1 op de 5 laat stemkeuze afhangen van kieswijzers: 'Hoef ik niet meer al die partijprogramma's door te lezen'

Voor het antwoord op de vraag op welke partij straks te stemmen roepen veel kiezers de hulp in van kieswijzers als de StemWijzer, MijnStem of het KiesKompas. Bij een vijfde van de kiezers (18 procent) speelt de uitslag zelfs een grote rol in hun keuze.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 35.000 leden van het Opiniepanel. Van alle kiezers zegt 70 procent een of meerdere kieswijzers te gebruiken, 28 procent geeft aan de online stemhulpen niet te raadplegen in aanloop naar de verkiezingen.

Selectie maken

Een deelnemer legt uit hoe de uitslag van een kieswijzer een grote rol speelt in haar keuze: "Dat is je startpunt, daar komen dan meestal 2 of 3 partijen uit die bij jou passen. Die programma's lees ik door en daar baseer ik mijn uiteindelijke stem op." Bij bijna de helft van de kiezers (44 procent) speelt de uitslag een kleine rol, ruim eenderde (37 procent) zegt dat de uitslag niet meespeelt.

Uit onderzoek van Ipsos blijkt dat 4 op de 10 mensen zeker is op welke partij ze volgende week gaan stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen. Onder jonge stemgerechtigden tot 35 jaar ligt dit aantal lager, van hen is een kwart (26 procent) zeker van hun keuze.

Voorkeur bevestigen

De meeste mensen die kieswijzers gebruiken doen dat om hun stemvoorkeur te bevestigen: tweederde (68 procent) gebruikt ze daarvoor. "Ik stem al jaren op de PVV en ben dat nu weer van plan te doen. Ik heb de StemWijzer ingevuld als check, en inderdaad: de PVV stond bovenaan", legt iemand uit.

Andere deelnemers laten de kieswijzer(s) de knoop doorhakken over hun stemkeuze. "Op gevoel twijfelde ik tussen GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren, maar de uitslag van de StemWijzer liet zien dat ik een veel grotere overeenkomst had met de ene partij dan met de andere. Daar ga ik dus op stemmen", vertelt een panellid.

Meer jonge mensen

1 op de 3 deelnemers (34 procent) vindt kieswijzers een handige manier om snel informatie te verzamelen over partijen. Vooral jongeren doen dat: ruim de helft (56 procent) van de mensen tussen de 18 en 35 jaar gebruikt kieswijzers om zich te informeren over de specifieke standpunten van partijen. "Dan hoef je niet al die partijprogramma's door te lezen", zegt een van hen.

Jonge mensen maken veel vaker gebruik van kieswijzers dan oudere mensen: 9 op de 10 jongeren zeggen dat ze een of meerdere van de online stemphulpen invullen in aanloop naar de verkiezingen. Ter vergelijking: van de 55-plussers gebruiken 6 op de 10 een of meerdere kieswijzers.

Kritiek op kieswijzers

Deelnemers zijn niet alleen maar positief over de kieswijzers. Sommigen noemen de vragen beperkt of bevooroordeeld. Of ze zijn van mening dat bepaalde onderwerpen te weinig aan bod komen, wat de uitslag kan beïnvloeden.

Politicoloog Martin Rosema van de Universiteit Twente deed veel onderzoek naar stemhulpen en beaamt die kritiek: "Het ontwerp kan voor problemen zorgen. Als je een schuifje op een lijn moet plaatsen, met honderd verschillende posities, wat is dan het verschil tussen het ergens mee eens zijn en het ergens helemáál mee eens zijn?", vraagt hij zich af.

'Gebruik meerdere stemhulpen'

Zijn advies aan kiezers is dan ook: "Vaar niet blind op één kieswijzer, maar combineer de adviezen van meerdere stemwijzers." De StemWijzer, MijnStem en het Kieskompas zijn de bekendste, maar er zijn ook nog een hoop andere online stemhulpen.

"Ze verschillen allemaal van elkaar, maar wat de meeste gemeen hebben is dat er 30 stellingen worden voorgelegd", weet de politicoloog. Sommige kieswijzers richten zich op de toekomstplannen, andere juist op het stemgedrag van partijen in het verleden. Genoeg keus dus. "En als er dan adviezen uitrollen, vraag jezelf altijd af of die partij inderdaad goed bij je past", zegt Rosema tot slot.