Geen bescherming, weinig loon en onduidelijk wie je werkgever is: het trainen van kunstmatige intelligentie heeft een schaduwzijde

Met ChatGPT en andere kunstmatige intelligentie lijken computers slimmer dan ooit. Maar dat kan alleen dankzij het werk van miljoenen anonieme thuiswerkers, die voor een hongerloon urenlang simpele taakjes uitvoeren om de software te 'trainen'.

U vraagt, ChatGPT draait. De chatbot lijkt een soort magisch middel voor het beantwoorden van vragen of het samenvatten van stukken tekst. Maar vrijwel alle kunstmatige intelligentie is afhankelijk van menselijke arbeid. "Voor alles waar we algoritmes voor nodig hebben, hebben we ook mensen nodig", zegt professor aan de Erasmus School of Social and Behavioural Sciences, Claartje ter Hoeven.

Schoonmaken van data

Alleen al in Europa maken miljoenen onzichtbare werknemers de kunstmatige intelligentie achter programma's als ChatGPT thuis vanachter hun computer slimmer. Ze maken data 'schoon' en coderen en classificeren de inhoud ervan. Ze geven aan wat gepast is, wat bijvoorbeeld pornografish is, of racistisch.

"Het zijn kleine taakjes die je voor een paar cent kunt uitvoeren. Denk bijvoorbeeld aan foto's opsturen van vrouwen in zomerjurkjes, zodat het programma weet hoe die eruitzien en deze in de toekomst kan herkennen", legt Ter Hoeven uit.

Weinig bekend over menselijke kant

De professor deed onderzoek naar wie de mensen die dit werk doen zijn. Ze keek naar hun werkomstandigheden en waarom ze dit werk doen en kreeg daarvoor informatie van 5.200 Europese werknemers.

Het verbaast haar dat we weinig nadenken over de menselijke kant van kunstmatige intelligentie. "Voor veel sectoren is AI vreselijk belangrijk, maar we weten weinig over wie de mensen erachter zijn."

Ghostworkers

Het werk dat deze mensen uitvoeren staat bekend als 'ghostwork', omdat niet duidelijk is wie de werknemers precies zijn. Sommigen noemen zichzelf ook wel 'clickworker'. Steeds meer mensen doen dit, terwijl ze er weinig geld voor krijgen.

Ook hebben ze geen duidelijke werkgever die ze kunnen bereiken en krijgen ze geen arbeidsbescherming. De werkomstandigheden zijn kortom slecht en dat is zorgelijk, zegt Ter Hoeven.

Niemand te bereiken

Joost was jarenlang zo'n 'ghostworker'. Hij deed dit naast een andere baan, voornamelijk uit verveling. "Je krijgt opdrachten waar je 5 uur voor werkt en dan hoor je daarna: 'Je krijgt geen geld, want je hebt de opdracht niet goed gedaan'. Je krijgt vervolgens niet horen wat er precies niet goed was. Ook is er niemand te bereiken als er problemen zijn."

"Dat is wel zorgelijk als je afhankelijk bent van het platform voor een inkomen. In mijn geval is dat gelukkig niet zo."

Financieel afhankelijk

Voor de Duitse Michaela is dat wel zo, zij heeft geen andere baan naast het trainen van kunstmatige intelligentie. Het gemiddelde bedrag dat ze ontvangt voor een dag werken komt voor haar neer op 10 euro. Ook zij heeft meegemaakt dat haar werk werd afgekeurd.

"Je kunt dat nergens aanvechten. Je staat machteloos, terwijl je wel die uren hebt gewerkt", vertelt ze. Maar voor haar zijn er ook positieve kanten aan het werk. Het is flexibel en kan vanuit huis. Ook kun je zelf aangeven wat voor taak je wil doen.

Uitgebuit

Hoewel Joost zelf goed wist welke opdrachten hij wel en niet moest doen, kan hij zich goed voorstellen dat mensen worden uitgebuit.

"De taken die je voorgeschoteld krijgt zijn vaak onduidelijk, dus je weet niet goed waar je 'ja' op zegt en hoelang je doet over een taak waar je maar een aantal cent voor krijgt", zegt hij.

'Veel beslissingen baseren we hierop'

Hoewel dit werk belangrijk is voor het trainen van algoritmes, is er weinig controle op wie de taken uitvoert en of het goed gedaan is. Dat is zorgelijk, volgens Ter Hoeven.

"Op basis van de data die we van al deze anonieme clickworkers krijgen, worden belangrijke beslissingen gemaakt. Daar komt bij dat we in de toekomst alsmaar meer met deze data gaan werken, dan moet het wel goed zijn. En dan moeten we dus ook goed zorgen voor de mensen die die data trainen.

Roep om regelgeving

Ter Hoeven vindt dat er regelgeving moet komen om deze mensen te beschermen. "Hoewel ze daar zelf niet altijd zo over denken, omdat ze bang zijn hun werk te verliezen."

"Europa is wel bezig met regelgeving voor deze mensen. Dat gaat over platformwerk, zoals werken voor Uber of thuisbezorgd. Het clickwork zou hier ook onder moeten vallen, maar het lijkt erop dat deze werknemers daar toch buiten gaan vallen."