5 jaar BBB: kan de partij de krimp van de veestapel voorkomen? 'Nooit gezegd dat we het morgen regelen'

5 jaar geleden, op het hoogtepunt van de boerenprotesten, werd BoerBurgerBeweging (BBB) opgericht. De partij maakte een onstuimige groei door en zit inmiddels in het kabinet. Fractievoorzitter Caroline van der Plas blikt trots terug én vooruit.

In mei 2019 oordeelde de Raad van State vernietigend over de aanpak van stikstofuitstoot door de overheid. Veel projecten kwamen direct stil te liggen en het kabinet moest op zoek naar oplossingen. Maar toen D66-Kamerlid Tjeerd de Groot pleitte voor halvering van de veestapel, sloeg de vlam in de pan. Duizenden boeren gingen woedend de straat op om te protesteren. Op 1 november van dat jaar werd BBB opgericht. En 3 jaar later, maart 2021, veroverde de partij bij de Tweede Kamerverkiezingen haar eerste zetel.

Op de trekker naar het Binnenhof

De dag na die verkiezingen reed Caroline van der Plas met een trekker naar de Tweede Kamer. "Maar we hadden nooit bedacht dat we 5 jaar later in een coalitie zouden zitten", blikt ze terug. "We hadden ook nooit bedacht dat wij in alle provincies de grootste werden, dat we in alle waterschappen zouden zitten, dat we in de Eerste Kamer de grootste zijn met 16 zetels en dat we Europese zetels haalden."

Van der Plas kon met haar ene zetel volop oppositie voeren tegen het beleid van het kabinet Rutte IV, dat de stikstof-en natuurdoelen 5 jaar naar voren haalde. De BBB-voorvrouw werd een graag geziene talkshowgast en wist de aandacht voor 'de stem van en voor het platteland' vast te houden. De Provinciale Statenverkiezingen van maart 2023 werden een succes: BBB werd ruimschoots de grootste partij in de Eerste Kamer en ging meebesturen in de provincies.

30 zetels in de peilingen

In de zomer van 2023 viel het kabinet. Niet over stikstof, dat jarenlang de politieke agenda had gedomineerd, maar over asiel. In het begin van de daarop volgende verkiezingscampagne steeg BBB in de peilingen tot 30 zetels, waarmee de partij op dat moment aan kop stond.

Maar in de loop van de campagne kantelde het beeld: Pieter Omtzigt werd een geduchte concurrent met zijn nieuwe partij NSC, en de aanpak van de problemen op het gebied van asiel en migratie domineerde de campagne.

Ministerie van Landbouw in handen

Toch wist de BBB uiteindelijk 7 zetels te behalen bij de verkiezingen van november 2023, voldoende om deel te nemen aan formatieonderhandelingen met de PVV, VVD en NSC.

Na een half jaar onderhandelen werden de partijen het eens en op 2 juli werd het nieuwe kabinet geïnstalleerd. BBB kreeg het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur in handen met Femke Wiersma als minister en Jean Rummenie als staatssecretaris.

Mestbeleid is hoofdpijndossier

Een van de dossiers die Wiersma moet oplossen is het mestprobleem: de Nederlandse veestapel produceert te veel mest. Er zijn onvoldoende mogelijkheden om die mest af te voeren en als het wel lukt kost het heel veel geld. Boeren rest bijna niets anders dan minder dieren te houden. Krimp dus.

Van der Plas beaamt dat Wiersma het niet makkelijk heeft. "Maar wij zijn nog nooit weggelopen voor moeilijkheden. Als BBB er niet geweest zou zijn, had je misschien die gedwongen krimp van de veestapel al gehad." Boeren die nu dieren wegdoen zijn daartoe 'door omstandigheden gedwongen', stelt ze. "Dat hadden wij liever anders gezien. Maar je hebt ook met de dagelijkse realiteit te maken en op de achtergrond werken wij hard om regels anders te krijgen."

Compromissen sluiten

De BBB-leider bekritiseert het beeld dat ze gouden bergen heeft beloofd en er nu pas achter komt hoe het echt werkt. "Denk je dat ik een kuiken ben, dat ik net uit een ei gekropen ben? Het geldt voor elke partij die ooit in een coalitie heeft gezeten: die heeft een verkiezingsprogramma, daar zet je dingen in die je wil regelen. Dan kom je in een coalitie en dan weet je dat je heel veel kunt regelen, maar dat er ook dingen zijn die je moet inleveren."

Ze erkent dat het kabinet voor uitdagingen staat, en dus ook de BBB-bewindslieden. Maar ze is ook vol vertrouwen. "Ja, we gaan dingen regelen. Maar we hebben nooit gezegd: 'we regelen het morgen'."

'Boer slechter af dan 5 jaar geleden'

Vriend en vijand zijn het erover eens dat BBB momenteel impact heeft op het Nederlandse landbouw- en natuurbeleid. De agrarische sector hoopt dat BBB de kans krijgt om haar plannen te verwezenlijken, maar ziet risico's. Het staat allemaal mooi in het regeerprogramma, maar het lijkt erop dat niet alle coalitiepartijen het beleid volmondig steunen", merkt Bart Kemp op. Hij organiseerde in 2019 de boerenprotesten en is oud-voorzitter van Agractie.

Greenpeace-directeur Andy Palmen was aanvankelijk positief over de entree van BBB in de politiek, omdat bezorgde boeren zo een stem kregen. Maar dat positieve gevoel is nu verdwenen. "Het heeft geleid tot heel veel polarisatie. Het is terecht dat de stem van de boeren is doorgedrongen in de politiek, maar BBB komt niet met oplossingen. De boer is er slechter aan toe dan 5 jaar geleden."