President Trump gelooft niet meer dat Iran het atoomprogramma alleen voor civiele doelen wil gebruiken en heeft het nucleaire akkoord, de zogenaamde Iran-deal, eenzijdig opgezegd. Europa is er niet blij mee. Wat zijn de gevolgen voor de veiligheid, economie en de internationale betrekkingen?
’Slecht nieuws voor de Nederlandse en Europese veiligheid’
De Verenigde Staten hebben de sancties weer ingesteld, tot verdriet van de Europese Unie. Zij willen de deal in stand houden omdat de EU de kanalen op diplomatiek en zakelijk gebied open willen houden. Met hernieuwde sancties lukt dat volgens hen niet. Minister van Buitenlandse zaken Stef Blok noemt het besluit van Trump “slecht nieuws voor de Nederlandse en Europese veiligheid.” Hij gaat snel rond de tafel met de Europese leiders om te kijken hoe het verder moet.
Hoe moet Europa reageren? Europadeskundige Mathieu Segers benadrukt dat Europa nu zelf een positie moet innemen. "Het is pijnlijk voor Europa, ze zijn allemaal langsgeweest bij Trump, hebben hemde hand geschud, veel gesproken, maar Trump doet doodleuk iets anders." Segers ziet een verschuiving in de houding van de VS. "Amerika hecht minder waarde aan de Trans-Atlantische relatie." Peter van Dalen, Europarlementariër namens de ChristenUnie, was niet blij met de Iran-deal zoals deze was, maar "er was geen alternatief." Het opzeggen van de VS was volgens hem dus het slechtst mogelijke scenario.
Wat hield de Iran-deal in?
De deal hield in dat Iran beloofde geen splijtstof zoals uranium en plutonium meer te zullen produceren. Dit zijn stoffen die waarmee nucleaire wapens gemaakt kunnen worden. In ruil voor de toezegging van Iran hebben op 14 juli 2015 de VS en Europa de lang lopende economische sancties tegen Iran opgeschort. Zo is eerder ongeveer honderd miljard dollar aan Iraanse tegoeden op buitenlandse banken bevroren. Nu kwam dat geld weer vrij. Zakendoen met Iran kon weer als het regime maar geen kernwapens zou produceren. De deal met Iran wordt gezien als een van de grootste prestaties van voormalig president Obama. Trump maakt hier nu een einde aan.
‘Iran heeft wel kernraketten gemaakt’
President Netanyahu van Israel kwam eind april met bewijs dat Iran wel degelijk bezig is met het maken van kernraketten en dat Iran dus gelogen heeft:
Het is goed mogelijk dat dit bewijs Trump over de streep heeft getrokken om de overeenkomst met Iran op te zeggen. Irankenner en strafrechtdeskundige Afshin Ellian vindt de deal sowieso een mislukking: “Er vallen geen afspraken te maken met een totalitair regime zoals dat van Iran.” Hij onderschrijft de conclusies van Netanyahu: “Iran is wel degelijk bezig met nucleaire raketten maar als het bewijs van Israel komt dan lijkt niemand het serieus te willen nemen.” Ellian stelt in weekblad Elsvevier dat het einde van de deal Iran in de problemen gaat brengen.
Wat zijn de gevolgen voor Nederlandse ondernemers?
Volgens aardappelteler Marcel van Huissteden uit Montfoort gaat zakendoen met Iran sowieso niet vanzelf: “Wij doen al 30 jaar met horten en stoten zaken met Iran. Het lastigst zijn de geldstromen. Onze banken laten hun oren hangen naar de VS, en de laatste jaren met de sancties, zelfs na het sluiten van de Iran-deal wilden onze banken eigenlijk geen geld zien vanuit Iran. We moeten dus altijd zoeken naar omwegen om daar zaken te kunnen doen. Wij leveren machines waarmee aardappels verwerkt worden. Dat doen we overal waar aardappels zijn, dus ook in Iran. Omdat het zo moeilijk is om daar zaken te doen is het niet onze belangrijkste afzetmarkt. We wachten in spanning af hoe het nu verder gaat, en zo lang de EU de Iran-deal blijft steunen blijven wij daar ook zeker zaken doen. Het is afwachten hoe de banken nu gaan reageren. Het zal wel nog moeilijker worden.”
Iraanse DJ is bang voor isolatie van Iran.
Reza Athar werd geboren in Teheran, maar vluchtte op 10-jarige leeftijd naar Nederland. Hij groeide op in Nijmegen en maakte naam als DJ in de Nederlandse dance-scene. Zo stond hij in clubs zoals Trouw en Canvas en draait regelmatig op festivals. Ondanks dat hij zijn leven hier heeft opgebouwd, maakt hij zich wel zorgen over zijn thuisland. Het grootste gedeelte van zijn familie woont nog altijd in Iran. Volgens Reza raken zij nog verder geïsoleerd door het besluit van president Trump. Zijn familie merkte al nauwelijks iets van de economische voordelen na het opheffen van de sancties en nu is de situatie helemaal uitzichtloos: “De prijzen van levensmiddelen stijgen, en de werkloosheid is nog steeds hoog.”
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.