Binnensteden die opwarmen leefbaar houden blijkt heel moeilijk: 'Eigenlijk zou je hier meer bomen willen hebben'
De binnensteden worden steeds heter en daarmee de huizen die er staan. Hoe houden we het daar leefbaar, met name voor kwetsbare groepen als ouderen? Zo moet het echtpaar Brugmans uit Rotterdam verkoeling zoeken op hun balkon, want binnen is het 28 graden.
Diklah en Michael wonen in Nederland en worstelen met de onrust in hun geboorteland Israël: 'Leed is leed'
Ruim 10.000 mensen met Israëlische roots wonen in Nederland. Terwijl zij hier hun leven opbouwen, blijft het land van hun jeugd in beweging door politieke onrust. Zij vergelijken het leven in Nederland met het land dat altijd in hun hart blijft.
We spreken Diklah Zohar en Michael Ballack. De een woont al bijna 30 jaar in Nederland, de ander zelfs al sinds de jaren 70. Toch blijft de situatie in hun geboorteland, Israël, hen bezighouden. "Leed is leed, of het nu Palestijnse of Israëlische kinderen betreft."
Van Jeruzalem naar Leiden
Diklah kwam in 1996 vanuit Jeruzalem naar Nederland, kort na haar bachelor kunstgeschiedenis. "Mijn idee was altijd om ook in het buitenland te studeren", vertelt ze. "Ik dacht aan Italië, maar het werd Nederland. Mijn studietijd hier was echt fantastisch." Ze studeerde verder in Leiden, promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam (VU) en bouwde een carrière op als kunsthistoricus en mozaïek kunstenaar.
Haar fascinatie voor mozaïeken begon tijdens een workshop in Italië. "Het was een openbaring. Dit is kunst die ik echt wil maken." Inmiddels maakt ze eigen werk en leidt ze tentoonstellingen in kunstcentrum Kunstliefde in Utrecht, waar ze ook directeur is.
Al 47 jaar hier
Michael kwam in 1978 op zijn 26ste al naar Nederland. "Na 47 jaar is mijn leven absoluut hier", zegt hij. "Een deel van mij blijft Israëlisch, maar mijn leven is in Nederland." Zijn grote passie is motorrijden, of het nu door de Negev-woestijn is of langs de sloten van de Flevopolder. "Het is meditatie voor mij."
Hij groeide op in Israël, maar vond het land 'een opgesloten eiland'. De vrijheid die hij in Nederland ervoer van de coffeeshop tot de open discussiecultuur maakte diepe indruk. "In plaats van alles verbieden, laten ze mensen zelf bepalen of ze volgens de regels leven. Ik haat regels."
Rust en discussie
Voor Diklah was vooral de rust de grootste verandering. Ze verliet Israël tijdens de hectische jaren van de Oslo-akkoorden en terreuraanslagen. "In Israël eindigt een discussie vaak in geschreeuw. Hier luisteren mensen echt naar elkaar." Tegelijk merkt ze dat ook Nederland verandert. "Er is veel desinformatie. Mensen zijn onzeker en we zijn daardoor dingen opnieuw aan het definiëren."
Michael herkent de verschuiving. Hij loopt als Israëliër niet met een keppeltje op straat. "Je moet wel opletten. Tijden veranderen." Toch blijft hij hoopvol: "Ik zag laatst een bijeenkomst met Palestijnen en Joden die met elkaar praatten zonder te schreeuwen. Dat geeft hoop."
Gedeeld verdriet
Michael reist vooral voor vrienden en familie naar Israël, maar wil er niet meer wonen. "Zeker niet met de huidige politiek. Het is een foute regering", zegt hij. "Niet alleen door Netanyahu, maar de hele regering. Ze hebben de meerderheid in het parlement en kunnen doen wat ze willen, terwijl veel Israëliërs juist vrede willen en naast een Palestijnse staat willen leven."
Diklah voelt soms de druk om zich te verantwoorden voor het handelen van Israël, ook al staat ze er niet achter. "Wat er in Gaza gebeurt vind ik verschrikkelijk. Leed is leed, of het nu Palestijnse of Israëlische kinderen betreft." Michael noemt 7 oktober "barbaars" en zegt dat de verkeerde mensen worden aangevallen. "Ga maar een militaire basis aanvallen, maar niet een leefgemeenschap waar mensen juist vrede willen."
Tussen twee werelden
Leven in Nederland betekent soms ook tussen wal en schip vallen. Michael: "In Amsterdam voelde ik me meteen thuis, maar er zijn momenten dat je als Israëliër moet opletten wat je zegt." Diklah merkt hoe mensen soms op slot gaan zodra ze horen dat ze uit Israël komt. "Dan wordt het gesprek ineens heel anders. Dat vind ik jammer."
Toch waarderen ze de kansen die Nederland biedt. Michael noemt het nog steeds 'hemel op aarde' vergeleken met veel plekken in de wereld. Diklah voelt zich hier professioneel thuis, maar blijft via haar kunst en reizen verbonden met Israël.
Hoop en realisme
Of er ooit vrede komt? Beiden zijn sceptisch maar hopen op verandering. "Elk volk heeft het recht zichzelf te definiëren. Het zou mooi zijn als Palestijnen en Joden in vrede konden leven. Misschien ben ik naïef, maar ik geloof dat het kan", zegt Diklah. Michael eindigt liever met humor, zoals met zijn mop over God die zegt dat er ooit vrede komt: "Maar ik maak het niet meer mee."
In hun verhalen klinkt de liefde voor Israël én voor Nederland, maar ook de pijn van een conflict dat hun identiteit dagelijks raakt. Ze wonen hier, maar een deel van hun hart blijft daar. Zoals Michael het zegt: "Life is good. Geen klachten. Maar Israël laat je nooit los."