Komt huidkanker meer voor dan vroeger? En andere vragen beantwoord

Een nieuwe scanner van het Maastricht UMC kan huidkanker sneller herkennen. Dat is goed nieuws, omdat huidkanker de meest voorkomende kankersoort in Nederland is. In 2023 kregen 77.000 mensen de diagnose. We vroegen wat jullie erover willen weten.

Jullie vragen worden beantwoord door Daniel Kadouch, dermatoloog bij Centrum Oosterwal in Badhoevedorp. Hij is gepromoveerd op huidkanker en heeft inmiddels duizenden patiënten met huidkanker geopereerd.

1. Welke soorten huidkanker zijn er?

In Nederland zien we drie kankersoorten die het meest voorkomen: basaalcelcarcinoom (BCC), plaveiselcelcarcinoom en melanoom. "Het basaalcelcarcinoom is de meest voorkomende huidkankersoort", legt Kadouch uit. Volgens de dermatoloog is 80 procent van de huidkankergevallen die hij ziet in zijn praktijk een basaalcelcarcinoom.

"Het zijn meestal plekjes die zichtbaar worden op lichaamsdelen die blootgesteld worden aan zonlicht, dus met name in het gezicht, de armen en benen. Ze zien eruit als rode wondjes die slecht genezen. Het kan ook een huidskleurig bultje in het gezicht zijn wat ineens ontstaat binnen een paar maanden. Die zijn relatief onschuldig."

"Een plaveiselcelcarcinoom is een pijnlijke bult die meestal binnen een paar maanden groeit op plekken op het lichaam die ook veel blootgesteld zijn geweest, en met name op huid waar zonschade terug te zien is." Van het plaveiselcelcarcinoom weet de dermatoloog dat die kan uitzaaien naar de lymfeklieren, met name rond het hoofd en de hals. Hij raadt mensen daarom aan om goed op bulten op de oren en lippen te letten.

"De meest bekende vorm van een agressieve vorm van huidkanker is melanoom." Dit wil niet zeggen dat alle melanomen uitgezaaide huidkankers zijn, voegt hij toe. "Gelukkig zie ik in de praktijk dat melanomen vaker in een vroeg stadium worden herkend waardoor ze nog goed behandelbaar zijn."

2. Hoe herken je zelf huidkanker?

Kadouch: "De basaalcelcarcinoom is een meestal glazige, parelmoerige bult die voorkomt op plaatsen op het lichaam die het meest worden blootgesteld aan de zon. De kans is redelijk groot dat vroeg of laat een nieuw plekje ontstaat, dus het is wel goed dat de patiënt de huid in de gaten houdt."

"De plaveiselcelcarcinoom is meestal een pijnlijke bult of een wondje dat slecht geneest. Als die plekken op de huid voorkomen dan is het wel belangrijk om die echt goed te laten behandelen door een deskundige, want deze vorm van huidkanker kan uitzaaien naar de lymfeklieren", waarschuwt hij.

"Melanomen herken je vaak aan kleurverandering, snelle spontane groei en plotselinge bloedingen. We hebben natuurlijk allemaal moedervlekken en die zijn niet allemaal in potentie melanomen. Als je twijfelt over een moedervlek, laat die dan checken door een deskundige."

3. Hoe vaak ontstaat het zonder dat je in de zon bent geweest?

Volgens Kadouch is dat heel lastig te zeggen. "We weten dat verreweg de meeste huidkanker veroorzaakt wordt door overmatige blootstelling aan de zon. Melanomen kunnen ook wel eens voorkomen onder de voeten of in het onderbroekengebied, waar mensen niet mee in de zon komen."

"Maar naar schatting zal huidkanker in meer dan 95 procent van de gevallen het gevolg zijn van overmatige blootstelling aan ultraviolette straling of zonnebanken. De huid heeft namelijk een geheugen vanaf je geboorte tot de leeftijd die je nu hebt. Als je veel in de zon bent geweest, dan kan de schade zich gaan opbouwen."

4. Wordt het risico op huidkanker groter als je vroeger als kind bent verbrand door de zon?

"Jazeker. Dat hangt van verschillende dingen af. Het is een samenspel van blootstelling van ultraviolette straling en van de huid en het huidtype dat je hebt. Als je ouder wordt is je huid waarschijnlijk meer blootgesteld aan ultraviolette straling. Dat vergroot de kans op huidkanker."

"Als dermatologen maken we een verdeling tussen 6 huidtypen: huidtype 1 is het meest lichte huidtype, dat zijn rossige mensen met blauwe ogen en sproeten. Huidtype 6 is de meest donkere huid met veel pigment. Hoe meer pigment je in je huid hebt, hoe donkerder je huid en hoe meer je van nature beschermd bent tegen ultraviolette straling, dus hoe kleiner de kans op huidkanker. Dat neemt niet weg dat ook mensen met een donkere huid worden geadviseerd om zich goed te beschermen."

5. Komt huidkanker meer voor dan vroeger?

Ja, uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat huidkanker in Nederland steeds vaker voorkomt. Diagnoses die nu worden gesteld zijn het gevolg van zonschade die mensen 30 à 40 jaar geleden hebben doorgemaakt, zegt Kadouch.

"Patiënten zeggen wel eens dat ze de afgelopen jaren niet in de zon zijn geweest, maar dan zijn ze lang geleden waarschijnlijk wel veel in de zon geweest. Er was toen minder kennis over zonbescherming, het toerisme trok aan, mensen gingen onder de zonnebank liggen, en ook de zonkracht in Nederland is steeds verder toegenomen."

Kadouch benadrukt dat je niet alleen zonschade kan oplopen door te 'zonnen'. "Wij hebben het beeld van 'zonnen' als 'bakken in de zon op het strand', maar ook als je gewoon naar buiten gaat om even te wandelen of te fietsen kun je zonschade oplopen."

Op dit moment krijgt 1 op de 5 mensen naar schatting huidkanker. Dat stijgt naar verwachting tot 1 op de 4, zegt Kadouch.

6. Hoe snel zaait huidkanker gemiddeld uit?

"Dat hangt erg af van het type huidkanker", zegt Kadouch. "De meest bekende verhalen over mensen die binnen een paar weken hebben gezien dat een plekje helemaal is uitgezaaid gaan over een melanoom. Als een melanoom agressief is kan het heel snel gaan."

"Naarmate een melanoom dieper de huid intreedt, komt het in contact met de bloedvaatjes en lymfevaten in onze huid. Vanuit daar kan het uitzaaien naar de rest van ons lichaam."

7. Welke toekomstige behandelingen zijn mogelijk?

Volgens Kadouch is Nederland operatief erg deskundig geworden in het behandelen van huidkankers en wordt er technologische vooruitgang geboekt op het gebied van het diagnostiseren ervan. "Het belangrijkste is eigenlijk om er zo snel mogelijk bij te zijn, en bij een verdacht plekje meteen naar een huisarts of dermatoloog te gaan", zegt hij.

"De OCT-scanner van Maastricht UMC is uitermate geschikt gebleken voor het herkennen van de meest voorkomende kankersoort, het basaalcelcarcinoom", gaat hij verder. "De scan kan alleen niet voor melanomen en plaveiselcelcarcinomen worden gebruikt. Wellicht dat het koppelen van AI-algoritmes aan beeldvormende huidscantechnieken extra hulp kunnen bieden."