4 dagen werken, maar 5 dagen uitbetaald krijgen: hoe AI voor productiviteit en welvaart kan zorgen

Medewerkers van softwarebedrijf AFAS hoeven binnenkort nog maar 4 dagen te werken voor een volledig loon. Dankzij kunstmatige intelligentie worden administratieve taken namelijk overgenomen door computers. "Dit is een goede manier om met AI om te gaan."

Het softwarebedrijf neemt deze beslissing omdat de productiviteit van de medewerkers de afgelopen 25 jaar flink is gestegen door het toepassen van kunstmatige intelligentie. Waar een werknemer een kwart eeuw geleden 60.000 euro per jaar aan omzet opleverde, was dat vorig jaar 450.000 euro per jaar volgens AFAS.

Minder uren vs. mensen ontslaan

Hoogleraar arbeidseconomie en technologie Anna Salomons aan de Universiteit Utrecht juicht de beslissing van het bedrijf toe. "Dit is een goede manier om om te gaan met het feit dat je, omdat de productiviteit zo is gestegen, minder arbeid nodig hebt."

Er zijn volgens haar namelijk ook bedrijven die gebruikmaken van AI en juist hun medewerkers ontslaan of aan vertrekregelingen doen omdat ze de mensen niet meer nodig hebben. "Maar het probleem daarmee is dat je dan waarschijnlijk de beste mensen verliest", merkt ze op.

Productievere werknemers

De hoogleraar benadrukt dat het dus niet nodig is om werknemers te ontslaan wanneer je als werkgever ziet dat er zaken zijn die met AI sneller kunnen worden opgepakt. "Het is zeker bekend dat veel technologie deels een automatiseringseffect heeft, dat het deels de taken kan overnemen van een werknemer. Maar we weten ook dat technologie, waaronder AI, werknemers versterkt. Dus hen niet alleen vervangt, maar hen ook productiever maakt zonder ze te vervangen."

Ook laat onderzoek over AI volgens Salomons toe nu toe zien dat het, naast het opkrikken van de productiviteit, een positief effect kan hebben op de vaardigheden van medewerkers. Ze legt uit dat werknemers met minder expertise of kennis van bepaalde taken juist het meest worden geholpen. Hun kennis wordt versterkt: "En dat zou ook de barrières voor toegang tot dat soort beroepen kunnen verlagen."

'Soms een pijnlijke aanpassing'

Ondanks de positieve effecten van een beslissing zoals die van AFAS is de hoogleraar zich ook bewust van de nadelen die kunstmatige intelligentie kan hebben op de werkvloer. "Bij elke grote technologische golf zijn er aanpassingen die bedrijven en werknemers moeten maken. Als die heel snel worden toegepast en er een grote automatiseringsgolf ontstaat in een bepaalde sector, kan dat inderdaad ook leiden tot grote aanpassingskosten."

Het is volgens haar 'wel meestal zo dat er weer nieuwe soorten banen bij komen' door zulke ontwikkelingen. "Maar als jij bent geschoold, opgeleid of ervaring hebt in een bepaald beroep en daar is minder arbeidsvraag naar, dan kan dat natuurlijk een heel pijnlijke aanpassing zijn", voegt ze daaraan toe.

Juist meer nieuwe banen

Maar, gaat Salomons verder: "Op macroniveau werkt het wel iets anders. Want we zien dat er al 2 decennia lang wordt geautomatiseerd en toch hebben we nog heel veel banen." Volgens haar komt dit doordat we als consumenten 'redelijk onverzadigbaar zijn'. "Wanneer wij rijker worden door productiviteitsstijgingen gaan we meer consumeren, en hebben we ook weer meer arbeid, en dus weer meer banen nodig."

Technologische ontwikkelingen zorgen dus ook voor welvaartsstijging en nieuwe banen, zegt de hoogleraar tot slot. "De afgelopen 80 jaar hebben we gezien dat ongeveer 60 procent van de werkgelegenheid die we nu hebben voor die tijd nog niet bestond." Dus ook door AI verwacht ik dat er weer nieuwe soorten banen bij komen, met daarbij ook weer nieuwe werkgelegenheid."