Deze advocaat werd geschaduwd door politie tijdens zoektocht naar Ridouan Taghi: 'Advocaten voor de leeuwen gooien is blijkbaar prima'

Achteraf voelt hij zich als een 'geitje aan een touw, met een stok in de grond'. Advocaat Leon van Kleef werd geschaduwd tijdens een werkbezoek aan Dubai. "Het had iets ranzigs, iets dat onder de pet had moeten blijven."

Morgen wordt het liquidatieproces Marengo voortgezet, op 22 maart begint de inhoudelijke behandeling en zal hoofdverdachte Ridouan Taghi voor de rechtbank verschijnen. Vraag is of er tijdens het onderzoek door officieren van justitie grenzen zijn overschreden door de advocaten Van Kleef en Meijering op Schiphol, maar ook in Dubai te laten schaduwen.

'Waarschuwing naar andere advocaten'

In de zomer van 2019 vliegt Van Kleef samen met z'n kantoorgenoot Nico Meijering naar Dubai om daar vertrouwelijke gesprekken te voeren met een aantal cliënten. Wat de strafpleiters op dat moment niet weten is dat de politie vlak daarvoor een anonieme tip heeft binnengekregen dat de advocaten in Dubai 'hoogstwaarschijnlijk' de meest gezochte verdachte van ons land gaan ontmoeten: Ridouan Taghi.

Het Openbaar Ministerie neemt daarop de ongebruikelijke beslissing om de twee advocaten, van het bekende Amsterdamse kantoor Ficq & Partners, te laten schaduwen op Schiphol en in het hotel in Dubai waar zij verblijven. "Vergis je niet. Hier gaat ook een soort waarschuwing vanuit naar andere advocaten", zegt Van Kleef. "Oftewel: 'dit kunnen wij ook met jou doen'. Powerplay dus van het OM, waarbij er geen corrigerende factor lijkt te zijn."

Vertrouwen

Het volgen van advocaten ligt zeer gevoelig. Normaal gesproken doet de overheid dat niet, omdat zij advocaten als geheimhouder 'een verschoningsrecht' hebben: ze moeten in vertrouwen met cliënten kunnen spreken. "Je zou denken dat de uitvoerende macht respecteert dat burgers met rechtsgeleerde raadslieden overleg kunnen hebben", zegt Van Kleef.

"Dat is erg belangrijk. Als u een advocaat zoekt, dan heeft u liever niet dat er wordt meegeluisterd. Dan wilt u in alle vrijheid een advocaat bezoeken om in alle vertrouwelijkheid een gesprek te voeren. Dat is, of was eigenlijk, een belangrijk goed in Nederland."

Nauw contact met rechercheurs in Dubai

In een zitting op het Marengo-proces bleek eerder dat de twee advocaten uren zijn gevolgd op Schiphol. Ook is er nauw contact geweest tussen de Nederlandse politie en rechercheurs in Dubai, via een zogeheten 'Liaison Officier'. Die vraagt de politie in Dubai om Meijering en Van Kleef 5 dagen lang, 24 uur per dag te observeren.

Ook vraagt het OM aan de politie in Dubai informatie over landingsplekken voor helikopters, om in kaart te brengen in welke hotels de advocaten mogelijk gaan verblijven. Bovendien vertelt de Nederlandse politie aan de collega's in Dubai dat zij verwachten dat de mogelijke ontmoeting met Taghi zoveel mogelijk zal worden afgeschermd, bijvoorbeeld op een afgesloten compound of door middel van overstaplocaties.

Actie leverde niets op

De advocaten Meijering en Van Kleef gingen in Dubai trouwens niet op bezoek bij Taghi, maar bij hun cliënt Khalid J. Dit werd uiteindelijk ook zo gerapporteerd door de politie van de oliestaat. Wel zijn er door de rechercheurs in Dubai observatiefoto's en een filmpje gemaakt van gesprekken die de advocaten voerden met hun clienten in de lobby van hun hotel.

Ridouan Taghi komt uiteindelijk niet in beeld, hoewel Nederlandse rechercheurs hem wel even denken te herkennen. Uiteindelijk is er niemand gearresteerd. Kortom: de schaduwactie leverde niets op.

Levensgevaarlijk

De vergaande politie-operatie wordt in het najaar van 2020 onthuld door journalisten van het Algemeen Dagblad, tot grote verbazing van Van Kleef: "Mijn bek viel open, ik schrok ervan. Waarom is het OM hier niet zelf mee naar buiten getreden? Nu het in de krant staat heeft het iets ranzigs, iets dat onder de pet had moeten blijven. En in mijn optiek is dit een flagrante schending van allerlei regels."

