CDA-kiezers reageren begripvol maar teleurgesteld op het vertrek van Pieter Omtzigt. Het schaadt het vertrouwen in Hoekstra en lijkt te zorgen voor een leegloop bij kiezers. De leden van het CDA blijven de partij wel voornamelijk trouw.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 2.600 CDA-kiezers en 500 CDA-leden uit het Opiniepanel nadat Omtzigt zaterdag zijn lidmaatschap opzegde. Het lekken van zijn vernietigende rapport eerder was de druppel voor het al overspannen Kamerlid. Een overgrote meerderheid van de CDA-kiezers (80 procent) reageert in het onderzoek begripvol op zijn keuze.
Te weinig gedaan om Omtzigt te houden
'Niet gehoord', 'gesaboteerd' en 'tegengewerkt'. Veel kiezers spreken schande over de manier waarop de partij met Omtzigt is omgesprongen sinds de allesbepalende 'functie elders'-memo. Een grote meerderheid van de CDA-kiezers (70 procent) vindt dat er door de partijtop onvoldoende is gedaan om Omtzigt binnenboord te houden.
"Als je oververmoeid thuis zit van je uitstekende werk in de afgelopen jaren mag je toch verwachten dat je partij je beschermt? Niet dus", schrijft een CDA-kiezer in het onderzoek. De meeste kiezers (60 procent) denken dan ook dat het beter is voor Omtzigt dat hij zijn eigen weg gaat.
CDA verdeeld of verdampt
Maar voor de partij is het vertrek van Omtzigt een grote aderlating, vinden kiezers. Slechts 18 procent noemt het goed voor het CDA dat hij is opgestapt. Kiezers voorzien twee pijnlijke scenario's: het CDA blijft ernstig verdeeld zoals de afgelopen maanden óf er volgt een grote leegloop van CDA-politici, -kiezers en -leden die achter Omtzigt staan.
"Het CDA wilde Omtzigt maar niet horen, nu gaan ze het zeker voelen. Ik ga in ieder geval waar Omtzigt gaat", schrijft een teleurgestelde CDA-kiezer. En deze kiezer is duidelijk niet de enige. Ruim de helft van de CDA-kiezers van maart (53 procent) zou een stem op Omtzigt overwegen. Maar ook bij andere kiezers, vooral die van protestpartijen als de SP, PVV en FVD, is er animo voor een nieuwe partij van Omtzigt. Opvallend is dat Omtzigt weinig potentie heeft bij VVD-kiezers.
Vertrouwen Hoekstra onderuit
Het vertrek van Omtzigt zet ook de positie van CDA-leider Hoekstra verder onder druk. Precies een half jaar geleden had 96 procent van de CDA-kiezers nog vertrouwen in hem. Een maand geleden daalde dat cijfer naar 70 procent, al een flink contrast met de vertrouwenscijfers van andere partijleiders die meestal meer dan 90 procent van hun kiezers achter zich heeft staan. Nu, na het opstappen van Omtzigt, staat een kritieke 51 procent van de CDA-kiezers nog achter Hoekstra als partijleider.
Kiezers zagen de afgelopen maanden iemand die naar buiten toe achter Omtzigt leek te staan, maar achter de schermen vooral bezig was met een nieuwe kabinetsdeelname van het CDA. "Hoekstra zat met zijn hoofd al in Rutte IV. Binnen het CDA is blijkbaar alleen plek voor kille, zakelijke politici als hijzelf."
Doorpraten in de formatie
Ook zonder Omtzigt in het CDA is het de vraag waar Hoekstra goed aan doet in de formatie, blijkt uit het onderzoek. De meeste CDA-kiezers (55 procent) vinden dat Hoekstra, ondanks het tumult rond de partij sinds het begin van de formatie, door moet praten met andere partijen over kabinetsdeelname.
Slechts een kwart van de CDA-kiezers (22 procent) denkt dat het vertrek van Omtzigt de formatie makkelijker maakt. De grootste groep (47 procent) voorziet dat het de gesprekken alleen maar bemoeilijkt.
CDA-leden: ook Omtzigt schuldig aan breuk
EenVandaag ondervroeg ook ruim 500 leden van het CDA over het vertrek van Omtzigt. De stemming in die groep is duidelijk anders dan bij kiezers van de partij. Zo heeft slechts de helft begrip voor het opstappen van Omtzigt en vindt een even grote groep dat ook hij meer had kunnen doen om deze breuk te voorkomen.
Verder houdt driekwart van de leden vertrouwen in CDA-leider Hoekstra en vinden zij in grote meerderheid dat het CDA de formatiegesprekken moet doorzetten. "We zijn een bestuurderspartij met capabele mensen. En beter in regeren dan in oppositie voeren. Het belang van het land is groter dan de problemen binnen het CDA", zegt een lid. De meeste leden blijven dan ook bij hun partij, ondanks de pijnlijke gebeurtenissen in de afgelopen maanden. Want over één ding zijn ze het volstrekt eens met kiezers: deze kwestie kende vooral verliezers.
Over het onderzoek
Het onderzoek (pdf) is gehouden op 13 en 14 juni 2021. Aan het onderzoek deden 26.201 leden van het Opiniepanel mee, waarvan 2.630 kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op het CDA hebben gestemd en 528 leden van het CDA. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.