Aanpak stalking nog altijd niet op orde, familie vermoorde Hümeyra (16) teleurgesteld: 'Is ze hiervoor overleden?'

5 jaar nadat de 16-jarige Hümeyra werd vermoord schiet de aanpak van stalking nog altijd tekort. Dat concludeert de Inspectie Justitie en Veiligheid. De familie van het meisje is teleurgesteld.

Hümeyra Ergincanlı werd in december 2018 in de fietsenstalling van haar school voor de ogen van haar klasgenoten doodgeschoten door haar ex Bekir E. Hümeyra kon op het moment van de moord al maanden niet meer veilig over straat. E. stalkte en bedreigde haar en ging hier, ook na een contactverbod, gewoon mee door. Hümeyra meldde zich keer op keer tevergeefs bij de politie.

Te weinig gedaan

De Inspectie Justitie en Veiligheid bevestigde in 2019 wat de familie van Hümeyra allang wist: instanties hadden te weinig gedaan om haar te beschermen, de aanpak schoot ernstig tekort. De stalking werd niet herkend ondanks verschillende aangiftes, er was geen vast aanspreekpunt, belangrijke informatie over Bekir E. werd slechts beperkt gedeeld en er werd niet goed samengewerkt.

"Eigenlijk was bijna niets op orde", zegt advocaat van de familie van Hümeyra Nelleke Stolk. "Zowel de kennis als het handelen van de organisaties."

Nieuw rapport

In een nieuw rapport, Gestalkt. Gezien. Gehoord?, trekt de Inspectie conclusies over wat er van de aanbevelingen terecht is gekomen.

Er zijn verbeteringen doorgevoerd. Stalking wordt bijvoorbeeld beter herkend en er wordt beter samengewerkt. Maar nog lang niet alles is op orde, constateren de Inspectie Justitie en Veiligheid en advocaat Stolk.

'Hard aan de slag gegaan'

Er zijn echt wel verbeteringen geweest, zegt advocaat Stolk. "Ze zijn hard aan de slag gegaan, maar in de praktijk liggen echt nog aandachtspunten", zegt Stolk. "Er is kennis en kennisdeling op een lager niveau."

Ook worden formulieren om risico's in te schatten (SASH) beter gebruikt. Al heeft de inspectie ook daar opmerkingen bij. "Die moeten wel gebruikt worden door de mensen die daar kennis over hebben." Als zo'n formulier verkeerd wordt ingevuld, kan het veiligheidsrisico te laag ingeschat worden.

Familie Hümeyra 'teleurgesteld'

"Ik vind dat het lang duurt", zegt Stolk. "We zijn ongeveer 5 jaar verder. Op papier en van bovenaf lijkt het 'aardig op orde', maar in de praktijk niet."

"Dat vind ik teleurstellend en ik ben niet de enige. Ik heb dit ook besproken met de familie van Hümeyra en zij zeggen: 'Het rapport was eigenlijk heel duidelijk over wat er veranderd moest worden en wat is er veranderd.'"

'Energie, tijd en geld in stoppen'

Het kan bij de intake al misgaan. "Na Hümeyra ging iedereen zich specialiseren, maar die kennis vloeit weg", zegt Stolk. "Het is niet duidelijk wie de kennis heeft en formulieren worden ingevuld door ambtenaren die er niet voor opgeleid zijn."

Er is wel een 'achterwacht', zegt Stolk die de aangiftes ook onder ogen krijgt. "Maar dat is afhankelijk van hoe je een aangifte opneemt en of het bij die tweede persoon terechtkomt, of niet. Als het er niet terechtkomt, komt het niet in de pijpleiding. En als het daar niet in komt, kunnen geen veiligheidsmaatregelen genomen worden." 'Heel zorgelijk', noemt Stolk dit. Van bovenaf moeten we zorgen dat de kennis er is. "We moeten er energie, tijd en geld in stoppen."

