Een bizar plan voor iemand die van zeeën houdt: een dam om de Noordzee, om Nederland te beschermen tegen overstromingen. Volgens oceanograaf Sjoerd Groeskamp is het goedkoper dan metershoge dijken langs de kustlijn of het verplaatsen van complete steden.
"De dijk zou 620 kilometer lang worden en 20 meter boven het zee-oppervlak uitsteken om bestand te zijn tegen verdere zeespiegelstijging", vertelt Groeskamp, die als oceanograaf bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) werkt.
Noord-Europese afsluitdijk
"De zeespiegel stijgt in Nederland nu ongeveer met 3 millimeter per jaar", vertelt hij. "Dat is 1,5 keer zo snel als de stijging gemiddeld over de vorige eeuw. Volgens het IPCC is de zeespiegel aan het einde van deze eeuw wereldwijd met 26 tot 82 centimeter gestegen."
Maar waar zou die Noord-Europese afsluitdijk dan moeten staan? Groeskamp ziet het beginnen in de Franse plaats Brest, waarna het naar het zuidoostelijke puntje van Engeland gaat. Daarna loopt de dam van Schotland via de Orkney Eilanden naar de plaats Best in Noorwegen.
Slecht voor de vissen
Op papier kost de Northern European Enclosure Dam (NEED) ongeveer 500 miljard euro. "Maar dit soort projecten loopt altijd een beetje uit de hand", geeft de oceanograaf toe. "Maar zelfs als het 1000 miljard euro kost, is dat nog vrij weinig vergeleken met de kosten van de alternatieven, zoals het bouwen van dijken langs de hele Europese kust of het verhuizen van hele steden."
Anders dan veel 'uitvinders' hoopt Groeskamp dat zijn plan nooit realiteit wordt. "Het is mooi dat ik iets heb bedacht dat technisch haalbaar is, maar liever zie ik het nooit gebouwd worden. De Noordzee is nu nog een kraamkamer voor veel vissoorten, maar die populaties zullen een enorme schop krijgen als de Noordzee net als het IJsselmeer een groot zoetwaterbassin wordt."
Horrorscenario
"Ook raken we de Waddenzee kwijt, omdat we het getij niet meer hebben", voegt hij toe. "Daardoor valt het niet meer droog en zullen veel vogelsoorten uitsterven. Het ecosysteem zal verstoord raken en dat heeft ook grote gevolgen voor de mensen."
Groeskamp bedacht zijn dijk dus meer als 'wake-up call'. "Ik maak me ontzettend veel zorgen over de onherstelbare gevolgen van de klimaatverandering. Maar het is heel moeilijk om tot de mensen door te dringen. Ik doe al jaren wetenschappelijk onderzoek en ontdek verontrustende dingen, maar de mensen luisteren niet."
De aarde als speelbal
Samen met cabaretier en presentator Patrick Nederkoorn staat Groeskamp daarom nu ook in het theater met de voorstelling 'Overvloed' en maakt hij een podcast. "Ik denk dat de verbeelding een sterk wapen is om mensen te mobiliseren en te laten realiseren hoe groot het probleem is. We hebben zo enorm met de natuur gespeeld dat het eigenlijk onze pet te boven gaat."
"We kunnen bijna niet begrijpen dat wij, zo klein als we zijn, die grote planeet zo negatief hebben kunnen beïnvloeden. Maar andersom geldt het ook: we kunnen de aarde ook positief beïnvloeden. Als we nu niet alles uit de kast halen om dat duidelijk te maken, dan zijn we te laat. We hebben nog 5 tot 10 jaar om echte grote stappen te maken."
Klimaatgedichten als noodkreet
In het theater werkt Groeskamp ook samen met dichter Pim Cornelussen, die met 160 Nederlandse en Vlaamse dichters het collectief 'De Klimaatdichters' vormt. "We willen met onze gedichten wakker schudden en waarschuwen, maar ook hoop bieden", vertelt Cornelussen.
"Onze poëzie is een noodkreet voor de aarde, een ode aan de natuur en een pleidooi voor omwenteling." Voor EenVandaag schreef Cornelussen dit gedicht:
De Noordzee: feiten en cijfers
Deze zee is 46 meter diep en 575.000 vierkante kilometer groot. La mer du Nord, Nordsjøen: behalve van 'ons' is de Noordzee ook van de Britten, de Belgen, de Fransen, de Duitsers en de Noren. En van 220 verschillende soorten vis. Het Nederlandse deel van de Noordzee wordt ook aangeduid als het Nederlands Continentaal Plat en is 58.500 vierkante kilometer (zestig keer de Veluwe). Hiervan is 3.600 vierkante kilometer scheepvaartroute.
Er staan een kleine 1000 productieplatforms, waarvan 150 op het Nederlands continentaal plat. Er ligt 2.500 kilometer pijpleiding en 4.000 kilometer kabel. De Noordzee heeft Europa's grootste olie- en aardgasvoorraad. Er is 11 gigawatt aan windenergie gepland voor 2030 waarvan 2,5 al gerealiseerd en 1,5 in aanbouw. Er liggen ook nog eens 3000 scheepswrakken. En elk jaar komt er weer meer Noordzee bij. Volgens de laatste berekeningen ligt de Nederlandse zeespiegel in 2100 tussen de 39 en 94 centimeter hoger.
Omdat de Noordzee zo in de belangstelling staat, zoomen we deze week in op verschillende aspecten daarvan.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.