Nederland wil minder afhankelijk worden van China. Niet alleen op het gebied van grondstoffen maar ook wat betreft politieke invloed. Die lijkt onzichtbaar, maar sommige Chinese studenten in Nederland hebben er continu mee te maken.

Sinds 1995 is het aantal Chinese inwoners in Nederland sterk toegenomen. Ook steeds meer Chinese studenten vinden hun weg naar een Nederlandse universiteit. Een van de redenen om naar Nederland te verhuizen is het recht op vrijheid van meningsuiting. Ook al is de afstand tussen Nederland en China bijna 8000 kilometer, de invloed blijft bij sommige Chinese studenten in Nederland voelbaar.

Lastigvallen

"Val dood", "rot op", "als je zo doorgaat, dan ga ik je aangeven bij de politie". Dit is een kleine greep uit de tientallen berichten die Emma en Christine* op dagelijkse basis ontvangen. Emma komt uit China, Christine uit Hongkong. Ze studeren aan de Universiteit van Amsterdam en zetten zich in voor betere LHBTIQ+ rechten in China.

"Ik werd voor het eerst lastiggevallen na het deelnemen aan een demonstratie voor queer-rechten op de Dam", vertelt Christine, die net een jaar in Nederland woont.

Vreemde berichten en spamtelefoontjes

"Een Chinese man maakte daar foto's van mij met protestborden, en verweet mij het imago van de Chinese overheid te beschadigen", vervolgt ze. Het gevolg: continu vreemde berichten ontvangen en regelmatig gebeld worden door onbekende nummers.

De studenten denken dat de Chinese overheid hier achter zit. Ook andere Chinese activisten hebben met soortgelijke intimidatie te maken. Hard bewijs dat het een tactiek van de Chinese overheid is, ontbreekt.

In de gaten houden

"Activisme op zich is geen probleem. Het gaat er veel meer om, wat je zegt. Als je je kritisch uitlaat over de Chinese communistische partij, dan ga je een grens over", legt Frank Pieke uit. Hij is hoogleraar moderne China studies aan de Universiteit Leiden en heeft veel onderzoek gedaan naar China's invloed op de Chinese gemeenschap in Nederland.

Volgens Pieke maakt het weinig verschil of je ín China kritiek uit op de Chinese overheid, of vanuit een ander land: "China ziet Chinese bedrijven, organisaties en individuen simpelweg als onderdeel van de Chinese natie." Daarom houdt China, Chinezen die elders wonen, alsnog in de gaten.

Printen en anoniem e-mailadres

Voor Emma en Christine wordt hierdoor hun academische vrijheid deels ingeperkt. Christine was van plan om haar scriptie over Hongkong te schrijven, maar vond het risico te groot: "Veel mensen die terugkeren naar Hongkong worden vervolgd voor wat ze in het buitenland hebben gedaan of gezegd."

Emma treft sinds een tijdje voorzorgsmaatregelen bij het inleveren van opdrachten. "Als het over een gevoelig onderwerp gaat, dan gebruik ik een anoniem e-mailadres. Of ik lever de opdracht geprint in."

Een zachte dreiging van China

"We hebben in Nederland te maken met een zachte dreiging van China", zegt Pieke als hij de verhalen van deze studenten hoort. In vergelijking met andere landen is er in Nederland relatief weinig beïnvloeding door China.

"Het is vergelijkbaar met de manier waarop de Chinese overheid ook een soort zachte dreiging uitoefent over de bevolking in China. Er zijn bepaalde grenzen waarbinnen je moet blijven in het ventileren van je meningen en datgene wat je doet", vertelt de hoogleraar.

'Nederlandse overheid moet meer doen'

Voor de twee studenten was het recht op vrijheid van meningsuiting juist een reden om naar Nederland te verhuizen. "De Nederlandse overheid zou zich hier veel sterker voor moeten inzetten", vindt Emma. "Of in ieder geval een platform opzetten waar burgers dit soort ervaringen kunnen delen", voegt Christine toe.

Daar is ook Pieke het mee eens, Nederland moet er volgens hem beter voor zorgen dat de Chinezen in Nederland het idee hebben dat ze hier veilig zijn. En de rechtsstaat hen beschermt. "Chinezen in Nederland zijn een onderdeel van de Nederlandse maatschappij. Daar moeten wij als overheid onze verantwoordelijkheid voor nemen."

*De achternamen van Emma en Christine zijn bekend bij de redactie.

Chinese studenten in Nederland worden door de Chinese overheid in de gaten gehouden.

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".