Nog altijd geen vast aanspreekpunt

Ook hebben slachtoffers nog altijd geen vast aanspreekpunt bij de politie. Waar andere betrokken instanties een persoon aanwijzen die betrokken is bij een stalkingszaak, is dit bij de politie nog altijd niet geregeld. "Casusregie bij de politie is nog altijd onvoldoende geborgd", is te lezen in het rapport. De Inspectie noemt dit zorgelijk, vooral omdat het bij Hümeyra juist daar misging.

Bij de politie hoort een vast aanspreekpunt te zijn. "Als je als slachtoffer aangifte doet, moet je een persoon hebben, zowel bij de politie als bij het Openbaar Ministerie. "Als er contactverboden overtreden worden, wie moet je dan bellen? Die aanspreekpunten zijn essentieel", volgens advocaat Stolk.

Communicatie met slachtoffers

Stolk noemt het 'problematisch' dat er nog altijd niet goed gecommuniceerd wordt met slachtoffers en de kennis niet op orde is. "Als een slachtoffer niet het idee heeft dat haar aangifte serieus genomen wordt, dan ga je geen aangifte meer doen. Dan ga je geen meldingen meer doen."

"Je kunt tig keer naar de politie gaan, maar als dat niet wordt aangemerkt als stalking, of hij heeft je wel een appje gestuurd maar zonder bedreigende teksten, dus we nemen het niet op als aangifte. Dan ga je je belangen afwegen: 'Ga ik nog wel naar de politie toe?'", zegt Stolk. Hetzelfde geldt wanneer een contact- of locatieverbod wordt overtreden of wanneer er een zaak op zitting komt. Soms hebben slachtoffers na hun aangifte niets meer gehoord.

Veerkracht

De Inspectie, die deze keer ook nadrukkelijk naar de kant van de slachtoffers keek, concludeert dat er vooral aan slachtoffers gevraagd wordt zich aan te passen, terwijl er voor hun gevoel weinig gedaan wordt tegen de pleger. Er zijn echt wel verbeteringen, wil Stolk ook zeggen. "In Rotterdam hebben we een officier die zich er enkel op dit gebied mee bezighoudt. Maar dat is alleen in Rotterdam."

"Ik bel wel eens met de politie en zeg: 'Dit wordt een tweede Hümeyra omdat dezelfde fouten worden gemaakt.'" Het wordt dan niet goed opgepakt, of er wordt geen aangifte opgenomen. Stolk zoekt het dan 'hogerop'. Maar voor slachtoffers geldt dat zij de weg niet zo goed kennen. "Dat is mijn dagelijkse praktijk", zegt ze. "Slachtoffers moeten zelfredzaam zijn. Je moet veerkracht hebben, maar als je al jaren gestalkt wordt heb je geen veerkracht meer. Dan ben je op."

'Is ze hiervoor overleden?'

De familie van Hümeyra noemt het rapport 'helder'. "Ze vonden het heel teleurstellend dat er niet een duidelijk aanspreekpunt is, dat is waar zij tegenaan liepen. Die teleurstelling geldt ook voor het tweede hoofdpunt, dat de communicatie met slachtoffers niet op orde is", verwoordt Stolk namens de familie. "Is Hümeyra hiervoor overleden, om te horen dat het na 5 jaar op die punten nog altijd niet goed loopt?"

Volgens Stolk is het nu een tijdje rustig geweest waardoor de familie wat rust vindt. "Maar dan komt er zo'n rapport dat impact heeft op de familie zelf. Dit hakt er dan toch in. Zij hebben vanaf dag één gezegd: dit mag niet voor niets zijn, we moeten een les leren. Maar is dat gebeurd?"

Nationale Politie: 'We hebben verbetering doorgevoerd'

De Nationale Politie zegt verbeteringen te hebben doorgevoerd. "We zijn een stuk alerter geworden op stalkingszaken", zegt een woordvoerder die ook stelt dat er aan het kennisniveau van medewerkers is gewerkt. Het aanstellen van een vast contactpersoon is niet te realiseren, zegt hij. "We snappen de wenselijkheid ervan wel, maar we kunnen het gewoon niet."

"Dat heeft te maken met de manier waarop we zijn georganiseerd. We kunnen dit niet waarmaken zonder dat het ten koste gaat van andere taken." De Nationale Politie is met de minister hierover in gesprek.