Foute grappen: wat mag wel en wat kan écht niet? 'Grap over gevoelig onderwerp moet gewoon héél goed zijn'

Grappen maken die racistisch, seksistisch of kwetsend zijn roepen de vraag op of je alles kunt zeggen. Stand-upper Komproe, VI-stamgasten René van der Gijp en Johan Derksen en voormalig 'Braboneger' Steven Brunswijk hebben daar ieder hun eigen kijk op.

In televisieprogramma's, columns of theatershows en op de radio, Twitter of op het podium doen mensen humoristisch bedoelde uitspraken waar lang niet iedereen om kan lachen. Vraag is of er wel regels zijn voor het maken van een geslaagde grap.

Lachen en kritiek

René van der Gijp en Johan Derksen bespreken in het programma Veronica Inside (en daarvoor Voetbal Inside) voetbaltaferelen, maar er komen ook andere zaken aan bod. Zo haalde Derksen zich meermaals de woede van een groot publiek op de hals, bijvoorbeeld door zijn uitspraken dat het voor homo's makkelijk is om uit de kast te komen en schoof René van der Gijp eens aan als 'Renate' verwijzend naar de VTM-journalist Boudewijn van Spilbeeck die nu door het leven gaat als Bo. Aan tafel werd er gelachen, maar van anderen kreeg hij forse kritiek.

De uitspraken van Derksen leidde ertoe dat op Twitter massaal mensen hun verhaal deelden onder de hashtag #SorryJohan. Daarin vertellen ze hoe lastig het is. René van der Gijp ziet dat anders. "Hoe kun je nou zeggen dat er in Nederland een probleem is met homo's? Er zijn zoveel homo's op tv, je kan er het hele weekend naar kijken en we omarmen ze allemaal."

'Groep moet er zelf ook om kunnen lachen'

Cabaretier en stand-up comedian Howard Komproe heeft op zijn beurt een manier voor zichzelf ontwikkeld waarmee hij kwetsen weet te voorkomen. "Als ik een bepaalde groep mensen de maat neem met mijn grappen, dan werken ze alleen als die groep er zelf ook om kan lachen. Dat is een regel die ik voor mezelf hanteer."

Hij geeft als voorbeeld een groep oudere dames die Toomler bezoeken. "Hartstikke leuk om daar grappen over te maken, zolang zij er ook om kunnen lachen. Als het effect is dat zij met z'n allen besluiten hun tas te pakken en boos weg te lopen, dan heb je het gewoon niet goed gedaan."

Niet langer 'de Braboneger'

Steven Brunswijk verwierf bekendheid door zijn rol als 'de Braboneger', waarin hij in plat Brabants seksistische en politiek incorrecte opmerkingen maakte. De filmpjes werden vooral op Dumpert een groot succes. Maar die rol speelt hij inmiddels niet meer. "Over dit soort dingen kun je van mening veranderen", zegt hij nu. "Ik werd letterlijk en figuurlijk ouder. Ik heb drie kinderen. Vinden die het leuk om zo genoemd te worden?"

Ook kwam het hem op nogal wat kritiek te staan. Tegenwoordig gaat hij weer onder zijn echte naam door het leven. "Er waren heel veel punten die mijn eigen gevoel bevestigden van 'het heeft geen nut meer'. Waarom zou ik der dan per se aan vasthouden?" De klacht dat hij onder druk heeft ingebonden laat hem koud. "Misschien is het soms wel goed om ingebonden te worden", zegt hij schouderophalend.

'Een grap moet gewoon goed zijn'

Dat betekent overigens niet dat hij daarmee vindt dat 'foute grappen' niet kunnen. Zo vindt hij het programma Veronica Inside van Derksen Van der Gijp nog altijd 'verschrikkelijk grappig', ondanks, of misschien wel dankzij de harde humor. "Toen hij aankwam met 'Renate' heb ik in mijn broek gepist. Ik kwam niet meer bij."

Want uiteindelijk is het wat hem betreft niet zo ingewikkeld,. Elke grap moet gewoon gemaakt kunnen worden. Maar wel onder één voorwaarde: "Het geheim van grappen maken over gevoelige onderwerpen is dat als je een grap maakt, hij gewoon heel erg goed moet zijn. Anders kom je er niet mee weg."