Nafluiten, staren of ongevraagd betasten. Wat seksuele intimidatie is, daarover zijn jonge vrouwen veel meer uitgesproken dan jonge mannen. In hoeverre zij ongewenst gedrag te ver vinden gaan, verschilt onderling soms enorm.

Wat ook meespeelt is dat jonge vrouwen veel vaker dan jonge mannen te maken krijgen met gedrag dat ze als intimiderend ervaren. Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel, in samenwerking met Viva. Aan het onderzoek deden ruim 2.500 jonge mensen mee van 16 tot en met 34 jaar.

Te dicht tegen iemand aan gaan staan

Welk gedrag de grens over gaat, daar denken jonge mannen losser over dan jonge vrouwen. Zo vindt 62 procent van de vrouwelijke deelnemers dat nafluiten niet kan. Dit tegenover 46 procent van de mannen. Iemand op een seksuele manier aanstaren, dat vinden zeven op de tien jonge vrouwen (70 procent) en vier op de tien jonge mannen (39 procent) aanstootgevend.

Een seksueel getinte opmerking naar iemand maken, gaat volgens 89 procent van de vrouwen te ver. 64 procent van de mannelijke deelnemers vindt dat ook. En ongevraagd dicht tegen iemand aan gaan staan, zitten of dansen? Dat rekenen bijna alle vrouwen (90 procent) tot seksuele intimidatie, 65 procent van de mannen denkt daar ook zo over.

'Aan iemand zitten is gewoon aanranding'

Bijna alle deelnemers trekken direct een grens als het gaat over het ongevraagd betasten van billen, borsten of een geslachtsdeel: "Als iemand zonder toestemming aan je zit, is dat gewoon aanranding", schrijft iemand. Daarnaast schrijven veel jongeren dat ze het intimiderend vinden als iemand doorgaat als ze duidelijk aangeven dat ze er niet van gediend zijn.

Toch ligt de grens volgens veel jonge vrouwen al ver voor dat punt: "Seksuele intimidatie is voor mij dat je op wat voor manier dan ook geseksualiseerd wordt en dit naar jou geuit wordt terwijl je hiervoor geen toestemming hebt gegeven."

Driekwart maakte overschrijdend gedrag mee

Driekwart van de vrouwelijke deelnemers (76 procent) kreeg in de afgelopen drie jaar in meer of mindere mate te maken met seksueel gedrag dat ze zelf de grens over vinden gaan. Het vaakst ging het om nafluiten (59 procent), aanstaren (49 procent), naroepen over hun uiterlijk (49 procent) en het maken van seksueel getinte opmerkingen (44 procent). Maar ook om ongewenste aanrakingen zoals dat iemand dicht tegen ze aan kwam staan of dansen (36 procent) of betast worden aan hun billen of borsten (26 procent).

Mannelijke deelnemers kregen vele malen minder te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag in de publieke ruimte (32 procent). Het vaakst ging het om opmerkingen over hun uiterlijk (11 procent) of iemand die ongevraagd dicht bij ze kwam staan, zitten of dansen (11 procent).

Impact van grensoverschrijdend gedrag

Klinisch psycholoog en directeur-bestuurder van het Centrum Seksueel Geweld Iva Bicanic vindt het ernstig: "We onderschatten wat de psychische impact van een eenmalige gebeurtenis kan zijn. Elke vorm van grensoverschrijding is potentieel traumatiserend."

Volgens Bicanic houden jongeren het vaak voor zichzelf, omdat ze zich schamen. Ook bagatelliseren ze soms wat hen is overkomen, want het is 'toch geen echte aanranding, wat zeur je nou?'. "Veel jongeren proberen het te vergeten door er niet aan te denken of over te praten. Door het wegstoppen kunnen er problemen ontstaan als isolatie, depressie, slaapproblemen, angsten en seksuele problemen. En dan ben je pas echt ver van huis", zegt ze.

Hulp aan slachtoffers

Belangrijk is dan ook dat mensen weten waar ze terechtkunnen als ze seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt. In het onderzoek komt naar voren dat zeven op de tien jongeren (71 procent) nu niet weten waar ze hulp kunnen zoeken, als ze dat willen.

Bicanic: "Slachtoffers van seksuele intimidatie, aanranding of verkrachting kunnen het Centrum Seksueel Geweld 24/7 bereiken via 0800-0188. Daar werken artsen, verpleegkundigen, hulpverleners en politie met elkaar samen. Maar ook als je geen contact met de politie wil, kun je bij ons terecht."

Vroeg leren over grenzen

Ook benadrukt Bicanic het belang van voorlichting. Volgens haar zijn scholen de belangrijkste plek om te leren over wensen en grenzen. "Het liefst zo vroeg mogelijk. Vanaf groep 1 op de basisschool tot op de middelbare school."

Het overgrote deel van de jongeren deelt die mening. Negen op de tien (90 procent) vinden dat er verplicht les moet worden gegeven over het herkennen en respecteren van grenzen. Een deelnemer schrijft: "Ik denk dat preventie al vroeg begint door te leren dat 'nee' ook echt nee is. En dat 'meisjes plagen, kusjes vragen' niet meer van deze tijd is."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.