Erdogan krijgt waarschijnlijk zijn zin door vluchtelingen naar Europa te sturen: 'EU kan bijna niet anders'

De Turkse president Erdogan wil niet één, maar twee nieuwe deals met de EU. Hulp om een veilige zone in Noord-Syrië te creëren én ondersteuning bij de opvang van vluchtelingen in Turkije. Hij heeft een punt, zeggen twee deskundigen.

De afgelopen week deed de Turkse president Erdogan waar hij heel lang mee dreigde: de grens openzetten voor een nieuwe vluchtelingenstroom naar Europa. Inmiddels zitten er zo'n 10.000 migranten vast aan de Turks-Griekse landsgrens. De Griekse grens blijft dicht en Europa zegt eensgezind niet te zwichten voor de chantage van Erdogan

Geen uitgekiende strategie

Maar oud-Europarlementariër en Turkije-correspondent Joost Lagendijk denkt dat de EU Turkije uiteindelijk wél tegemoet zal komen. "Het is uitermate cynisch wat Erdogan doet: vluchtelingen een niemandsland in sturen om druk te zetten op Europa. Maar uiteindelijk is er een Turks-Europees belang om de vluchtelingen uit Syrië op een fatsoenlijke manier in de regio op te vangen."

Volgens Peter Wijninga van The Hague Centre for Strategic Studies is de actie van Erdogan geen uitgekiende strategie. "Hij heeft zichzelf flink in de vingers gesneden. Hij is jaren geleden al een stukje Syrië binnengevallen om strijdgroepen te helpen tegen de Syrische president Assad. Inmiddels wil hij dat de Syrische regio Idlib een veilige regio wordt, een soort bufferzone waar Syrische vluchtelingen kunnen worden opgevangen. "

Assad onderschat

Maar volgens Wijninga heeft Erdogan president Assad onderschat. "Nu er Turkse militairen sneuvelen in Syrië is hij in paniek en wil hij dat Europa hem te hulp komt. Door migranten naar de EU-grens te sturen geeft hij het signaal af: Europa, dit is ook jullie probleem."

In de Syrische provincie Idlib zitten op dit moment 1 miljoen Syrische vluchtelingen vast aan de Turkse grens. Turkije vangt al 3,7 miljoen Syriërs op. Nadat Erdogan de grens naar de EU heeft opengezet zijn er 10.000 migranten naar de landsgrens met Griekenland getrokken. Er zitten nu 40.000 migranten vast op de Griekse eilanden.

Twee Turkije-deals

Vandaag en morgen vergaderen Europese ministers in Brussel over de kwestie. Morgen gaat Erdogan op bezoek bij de Russische president Poetin, die Assad steunt in Syrië. Volgens Lagendijk zijn de meest logische stappen nu de volgende: "De EU moet druk uitoefenen op Poetin om akkoord te gaan met een wapenstilstand in Idlib. Er moet een strook aan de Turks-Syrische grens komen waar niet gevochten en gevlogen mag worden en waar Turkije met steun van de EU de opvang van vluchtelingen kan verzorgen."

Dat is de eerste deal waar Erdogan volgens Lagendijk op hoopt. "Daarnaast zal er een verlengde Turkije-deal moeten komen voor de Syriërs die al in Turkije zijn. De huidige deal uit 2016 loopt intussen zo'n beetje op zijn einde. Erdogan wil graag dat die deal vernieuwd wordt, maar de EU heeft daar nog geen besluit over genomen."

Europa is het oneens

Volgens Wijninga moet de EU wel een nieuwe overeenkomst met de Turken sluiten, omdat de situatie anders neerkomt op een groot probleem voor Griekenland, dat met de vluchtelingen blijft zitten. Toch is dat nog niet zomaar geregeld. "Europa is niet eensgezind. De ministers zitten bij elkaar maar komen geen stap dichterbij. De oostelijke lidstaten willen helemaal geen vluchtelingen opvangen, en de noordelijke lidstaten helpen Griekenland en Italië nauwelijks om de druk te verlichten."

Toch zullen we wel moeten, denkt Wijninga. "We zullen iets ruimhartiger naar Turkije moeten kijken. Het land vangt al 3,7 miljoen Syrische vluchtelingen op en dat drukt flink op de Turkse economie. Als niet heel Europa mee wil, dan moet het misschien maar met een coalitie van landen die wel een oplossing willen. Je kunt bijna niet anders."