Volgens Van Kleef is de observatie die politie en justitie hebben uitgevoerd levensgevaarlijk. "Stel je eens voor dat ik daar als advocaat met iemand afspreek die in een lastig parket zit. Stel je vervolgens voor dat die persoon op een gegeven moment denkt dat ik de politie naar hem breng. Want zo kun je dat vertalen. Dat zou naar mij toe tot pittige gevoelens kunnen leiden, maar het zou ook op een moment van een arrestatie tot andere ongelukken kunnen leiden."

OM: 'Uitzonderlijk onderzoek met hoogste prioriteit'

Volgens justitie zijn de advocaten op geen enkel moment in gevaar geweest. Het OM spreekt van een 'zeer uitzonderlijk onderzoek'. Het achterhalen van Taghi's verblijfplaats en zijn aanhouding hadden 'de hoogste prioriteit'. Volgens justitie zijn de advocaten tijdens de schaduwactie op geen enkel moment in gevaar geweest.

Maar daar is advocaat Leon van Kleef het niet mee eens. "Hoe kunnen zij dat beoordelen? Met wie hebben zij gesproken? Vooraf is er geen enkele afweging over gemaakt. Er is geen risicoanalyse gemaakt. Ze hebben een tip gehad, zijn in actie gekomen en hebben verder niet nagedacht."

Aanwijzingen voor nog meer moorden

Het feit dat Meijering en Van Kleef niet bekend waren als advocaat van Taghi, was een extra argument voor het OM om de operatie in gang te zetten. Er waren volgens het OM bovendien aanwijzingen dat Taghi vanuit Dubai opdracht zou kunnen geven voor nog meer moorden.

Daarom heeft het OM de uitzonderlijke beslissing genomen om de twee advocaten te volgen, zo legde landelijk hoofdofficier John Lucas eerder uit bij Op1. Hij wijst op een Aanwijzing in de wet, op basis waarvan het OM na een zorgvuldige afweging over kan gaan tot het inzetten van dwangmiddelen tegen advocaten.

'Wij waren geen verdachte'

Het is een argument dat in deze zaak niet opgaat, zo vindt de geobserveerde advocaat. "De richtlijn waar deze hoofdofficier zich op beroept, gaat over advocaten die verdachte zijn. Dat waren wij niet", zegt Van Kleef.

"Internationale verdragen beschermen de verhouding tussen advocaten en cliënten. Deze hoofdofficier zou die relatie ook moeten beschermen. Zijn streven om iemand te arresteren kent wettelijke en rechtstatelijke grenzen. Wat deze man eigenlijk zegt is dat deze grenzen voor hem en voor zijn afdeling niet bestaan."

Doel heiligt de middelen?

Sommige mensen zullen zeggen dat in zo'n bijzondere zaak tegen een mogelijke seriemoordenaar die verdacht wordt van veel liquidaties, het doel de middelen heiligt. Maar daar is Van Kleef het niet mee eens: "Als dat zo is, dan moet je mensen gewoon gaan neerschieten. Dan los je het probleem op en dat is ook een stuk goedkoper."

"Het kan niet zo zijn dat de rechtstatelijkheid alleen wordt gewaarborgd als je een dronken Pool met een krat bier in de Albert Heijn oppakt", vervolgt hij. "De rechtstatelijkheid gaat pas echt gelden als het er toe doet, dan laat die zijn ware gezicht zien."

'Zorgvuldige afweging van het OM'

Op verzoek van de rechtbank in het Marengo-proces heeft het OM onlangs weer nieuwe stukken over de schaduwactie toegevoegd aan het strafdossier. Kort samengevat blijft justitie erbij dat de opsporing van Taghi vroeg om een 'uiterste inzet van de opsporing'.

Zowel het Landelijk Parket als het College van Procureurs Generaal benadrukten eerder in persberichten dat er 'in deze casus zorgvuldige afwegingen gemaakt door de politie en het OM'.

Advocaten voor de leeuwen

Toch willen de rechters in het Marengo-proces volledige openheid van zaken van het OM, om te kunnen bepalen of er door de officieren van justitie grenzen zijn overschreden en of daar gevolgen aan moeten worden verbonden.

"Ik heb niet het idee dat ze het een volgende keer niet zouden doen, of een andere afweging zouden maken", zegt Van Kleef hierover. "Het OM kan toch zeggen: 'Deze afweging hadden we met de kennis van nu eigenlijk niet moeten maken'. Maar dat blijkt lastig. En nu volhardt men in de mededeling dat het prima is: advocaten voor de leeuwen gooien."