Komiek in de politiek: 'Arjen Lubach zou het in Nederland goed doen'

Acteur en komiek Volodymyr Zelensky ligt ruim aan kop in de strijd om het presidentschap van Oekraïne. Hij lijkt daarbij in de voetsporen te treden van komiek Beppe Grillo, die in 2013 met zijn Vijfsterrenbeweging de grooste werd in Italië.

Het lijkt te onwaarschijnlijk om waar te zijn: een komiek die in een tv-serie een ontevreden leraar speelt die wordt verkozen tot president, wordt vervolgens in het écht president. Het is nog maar de vraag of dit scenario ook werkelijkheid wordt, maar de Oekraïense acteur Volodymyr Zelensky uit de serie 'Dienaar van het volk', is in ieder geval hard op weg.

Zelensky en Grillo

Tijdens de eerste stemronde van afgelopen zondag, wist de acteur ruim 30 procent van de stemmen te halen. Zijn belangrijkste uitdager, de huidige president Petro Porosjenko, haalde 18 procent van de stemmen. Tijdens de tweede verkiezingsronde op 21 april nemen de twee het direct tegen elkaar op.

Zelensky's verhaal toont veel gelijkenissen met die van Beppe Grillo, oprichter en gezicht van de populistische Italiaanse Vijfsterrenbeweging. Grillo is een populaire activist, komiek en acteur. Uit onvrede over de politieke koers van Italië, zette hij in 2009 de beweging op. Vanachter zijn computer voerde hij campagne en organiseerde hij talloze bijeenkomsten.

Comedy als campagne

Grillo en de Oekraïense presidentskandidaat Zelensky zijn beide komiek, acteur en politieke buitenbeentjes. Zelfs de manier waarop de twee campagne voeren komt overeen: geen speeches met politieke plannen, maar comedyshows met grappen over hun tegenstanders.

Arthur Weststeijn is historicus en schreef, samen met Pepijn Corduwner, eind vorig jaar het boek 'Proeftuin Italië'. Hij was in 2013 bij een optreden van Grillo aanwezig. "Dat was de eerste keer dat hij meedeed aan de verkiezingen. Aan de vooravond van de verkiezingen hield hij een bijeenkomst op een plein in Rome, waar zeker zo'n 100 duizend mensen bij aanwezig waren. Hij maakte constant grappen en maakte de regerende politici belachelijk."

'Grillo sprak het onderbuikgevoel aan'

Zo speelde Grillo in op de onvrede bij de burgers. "De crisis van 2009 heeft het land hard geraakt. Hij sprak mensen aan vanuit een onderbuikgevoel en zag dat het werkte."

In 2013 werd de Vijfsterrenbeweging uit het niets de grootste en sinds de verkiezingen van vorig jaar, bestuurt de partij samen met de rechtse anti-immigratiepartij Lega, het land. Grillo zelf heeft nooit in de regering gezeten en laat de leiding van de partij sinds 2017 over aan Luigi Di Maio.

Minister-president Lubach?

Ondanks de grote winst, laat de huidige stand van zaken zien dat het moeilijk is voor de partij om verantwoordelijkheden te dragen, vertelt Weststeijn. "Het is heel moeilijk geworden voor de Vijfsterrenbeweging om daadwerkelijk te regeren en dat komt niet alleen door gebrek aan politieke ervaring."

"Als je eenmaal zelf iets geworden bent, waar je eerst tegen was," vervolgt Weststeijn, "dan moet je wel van hele goede huize komen om die boodschap aan de verkiezer te blijven verkopen. Zo kan het niet nakomen van verkiezingsbeloftes of het maken van kleine fouten, ervoor zorgen dat kiezers ontevreden blijven en naar een andere partij overstappen."

Weststeijn sluit niet uit dat ook in Nederland een komiek aan de macht kan komen. "Italië loopt in politiek opzicht voor op de rest van Europa. In Italië is het politieke spel wat extremer. Ze komen daar met heftigere oplossing voor problemen. Maar, als Arjen Lubach besluit om zich over een paar jaar zich verkiesbaar te stellen, zou het me niks verbazen als hij het in Nederland heel goed zou doen."