Hoe we dankzij de Chinese ruimtemissie voor het eerst in 44 jaar weer nieuwe maanstenen krijgen

De maan: het blijft een mysterieus hemellichaam, waar we nog maar weinig van weten. Chinese wetenschappers halen deze week - als alles goed gaat - kleine stukjes van de maan naar de aarde, om zo opnieuw kennis te maken.

Tijdens de Chinese Chang'e 5-missie heeft een robot in het maanoppervlak geboord en meer dan 2 kilo 'maanstenen' opgeschept. De lading is inmiddels overgenomen door een capsule die naar de aarde terugvliegt. Als alles goed gaat landt de capsule deze week in de woestijn van Chinees Mongolië. Maar wat moeten we hier op aarde met deze lading stenen?

Bodemmonsters van de maan

Het is al meer dan een halve eeuw geleden dat de mens erin slaagde om zelf materiaal van een ander hemellichaam naar onze planeet te halen. Dat gebeurde toen Neil Armstrong en Buzz Aldrin in 1969 als eerste mensen voet op de maan zetten en ongeveer 20 kilo aan maanstenen opschepten.

Die stenen namen ze mee terug naar de aarde. Na hun maanmissie, de Apollo 11, stuurden de Amerikanen nog meer missies naar de maan. De laatste was Apollo 17, in 1972. In totaal namen astronauten zo'n 380 kilo aan maanstenen mee. Ook de Russen slaagden er in in de jaren zeventig in om met een robot zo'n 300 gram aan bodemmonsters van de maan te halen, maar dat gebeurde zonder dat er mensen aan te pas kwamen.

Een maanbasis bouwen

En dat gaan de Chinezen nu ook doen. Volgens de Nijmeegse astronoom Marc Klein Wolt van het Radboud Radio Lab past het onderzoek helemaal in het Chang'e maanprogramma. Over 10 á 15 jaar moet het ertoe leiden dat Chinezen een bemande maanbasis hebben gebouwd.

"Maanstenen verzamelen en onderzoeken waar de maan precies uit bestaat, dat is daarvoor belangrijk. Dan weet je wat voor materiaal voorhanden is om eventueel te gebruiken om bijvoorbeeld zelf spullen daar te bouwen. Je kunt dan een 3D-printer meenemen en met maanmateriaal spullen bouwen om bijvoorbeeld huizen neer te zetten of faciliteiten te bouwen."

Antennes op de achterkant van de maan

Klein Wolt zelf heeft een radio-antenne gebouwd, die met de vorige missie Chang'e 4 is meegegaan. Het apparaat hangt nu aan een satelliet zo'n 65.000 kilometer achter de maan. Daar, in de schaduw van de maan en beschermd tegen allerlei verstorende radiosignalen vanaf aarde, doet de antenne onderzoek naar het ontstaan van het heelal.

"Ik wil heel graag ook een antenne op de achterkant van de maan zetten", vertelt Klein Wolt. Of de Chinese missie slaagt is ook voor hem van belang. "Als er uiteindelijk inderdaad met een 3D-printer een huis kan worden gebouwd, dan kun je ook een antenne maken. Ik wil weten welke materialen er precies voor handen zijn op de maan. En of we daarmee antennes mee kunnen bouwen."

Belangrijk onderzoek

Maar de stenen die de Chinese missie oplevert kunnen mogelijk ook meer vertellen over het ontstaan van de maan, vertelt hoogleraar planetaire evolutie Wim van Westrenen. Er is nu op een andere plek gegraven dan bij andere missies, dat maakt dit onderzoek extra interessant.

De stenen die tijdens eerder maanmissies werden opgegraven lieten een vrij duidelijk beeld zien: ze leken heel erg op stenen van de planneet aarde."Dat was toen een grote verrassing", vertelt Van Westrenen. "Iedereen dacht bij de Apollo-missies: we gaan daar stenen vinden die heel anders zijn dan stenen van de aarde, stenen die misschien meer lijken op stenen zoals op Mars. "En dat bleek tot ieders verrassing niet zo te zijn."

Een 'afgebroken' stukje aarde?

Als dat zo is, kan dat de theorie ondersteunen dat de aarde is ontstaan door een botsing van onze aarde met een ander hemellichaam. Wetenschappers hebben de mysterieuze planeet de naam Theia gegeven. De botsing zou zo'n 4,5 miljard jaar geleden gebeurd zijn, kort na het ontstaan van ons zonnestelsel.

"Daar kun je uit afleiden dat, als dat voor de hele maan zou gelden, de héle maan een 'voormalig' stukje afgebroken aarde is dat nu in een baan om de aarde zweeft. Het zou kunnen zijn dat we pech hebben gehad." Het kan ook zo zijn, dat als we ergens anders gaan landen, we wel hele andere stenen gaan vinden. Dat maakt deze huidige missie vooral zo interessant. De grote vraag is dus: gaan ze daar compleet andere stenen vinden?"

Samenwerking

Of er ook Europese wetenschappers mee zullen werken aan het onderzoek zelf is niet duidelijk. "Er lopen al jaren overleggen tussen Europese en Chinese maanwetenschappers, die allemaal heel graag samen willen werken, maar de wetenschappers zijn niet degene die bepalen waar monsters van die stenen terecht gaan komen."

"Het Chinese ruimtevaartprogramma valt onder de Chinese overheid en daar zal iemand heel hoog in de boom uiteindelijk moeten beslissen over een eventuele samenwerking", vertelt Van Westrenen. "Het heeft natuurlijk met prestige te maken dat de eerste onderzoeken van de maansteen door Chinese wetenschappers en Chinese instituten wordt gedaan."