Demonstreren op 4 mei zou verboden moeten worden, vindt de grootste groep: 'Kies een van de andere 364 dagen'

Een grote meerderheid vindt protest rondom de Dodenherdenking niet kunnen. De helft (51 procent) vindt zelfs dat het verboden zou moeten worden: "Het recht op demonstreren is belangrijk, maar ik vind het recht om te herdenken nog belangrijker."

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 29.000 leden van het Opiniepanel in aanloop naar de Dodenherdenking op 4 mei.

Protest tegen Gaza

Burgemeesters, als Femke Halsema van Amsterdam, zijn bang dat de oorlog in Gaza wordt aangegrepen om dodenherdenkingen te verstoren. De meeste deelnemers zouden dat zeer ongepast vinden: 9 op de 10 vinden het verstoren van de twee minuten stilte voor geen enkel doel gerechtvaardigd.

Ook protesten buiten de twee minuten stilte zouden bij de meesten slecht vallen. Driekwart vindt dat er op 4 mei helemaal niet tegen de oorlog in Gaza geprotesteerd moet worden.

Links-progressieve kiezers

Opvallend is dat veel links-progressieve kiezers daar anders over denken. Grote groepen kiezers van Partij voor de Dieren (53 procent), GL-PvdA (46 procent) en D66 (37 procent) vinden demonstraties tegen de oorlog in Gaza op 4 mei wél kunnen.

Niet tijdens de minuten stilte per se, maar daarbuiten moet er ruimte zijn om te protesteren, zeggen zij: "Ik vind dat er altijd gedemonstreerd kan worden, want het is een grondrecht. Maar de Dodenherdenking dient wel waardig en in stilte plaats te vinden."

Kranslegging Bosma

Tot nu toe is er één demonstratie aangekondigd op 4 mei: op de Dam in Amsterdam, tegen het leggen van een krans door Tweede Kamervoorzitter en PVV'er Martin Bosma. De PVV zou volgens de organisator van het protest, de linkse activist Frank van der Linde, ingaan tegen de pijlers van de rechtsstaat en democratie. En dat zou niet passen bij het leggen van een krans tijdens de Dodenherdenking.

Van der Linde wil een stil protest organiseren, zonder toespraken, maar met bordjes waarop teksten staan als: 'Geen fascisten bij de Dodenherdenking'. De gemeente Amsterdam heeft besloten dat hij dat niet op de Dam mag doen, maar wel een stukje verderop.

'Bosma democratisch verkozen'

De meesten vinden dit protest niet kunnen. "Martin Bosma is een democratisch gekozen voorzitter, hij legt die krans uit die functie. Hij hoort dat te doen", vindt een deelnemer.

Kiezers van links tot rechts delen die mening: ook kiezers van bijvoorbeeld GroenLinks-PvdA, D66 en de Partij voor de Dieren staan in meerderheid niet achter het protest tegen de Kamervoorzitter op 4 mei.

Extra maatregelen op 4 mei

Op verschillende plekken worden extra maatregelen genomen om de Dodenherdenking rustig te laten verlopen. Op de Dam in Amsterdam, waar de Nationale Herdenking plaatsvindt, zijn bijvoorbeeld 10.000 bezoekers welkom in plaats van de gebruikelijke 20.000, en die bezoekers moeten zich vooraf aanmelden.

Ook mag er niet gedemonstreerd worden en is het dit jaar niet toegestaan vlaggen, borden of geluidsversterkers mee te nemen. Ook shirts met bijvoorbeeld de tekst 'Free Palestina' erop zijn niet toegestaan, omdat dat volgens de Amsterdamse burgemeester Halsema aanleiding kan zijn voor onrust of paniek.

'Triest dat het nodig is'

De meeste deelnemers (77 procent) begrijpen dat er maatregelen genomen worden, maar balen er wel van: "Onvoorstelbaar dat een groep blijkbaar zo agressief aandacht eist dat dit soort maatregelen nodig zijn." Ook herinneren veel mensen zich de 'Damschreeuwer' in 2010: "Toen raakten er veel mensen in paniek en daardoor zijn gewonden gevallen. Ik begrijp dat ze die onrust dit jaar willen voorkomen met deze maatregelen", legt iemand in het onderzoek uit.

Een deel (20 procent) snapt niet waarom er extra maatregelen getroffen worden. "Veel organisaties hebben expliciet aangekondigd dat ze niet gaan demonstreren op 4 mei, dus het lijkt mij onnodig om al die beperkingen op te leggen."

Belang 4 mei

De meeste mensen hechten veel waarde aan de Dodenherdenking op 4 mei: 9 op de 10 (89 procent) vinden het een belangrijk moment en zeggen twee minuten stil te zijn om 8 uur. "Op 4 mei herdenken wij de mensen die het mogelijk hebben gemaakt om in vrijheid te leven. Daar ben ik heel dankbaar voor en een dag in het jaar twee minuten stilte is wel het minste wat ik voor hen kan doen", vertelt een deelnemer.

Een klein deel, 7 procent, is niet stil om 8 uur. Zij zijn in het buitenland, of zeggen dat ze het vergeten, maar sommige deelnemers zijn uit principe niet stil: "We herdenken een oorlog zodat het nooit meer kan gebeuren. Maar doen niets wanneer er daadwerkelijk weer een genocide plaatsvindt. Daardoor voel ik me niet langer verbonden met deze Dodenherdenking."