werk krijgen in die sectoren die belangrijk zijn voor Nederland."

'Blijven compenseren niet ideaal'

Volgens haar 'probeert het kabinet de koopkracht te verbeteren door die mensen die het echt heel zwaar hebben te compenseren'. "Iedereen moet zich in zijn of haar levensonderhoud kunnen voorzien", benadrukt ze.

Maar vanaf januari komt er wel een einde aan het energieplafond. Moet dat dan niet doorgezet worden om mensen te helpen? Daar kan de minister nog geen uitspraken over doen: "Maar blijven compenseren is niet ideaal. Ik zou willen kijken naar wat structureel verbetering brengt."

Geen lastenverzwaringen

"Je moet daarom vooral zorgen dat de economie draait", vervolgt Adriaansens. "Dat goed kan worden ingekocht, dat de verkopen goed lopen, dat bedrijven ook online producten kunnen verkopen, dat we de kosten omlaag kunnen brengen, dat de prijzen in Nederland niet hoger zijn dan in andere landen."

"Op de korte termijn, wat nu belangrijk is, is dat er geen lastenverzwaringen aankomen", voegt ze daar tot slot aan toe. Dat zou volgens haar de economie namelijk verder kunnen verstoren.