Duizenden zeelieden vast op Nederlandse schepen door coronacrisis: 'Het is een vergeten groep'

Bij de Nederlandse rederijen werken zo'n 25.000 zeelieden. Zij houden de haveneconomie draaiende en zorgen voor volle schappen in de winkels. Maar door de coronacrisis kunnen ze niet meer worden afgelost: veel van hen zitten nu vast op de schepen.

Havendominee Dennis Woodward bezoekt al jaren de zeeschepen in de Rotterdamse haven. Hij ondersteunt de bemanning met een gesprek, maar ook met spullen zoals bijbels, telefoonkaarten en nu; ontsmettingsmiddelen. Hij onderhoudt contact met zeelieden over de wereld.

Geen klein leed

Het coronavirus heeft een nieuw probleem gecreëerd: sommige zeelieden zitten al maanden langer vast op één schip dan gepland. "Het klinkt misschien als klein leed, maar dat is het niet", vertelt Woodward.

Hij vertelt over het intensieve contact dat hij heeft met een Filipijnse zeeman, die eind december al van boord had moeten gaan. Hij zit ergens op de Middellandse Zee, maar mag nergens aan land, omdat het schip daarvoor in China en Italië was. "Die man zit sinds mei op die boot en ik vrees voor zijn mentale gesteldheid. Het bedrijf zegt, blijf maar aan boord, je krijgt je salaris, maar hij wil gewoon naar huis."

Waarom aflossing niet meer kan

Veel Nederlandse schepen varen op zeeën ver van huis, en pendelen tussen bijvoorbeeld twee landen in de Middellandse Zee of Stille Oceaan. Bemanning wordt normaal gesproken na een paar maanden afgelost.

Nu is dat eigenlijk niet meer mogelijk, vertelt Annet Koster van de Nederlandse Vereniging van Nederlandse Rederijen (KVNR). "In sommige landen mag de bemanning het schip niet verlaten, omdat het schip uit een land komt met veel besmettingen. Als de bemanning wel van boord mag, dan krijgen we ze niet naar Nederland. Het vliegverkeer ligt stil."

Dominee niet meer welkom

Het werk van Dennis Woodward is veranderd de laatste weken. Hij komt alleen nog maar op de schepen als de bemanning daar zelf om vraagt. Hij mag dan van de kade tot aan het schip lopen en boven aan de loopplank spreken met de bemanning, op 2 meter afstand.

"Het eerste wat ze vaak willen zijn telefoonkaarten. Vaak zie ik Russen, Filipijnen of Chinezen die naar huis willen bellen. Dat is nu dus beperkt mogelijk. Ik was gisteren in Eemhaven, daar heb ik vier telefoonkaarten in handschoentjes gewikkeld en overhandigd. Ze betaalden met geld verpakt in plastic. Dat ligt nu thuis 24 uur te ontsmetten."

Angst aan boord

Volgens de KVNR zitten er op dit moment zo'n 2000 tot 3000 zeelieden vast op Nederlandse schepen. Een groot deel heeft een buitenlandse nationaliteit, een kwart is Nederlander. Veel zeevarenden zijn panisch over het virus, zijn bang dat er een besmetting aan boord komt. Dan zitten ze als ratten in de val, vertelt Dennis Woodward

"Er zijn ook schepen met corona, waar besmetting toeslaat. Iedereen zit op elkaars lip: er is meestal één centrale plek, waar je alles doet, je maaltijden gezamenlijk eet. Soms is er nog een recreatiekamer met een Playstation of video, maar dat is het." Bemanningsleden vragen hem ook zelf hoe erg corona hier heerst. "Dan willen ze zelf niet meer van boord."

Hoe lang nog?

Hoe lang het nog gaat duren weet eigenlijk niemand. Misschien dat er de komende weken toch beperkt vliegverkeer zal komen voor zeelieden die moeten worden afgelost, maar duidelijk is dat nog niet. Ondertussen hebben alleen de Nederlandse rederijen al meer dan 2000 zeelieden niet kunnen aflossen. Zij zullen noodgedwongen aan boord moeten blijven en niemand weet voor hoe lang nog.

"Ik vind dat zeevarenden in hetzelfde schuitje zitten als dokters", zegt Woodward. "Zonder hen zou alles op zijn gat liggen. 1,5 miljoen zeevarenden houden onze westerse economie draaiende, zorgen er voor dat onze supermarkten en winkels nog vol liggen. Het is een vergeten groep en het is vergeten leed bij zowel de zeelieden als hun familie die nu wacht op hun thuiskomst."