China-strateeg: 'Al onze kennis delen met de Chinezen is naïef'

Er studeren zo'n 4500 Chinezen in ons land. Die hebben vrije toegang tot onze kennis en techniek, maar daar moeten mee oppassen. Volgens het kabinet zijn we naïef zijn als het op China aankomt.

Zijn we tot nu toe goedgelovig en argeloos geweest als het om China gaat? "Inderdaad" zegt Frank Pieke van het Meric, een China denktank in Berlijn. Hij waarschuwde onlangs dat Nederlandse universiteiten en bedrijven veel scherper moeten opletten wat voor kennis, technologie en informatie ze met China delen.

Kennis delen met China

"Nederland en Europa zijn zolangzamerhand een beetje 'gekke Gerritje' door China te blijven behandelen als een soort hulpbehoevend ontwikkelingsland, maar de ontwikkeling van China is dan ook wel razendsnel gegaan", zegt Pieke.

Pieke wijst erop dat wetenschappers in het Westen er vaak nog vanuit gaan dat China volgens dezelfde spelregels werkt als zij. Dat wil zeggen op basis van een 'open access' model waarbij iedereen uitkomsten en inzichten deelt om onze kennis op een hoger peil te brengen.

Dé grootmacht van de wereld

Maar in China zien ze wetenschap als een middel, een instrument om hun macht te vergroten. De honger naar macht van de Chinese Communistische Partij en hun leider Xi Jin Ping is ongebreideld. In 2050 wil China dé grootmacht van de wereld zijn. In 2025 willen ze daarom al op een aantal wetenschapsgebieden, zoals Robotica en Artificial Intelligence, leidend zijn. "Dat staat onomwonden in de doelstellingen van Xi Jin Ping", zegt Pieke.

Wij in Wageningen zijn de wereldtop. Als je dat wil blijven zal je met China moeten samenwerken

Xiaoyong Zhang, China-coordinator Universiteit Wageningen

Chinezen zijn inmiddels de op een na grootste groep buitenlandse studenten in Nederland. Op de Universiteit Wageningen (WUR) is 10 procent van de studenten Chinees. De WUR heeft een kantoor in Shanghai en een eigen China-coordinator Xiaoyong Zhang.

'We moeten samenwerken'

Wat Zhang betreft verandert er niets: "Wij zijn de wereldtop. Willen we dat blijven dan moeten we met de Chinese topinstellingen samenwerken. De opmars van China is ook op dit terrein is niet te stoppen, of je er nu aan meewerkt of niet. Maar werk je samen, dan heb je als universiteit een enorme kansen", zegt Zhang.

"Sommige wetenschapsgebieden zijn nu nog niet van strategisch belang, maar kunnen dat wel worden" zegt Pieke. "Op het gebeid van landbouw loopt China nog achter dus daar zal de overheid zich niet rechtstreeks mee bemoeien. Maar we weten wel dat het Chinese leger doelbewust studenten uitzendt naar bijvoorbeeld de TU Delft om strategische kennis binnen te halen."

'Beter screenen'

"Universiteiten zouden studenten veel beter moeten screenen. Nu zien ze dat nog als een taak van de inlichtingendiensten. Maar die willen op hun beurt de vrijheid van de universiteiten niet aantasten. Dus krijg je een raar vacuüm. Strategisch gevoelige technologie en kennis uit het Westen is daardoor makkelijk toegankelijk voor China, terwijl dat andersom niet het het geval is", vertelt Pieke.

Moeten we nu met met andere ogen naar Chinese studenten kijken? "Als je naar XI Jin Ping luistert, zijn alle Chinezen in het buitenland wat hem betreft een vijfde colonne, waarvan hij absolute loyaliteit eist. Ze zijn verplicht lid van Chinese studentenverenigingen. Die worden op hun beurt aangestuurd door de ambassades. Het merendeel van de studenten zal daar vooral last van hebben omdat ze weten dat ze in de gaten worden gehouden", zegt Pieke.

Het Chinese leger zendt doelbewust studenten naar de TU Delft om specifieke kennis op te halen

Frank Pieke, China-strateeg

'Niet dezelfde vrijheden'

Ook Xiaoyong Zhang geeft toe dat Chinese wetenschappers in het buitenland niet dezelfde vrijheden hebben als Nederlandse studenten. "In de exacte wetenschappen is dat niet zo'n probleem, want in de wiskunde is een bewering simpelweg waar of niet waar. Maar in alfa- en gammawetenschappen zit een ideologische component. Die studenten en docenten zullen wat meer problemen hebben om alles op te schrijven wat ze willen. Maar bij ons leren ze juist zich wel uit te spreken", zegt Zhang.

Voorzichtigheid is dus geboden bij de uitwisseling van kennis. Maar we moeten niet doorschieten, vindt Pieke. "Want voor 99 procent van de Chinese studenten en docenten in het buitenland geldt waarschijnlijk dat ze te goeder trouw zijn. Zij willen ook volgens zuiver wetenschappelijke normen werken."

'Andere spelregels'

"Als er een soort heksenjacht ontstaat op alles wat Chinees is, zoals hier en daar in Amerika gebeurt, dan zullen die mensen het slachtoffer worden. Die worden gekraakt tussen de stoere taal van Ji Xin Ping aan de ene kant, en die van Trump aan de andere kant. Dat neemt niet weg dat we moeten beseffen dat China heel andere, totalitaire spelregels kent. Je kan er niet van uit gaan dat zij, als ze eenmaal de baas zijn in de wereld, ons met respect zullen behandelen omdat wij ze zo goed op weg hebben geholpen."