Is verlof de oplossing om ernstige menstruatieklachten draagbaar te maken? 'Hoort je dagelijks leven niet zo te hinderen'

Verlof van je werk vanwege menstruatieklachten. Een op de vijf menstruerende vrouwen zegt hier behoefte aan te hebben, en sommige bedrijven - zoals de NS - zijn het al aan het doorvoeren. Maar is dit de oplossing? "Zo normaliseren we de pijn."

Dat een gedeelte van de vrouwen zich moet ziek melden van werk omdat ze niet kunnen functioneren tijdens de menstruatie, heeft grote impact op de maatschappij, vertelt gynaecoloog bij Amsterdam UMC Anne Timmermans. "En dan heb je het in de cijfers alleen nog over de werkende vrouwen. Je hebt ook onbetaald werk of meiden die naar school gaan."

'Het hoort erbij'

In haar spreekkamer ziet Timmermans vrouwen die relatief lang met klachten rondlopen omdat ze het idee hebben 'dat het erbij hoort' of dat horen van hun omgeving. Maar, zegt de gynaecoloog, "Het hoort niet zodanig pijn te doen dat het je hinder geeft in het dagelijks leven, dat je daardoor je werk moet verzuimen of je sociaal leven gaat aanpassen. Of dat je zo hevig bloed dat je een thuiswerkdag in moet lassen." In plaats daarvan moet de oorzaak gezocht worden.

De Nationale Spoorwegen hebben sinds kort het menstruatieverlof en menopauzeverlof in hun cao opgenomen. "Het is misschien niet zozeer een echt verlof, maar we willen dat vrouwen erover in gesprek kunnen gaan naar hun manager", zegt NS-woordvoerder Elvira van der Vis. Ze willen daarmee een aantrekkelijke werkgever zijn en het taboe rondom menstruatie doorbreken. Het is dus niet zomaar een vrije dag wanneer het niet gaat, maar ook een stukje aandacht.

'Ze noemde me luie millenial'

"Als mijn werkgever menstruatieverlof zou aanbieden zou er een last van mijn schouders vallen", zegt de 29-jarige Marieke. Ze heeft tijdens haar menstruatie veel last van hormonale depressie en hevige pijnaanvallen. Onlangs heeft Marieke de diagnose 'verdenking endometriose' gekregen. Verdenking, want een officiële diagnose kan alleen vastgesteld worden door een operatie. Endometriose is een chronische aandoening waarbij weefsel buiten de baarmoeder groeit, wat leidt tot heftige pijn.

Tijdens haar baan als administratief medewerker in een ziekenhuis meldde ze zich één keer per maand ziek vanwege deze heftige menstruatieklachten. Ze voelde niet dat ze open kon zijn tegenover haar werkgever dus vertelde bij haar ziekmelding niet dat dit door menstruatieklachten kwam. "Ik kreeg scheve gezichten van collega's. Ze noemden mij een luie millennial die altijd ziek was", zegt ze.

In gesprek gaan

Bij de NS is het de bedoeling dat de 6000 vrouwen die bij er werken een gesprek kunnen aangaan met hun manager wanneer ze structureel last hebben van hun menstruatie of overgang. In dat gesprek kunnen ze kijken naar een passende oplossing.

"Zodat je op die dagen thuis kan werken of als je in de avond veel last hebt je die dagen in de ochtend kan werken." Waarom niet gewoon ziek melden? "Er is vaak toch een drempel om je echt ziek te melden", zegt Van der Vis.

Invloed op werk

De nieuwe regeling is sinds april van kracht. "We zien nu dat er een handjevol mensen gebruik van maken", zegt de NS-woordvoerder. Medewerkers van het bedrijf moeten zelf aangeven wanneer ze een gesprek willen met hun manager.

"Het is niet heel makkelijk om bespreekbaar te maken en wellicht ook niet als je een mannelijke leidinggevende hebt. Dat vind ik zelf ook ingewikkeld", zegt Lieke Nieuwenhuis, medewerker bij NS. Haar collega Winny Verbeek is het met haar eens: "Ik vind het een fijne erkenning voor het feit dat het gewoon invloed kan hebben op je werk."

Eis voor nieuwe baan

Ook Marieke zou veel zien in een menstruatieverlof op de werkvloer. Ze werkt nu - deels door haar endometriose - niet, maar wanneer ze straks weer aan het werk kan wil ze haar baan selecteren op de mogelijkheid om verlof op te nemen.

"Ik zou mij dan minder schuldig voelen omdat ik de tijd krijg met de pijn te dealen. Het idee dat je door die pijn niet kan werken geeft ook weer stress", zegt ze.

'Niet normaal'

Marieke en de NS zijn dus voor een menstruatieverlof. Maar zo'n verlof, normaliseert wel de extreme pijn die vrouwen kunnen ervaren. Meer aandacht klinkt misschien positief, maar zoveel last hebben van menstruatie dat je niet kan functioneren is niet normaal, vertelt Timmermans. Zij ziet vrouwen met bijvoorbeeld pijnlijke menstruaties, en hevig of onregelmatig bloedverlies. Vaak zit hier een onderliggende reden achter.

"Er is nu natuurlijk heel veel aandacht voor vrouwspecifieke aandoeningen waar endometriose, adenomyose, myomen en cyclus- en menstruatieproblemen allemaal onder vallen. We zien dat er lang te weinig aandacht is geweest voor deze aandoeningen en dat de gehele maatschappij deze pijn en dit hevig bloedverlies te lang als normaal heeft gezien. Daardoor is er weinig aandacht geweest voor de behandelingen van de onderliggende oorzaken."

Stigma door verlof

Gynaecologen zoals Timmermans maken zich zorgen dat een verlof voor menstruatie juist ervoor kan zorgen dat het verder wordt gestigmatiseerd. "Op het moment dat je dan alleen maar zegt: 'ik kan niet functioneren tijdens mijn menstruatie', dan plak je daar toch weer het stigma op dat het normaal is om tijdens je menstruatie niet te kunnen functioneren door de pijn en verlof nodig te hebben."

"Begrijp me niet verkeerd, het is absoluut niet de schuld van vrouwen", vervolgt ze. "Het probleem is hoe we hier als maatschappij naar kijken." Menstruatieverlof zou er toe kunnen leiden dat de pijn genormaliseerd wordt en wordt afgedaan als normaal bijverschijnsel van het vrouw-zijn, terwijl het diepgaande invloed kan hebben op het dagelijks leven. "Ik zet me er liever voor in dat we vechten voor het serieus nemen van vrouwspecifieke aandoeningen en dat we geld inzetten op vroegtijdige diagnostiek."

Niet aanpassen zonder aandacht voor diagnose

Wat er volgens haar op de werkvloer dan gedaan kan worden om vrouwen met deze klachten te helpen? "Je zou je op een gegeven moment moeten gaan afvragen: is er dan een rol voor een soort preventief spreekuur waar mensen laagdrempelig terecht kunnen? Waar de bedrijfsarts met je mee kan denken?" Ze vervolgt: "En een hele simpele maatregel is het ter beschikking stellen van menstruatieproducten op de werkvloer."

"En als het aanpassen van de werktijden wel zou kunnen helpen, terwijl er ook wordt gekeken naar de diagnostiek, tuurlijk kan daarnaar gekeken worden. Maar dan moet er dus wel genoeg aandacht zijn voor diagnostiek en behandeling", sluit ze af.