Britse parlementariërs zitten deze zomer niet achterover in hun strandstoel. Ze proberen een weg te vinden om de door hun gevreesde no deal-brexit af te wenden. Maar, schrijft een invloedrijke Britse denktank vandaag: dat is bijna onmogelijk geworden.
'Groot-Brittannië verlaat op 31 oktober de Europese Unie, do or die', heeft de Britse premier Johnson meermaals gezworen. Zoals het er nu uitziet is de kans groot dat dat zonder scheidingsdeal zal gebeuren.
Desnoods zonder deal
De Britse regering wil dat de gehate 'backstop' uit het scheidingsakkoord gehaald wordt, maar de EU wil daar niet opnieuw over onderhandelen. Boris Johnson lijkt serieus als hij zegt dat hij desnoods zonder deal uit de EU stapt, tot grote zorg van een meerderheid van het Brits parlement.
Dus wordt er door Britse parlementariërs nu gezocht naar manieren om zo'n no deal-brexit toch nog te voorkomen. De parlementariërs maken zich zorgen over de economische gevolgen van zo'n scheiding zonder deal.
De backstop
De backstop is de afspraak die de EU met de brexitonderhandelaars van Theresa May heeft gemaakt om te voorkomen dat er weer grenscontroles komen tussen Noord-Ierland en Ierland. Toen daar de vrede werd bezegeld, werd in het Goede Vrijdag-akkoord afgesproken dat er nooit meer grenscontroles zouden komen.
Als er op het moment dat de Britten definitief uit de EU stappen nog geen nieuw handelsakkoord is, zijn grenscontroles aan de Noord-Ierse grens onvermijdelijk. Daarom is in de backstop afgesproken dat in dat geval Noord-Ierland in de Europese interne markt blijft, en het hele Verenigd Koninkrijk in de Europese douane-unie. Zo blijft de grens open, maar dan moet het Verenigd Koninkrijk wel bepaalde Europese regels blijven volgen. En dat is voor veel brexiteers niet te verteren.
Parlement staat 3-0 achter
Het Britse Institute for Government, een Londense denktank die het parlement en de regering adviseert, heeft alle mogelijkheden nu op een rijtje gezet. Wat blijkt: het Brits parlement staat als in september het nieuwe parlementaire jaar weer begint 3-0 achter op de regering en heeft geen instrumenten in handen om Johnson direct te dwarsbomen.
Het meest kansrijke scenario voor de parlementariërs zou een motie van wantrouwen zijn. Er wordt nu druk geteld hoeveel leden van het Lagerhuis er tegen de regering zouden stemmen. Als oppositiepartij Labour denkt een meerderheid te kunnen halen is de kans groot dat zij zo'n vertrouwensstemming beginnen.
Motie van wantrouwen
Maar zelfs als daar een meerderheid voor is, is nog niet zeker dat een no deal-brexit is afgewend. Er zijn dan 14 dagen om een nieuw kabinet te vormen dat wel het vertrouwen van het parlement heeft, en anders moeten er verkiezingen komen. Maar voor die verkiezingen staat een campagnetijd van 5 weken.
Alleen als in de eerste week dat het Brits parlement weer zitting neemt, een motie van wantrouwen wordt aangenomen zal er genoeg tijd zijn om nieuwe verkiezingen te houden voor 31 oktober. Als dat niet gebeurt, kan Boris Johnson als demissionaire premier er alsnog voor zorgen dat het Verenigd Koninkrijk op 31 oktober uit de EU stapt.
Dwarsbomen
Net als voor de motie van wantrouwen geldt voor de andere opties die parlementariërs hebben dat veel hordes genomen moeten worden voordat no deal voorkomen kan worden.
Andere opties die het Institute for Government schetst zijn: het dwarsbomen van de regering door middel van moties en amendementen door parlementsleden. Maar daarvoor is medewerking van de voorzitter van het Lagerhuis nodig. Daarnaast kan het parlement opnieuw stemmen, en zich weer uitspreken tegen een brexit zonder deal, maar dat kan Boris Johnson naast zich neerleggen.
De vlucht naar voren
Als de EU en het Verenigd Koninkrijk beiden niet bewegen, en er geen nieuwe deal komt met de regering Johnson lijkt een no deal-brexit hierbij onafwendbaar. Een andere optie is dat Boris Johnson de vlucht naar voren kiest en zelf nieuwe verkiezingen uitroept.
Dan kan hij zijn meerderheid in het Lagerhuis vergroten, (de regering heeft nu slechts één zetel meerderheid) en heeft hij meer speelruimte.
Uit onderzoek blijkt dat steeds meer Britten voedsel en medicijnen inslaan omdat zij zich zorgen maken over een no deal-brexit. In 2018 maakte EenVandaag deze reportage over Victoria en Tabitha, die toen al aan het hamsteren waren.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.