Alleen met een vaccinatiebewijs de kroeg in? 'Dat gaat niet snel op grote schaal gebeuren'

De Gezondheidsraad adviseert de inzet van een vaccinatiebewijs, voor het verkrijgen van toegang tot bijvoorbeeld je lokale kroeg, een museum, een festival of het theater. Maar dan alleen als alle andere opties zijn uitgesloten. Wanneer is dat dan?

De koppen waren ronkend vanmorgen: 'Kroegen en scholen mogen om een vaccinatiebewijs vragen'. Maar in realiteit zijn er vele haken en ogen. Zo hard is dat advies van de Gezondheidsraad niet, stelt Johan Leegemate hoogleraar gezondheidsrecht bij het Amsterdam UMC en de Universiteit van Amsterdam: "Ik zie dat de Gezondheidsraad juist heel erg terughoudend is met het inzetten van die bewijzen. Het is echt een allerlaatste optie."

Heldere aanbeveling die honderden discussies oplevert

"Ik zie het als een duidelijke aanbeveling, die wel honderd verschillende discussies gaat opleveren", zegt de hoogleraar. "Voor iedere specifieke situatie is de afweging weer anders. Waar kun je mensen goed op afstand houden, waar kan dat niet. Welke doelgroep komt er bijvoorbeeld bij je over de vloer of op een festival."

En stel al zouden we een bewijs van vaccinatie moeten laten zien bij bedrijven of instellingen: hoe handhaaf je dat dan? "Dat is ook een hele lastige. Net als eerder bij de mondkapjes-plicht en later bij de invoering van de avondklok", zegt Leegemate.

Wat kunnen we verwachten?

De Gezondheidsraad stelt zelf: "Een dergelijke maatregel vraagt altijd een afweging van belangen en mag niet leiden tot verboden uitsluiting, discriminatie of schending van privacyregels. De overheid moet erop toezien dat private partijen zich daaraan houden."

Ook moeten bedrijven en instellingen volgens de Gezondheidsraad kunnen aantonen 'dat het vaccinatiebewijs een gerechtvaardigd doel dient, noodzakelijk is om dat doel te bereiken, dat de voordelen opwegen tegen de nadelen en er geen minder ingrijpende manier is om het doel te bereiken.' Kortom: er moet echt eerst van alles worden afgewogen, tot je om een vaccinatiebewijs mag vragen. Economische afwegingen kunnen een rol spelen, maar ook de wens om de gezondheid van andere bezoekers te beschermen.

'Zolang we maar open kunnen'

Café- en clubeigenaar Pieter de Kroon uit Amsterdam had voor het laatst mensen binnen in september. "Ik denk dat het mogen vragen om een vaccinatiebewijs voor veel cafés interessant kan zijn, maar voor ons maakt het niet uit. Onze doelgroep is als allerlaatste aan de beurt om een vaccin te krijgen." De gemiddelde leeftijd in zijn club ligt tussen de 20 en 25 jaar.

De Kroon hoopt al veel eerder weer gewoon open te mogen. "En dat we bijvoorbeeld iets met sneltesten kunnen gaan doen", legt hij uit. Wachten tot zijn doelgroep is gevaccineerd, ziet hij echt niet zitten. Maar het checken van een vaccinatiebewijs zou hij praktisch gezien wel kunnen. "Zolang we maar open kunnen."

Gezondheidsraad-advies moet nog worden overgenomen

Dat de Gezondheidsraad nu met dit advies komt, betekent niet dat dit ook direct in beton gegoten is. Eerdere adviezen van de Gezondheidsraad zijn door dit kabinet juist in de wind geslagen toen ging het over de vaccinatiestrategie.

"Maar toen ging het ook over welk vaccin er dan eerst zou komen én de hoeveelheid leveringen. Daar was je ook van afhankelijk. Het advies hier over is minder afhankelijk van leveringen en allerlei bedrijven. Dat zou ervoor kunnen zorgen dat de overheid dit advies wél eerder overneemt", zegt hoogleraar Leegemate. Maar er is volgens hem ook een andere mogelijkheid: "Er zitten zoveel nuanceringen aan, de overheid kan ook zeggen: 'Wat ingewikkeld allemaal, we laten het lekker zitten.'"