Iedere dakloze een huis geven nu er woningnood is? 'Geen crisis is makkelijker op te lossen dan deze'

Ook daklozen hebben last van de woningcrisis en het tekort aan sociale huurwoningen. Maar dat is op te lossen door te kijken naar hoe Finland het doet, stelt onderzoeker Nienke Boesveldt. "Geef elke dakloze een woning. Maak er een recht van."

Onderzoeker Nienke Boesveldt van de Universiteit van Amsterdam zag hoe Finland met daklozen omgaat, en ziet dat het ook in Nederland kan. "Geen crisis is makkelijker op te lossen dan deze."

30.000 mensen

In coronatijd is er een groep economische daklozen bijgekomen. Dat zijn vooral ondernemers en zzp'ers die in korte tijd alles zijn kwijt geraakt. Naar schatting hebben in Nederland 30.000 mensen geen dak boven hun hoofd.

"Dat zijn mensen die denken dat zoiets ze nooit overkomt", zegt Boesveldt. Als sociale wetenschapper bestudeert ze hoe beleidsmakers omgaan met daklozen.

Versnelde doorstroming

Ze ziet hoe veel goedbedoelde initiatieven stranden. Zo kwam er in coronatijd een versnelde doorstroming van de nachtopvang naar hotels. Maar dat was alleen omdat gemeenten daklozen als een riskante besmettingsbron zagen.

Overal is er noodopvang, maar mensen blijven daar te lang hangen omdat er te weinig sociale huurwoningen zijn. Met alle gevolgen van dien.

Compleet andere benadering

Finland is het enige Europese land waar het aantal daklozen daalt. Boesveldt ging er op werkbezoek met Harro Koeleman. Koeleman is zorgmanager bij Kwintes, waar hij met gemeenten en woningbouwcorporaties huisvesting voor daklozen regelt.

Om de trend in Nederland te keren is een compleet andere benadering nodig, ziet hij. "Je mag al blij zijn als er plek is in de noodopvang. Het is er dringen, net als op de woningmarkt."

Kwetsbare groep

"Daklozen moeten vooral concurreren met gescheiden ouders en met statushouders", vertelt Koeleman. "Ze hebben allemaal last van dezelfde wachtlijsten, terwijl juist de meest kwetsbare groep voorrang verdient."

De aanleiding in Finland om alle daklozen voorrang te geven was niet de coronacrisis, maar een strenge winter van een paar jaren eerder. Er vroren dakloze mensen dood op straat.

Niet eerst afkicken van drugs of alcohol

De overheid besloot al het welzijnswerk op één hoop te gooien. Bezoekers van de noodopvang hoefden niet meer eerst af te kicken van drugs of alcohol om in aanmerking te komen voor een huurwoning.

Ze draaiden de volgorde om. Housing First: éérst een dak boven je hoofd, dan met begeleiding beginnen om de problemen aan te pakken.

Menswaardigheid

"Finland is helemaal niet zo'n ander land als het onze", benadrukt Koeleman. "De problemen in de steden zijn vergelijkbaar. Maar ze hebben een rigoureuze keuze gemaakt: menswaardigheid staat op plek 1."

"In Nederland moet elke corporatie zijn eigen geld verdienen in elke gemeente", vertelt hij. "In Finland hebben ze één grote corporatie opgericht die voor alles verantwoordelijk is, die mini-appartementen ging bouwen of bestaande flats verbouwde."

Bureaucratie

Een aanlokkelijk argument om het Finse voorbeeld te volgen zijn de kosten, zo rekent Koeleman. Die aanpak bespaart de samenleving 15.000 euro per persoon.

Als Nienke Boesveldt terugblikt, ziet ze dat een meer centrale aanpak 15 jaar geleden ook in Nederland effect had. Door een speciaal potje geld dat was vrijgemaakt door het ministerie van Financiën, leefden er nog nooit zo weinig mensen op straat. Daarna zag ze de urgentie van de politieke agenda verdwijnen.

Lege kantoren

"Maar ondertussen willen we zoveel mogelijk daklozen zo kort mogelijk in de noodopvang houden", zegt ze. "Het is verschrikkelijk dat het ons daarna niet lukt om ze een eigen plek in een woonwijk te geven."

Maar de simpele oplossing is om te doen het zoals de Finnen het doen, zegt Boesveldt. "Bouw versneld sociale woningen, desnoods in lege kantoren. Versoepel de regels voor deze mensen en zeg tegen ze: binnen drie maanden heb je een dak boven je hoofd."