Hoe gaat een evacuatie in zijn werk? En andere vragen over noodhulp in het buitenland tijdens extreem weer beantwoord

Noodweer in Slovenië en Georgië zorgde voor vermissingen en meerdere doden, waaronder twee Nederlanders. Ook moesten toeristen geëvacueerd worden. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie over noodhulp tijdens dit soort omstandigheden wilden weten.

Hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Thea Hilhorst en hoofd Internationale Hulp bij Het Rode Kruis Derk Segaar geven antwoord op jullie vragen.

1. Hoe gaat een evacuatie in zijn werk?

De lokale overheid van het desbetreffende land is daar de belangrijkste speler in, vertelt hoogleraar Hilhorst. "De eerste stap is mensen onmiddellijk wegkrijgen van de gevaarlijke plekken. Daarna wordt er medische zorg verleend en indien nodig ook huisvesting. Tegelijkertijd wordt er nagedacht over hoe mensen op een veilige manier weer thuis kunnen komen."

Terwijl de lokale overheid maatregelen treft na extreem noodweer, is het Rode Kruis er vaak ook actief, zegt Segaar. "Het Sloveense Rode Kruis biedt onderdak, eerste hulp en deelt voedsel en water uit. Er zijn vrachtwagens vol voedsel en hygiëne-artikelen onderweg om ervoor te zorgen dat de mensen die zijn getroffen de juiste hulp krijgen."

"In noodsituaties proberen wij toeristen op overstroomde campings in contact te brengen met de Nederlandse ambassade en hun families", gaat hij verder. Het Rode Kruis helpt toeristen ook om in contact te komen met hun reisverzekeraars. "Die kunnen inschatten of repatriëring noodzakelijk is of dat de toeristen hun vakantie kunnen voortzetten."

2. Waarom wacht Nederland altijd zo lang met evacueren?

Volgens Hilhorst is het een misvatting dat de Nederlandse overheid een hele grote rol heeft bij evacuaties in landen met noodweer. "Zelfs niet als het gaat om eigen burgers. Het zou namelijk gek zijn als er allerlei lidstaten van de Europese Unie hun inwoners uit bepaalde landen gaan vissen."

De meeste mensen, zoals in Slovenië, zijn verzekerd, zegt Hilhorst. Een alarmcentrale van de ANWB en reisverzekeringen die evacuaties in hun pakket hebben, spelen een veel grotere rol, legt ze uit. Die zorgen er namelijk voor dat mensen naar worden huis worden vervoerd.

In geval van een vermissing wordt de lokale politie ingelicht. "Het is niet dat de ambassade zelf een zoekteam stuurt. De werkzaamheden die de ambassade verricht, blijven heel erg op het niveau van informatie verzamelen en doorgeven."

3. Waarom helpt de Nederlandse overheid niet in samenwerking met andere landen of organisaties?

In de meeste gevallen is dat niet aan de orde, legt de hoogleraar humanitaire studies uit. Want de coördinatie ligt in het land waar de ramp heeft plaatsgevonden. "Dat ligt vast in wetgeving. Bij een natuurlijke dreiging is de nationale overheid de coördinerende partij. Zij halen alleen andere landen erbij als dat nodig is."

Dat gebeurt bijvoorbeeld als de ramp zo groot is, dat ze het zelf niet kunnen oplossen, zegt Hilhorst. "Bijvoorbeeld als er in het geval van een overstroming niet genoeg apparatuur is om water weg te pompen. Of als er enorme bosbranden zijn, zou men aan andere landen kunnen vragen om blushelikopters."

4. Welke kosten worden door welke verzekering vergoed? Of is dit niet te verzekeren?

Daar is geen eenduidig antwoord op te geven, omdat dat dat verschilt per verzekeraar, zegt Hilhorst. "Het lastige is dat verzekeraars bepaalde situaties uitsluiten."

Zo vergoeden sommige verzekeringen wel autoschade, maar niet als dat het gevolg is van bepaalde natuurramp, zoals een overstroming. "Daar is natuurlijk niet iedere verzekeraar hetzelfde in. Dus de algemene tip is: kijk naar de uitsluitingsclausules."

5. Wie betaalt de evacuaties en de georganiseerde terugkeer per bus naar Nederland?

Hilhorst vermoedt de verzekering. Bij calamiteiten, zoals het noodweer in Slovenië, is het zaak dat de gedupeerden zich tot hun reisorganisaties of verzekeraars wenden, bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Buitenlandse Zaken kan geen reiskosten voor gestrande of onvoldoende verzekerde reizigers betalen."

6. Zijn we in Nederland goed voorbereid op noodsituaties door extreme weersomstandigheden?

Ja en nee, zegt Segaar. "Nederland is beter voorbereid op overstromingen dan veel landen. We hebben tal van dijken en sluizen omdat we ons bewust zijn van de risico's." Maar dat betekent volgens hem niet dat we niet alert moeten blijven.

"Tegelijkertijd zijn er ook plekken waar het moeilijk is om overstromingen te voorkomen, bijvoorbeeld in Limburg. Dat gaat over het algemeen lastiger bij rivieren die door regenwater worden gevoed. Daar kan je niet heel veel aan doen, behalve een waarschuwingssysteem introduceren."

Segaar maakt zich meer zorgen om hittegolven en droogte. "Nederland is slecht voorbereid op extreme hitte. Veel woningen zijn gebouwd om warm te blijven. Het Rode Kruis heeft onderzoek naar gedaan naar de dodelijkste rampen van de afgelopen 20 jaar. In Europa waren dat hittegolven, waar duizenden ouderen en kwetsbare mensen aan overleden."

"We willen dat mensen weten welke maatregelen ze moeten treffen als het heel heet wordt: veel water drinken, zon vermijden, zonnewering installeren."