Meer dan de helft (55 procent) van de kiezers vindt het goed dat de EU samen geld leent voor defensie. Hoewel Dick Schoof zonder toestemming van de coalitie instemde met het plan, vindt 58 procent dat de premier goed gehandeld heeft in deze kwestie.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 22.000 kiezers van het Opiniepanel. Waar kiezers van vrijwel alle partijen het eens zijn dat Europese landen fors moeten investeren in defensie (75 procent), zijn er twijfels over de manier waarop dat gefinancierd moet worden. Van de 800 miljard euro die landen op moeten halen voor defensie, wil de Europese Commissie 150 miljard euro lenen. Dat geld kunnen lidstaten op hun beurt weer lenen van de EU.

'Eenheid uitstralen'

In totaal vindt iets meer dan de helft (55 procent) van de kiezers dat Nederland het plan moet goedkeuren om via een Europese lening extra geld beschikbaar te maken voor Europese defensie. Zij vinden het bijvoorbeeld belangrijk dat Europa in deze tijden 'eenheid uitstraalt' en dat ons land zich daarin hoort op te stellen als 'een betrouwbare partner'.

Onder de coalitiepartijen staan vooral stemmers van NSC (69 procent) en VVD (66 procent) achter met die leningen. Hoewel kiezers in beide groepen aangeven eigenlijk geen voorstander te zijn van gezamenlijke leningen, zien zij uitzonderlijke omstandigheden. "Nood breekt wet", vindt een VVD-stemmer. "Wel jammer dat arme landen later de schulden doorschuiven naar ons."

'Opdraaien voor andere landen'

Ook bij kiezers van de andere twee coalitiepartijen - PVV en BBB - spelen die zorgen over het 'opdraaien voor schulden' van andere landen een rol. Veel coalitiekiezers geven ook aan dat er in elk geval goede afspraken gemaakt moeten worden over de gezamenlijke leningen voordat zij zich comfortabel zouden voelen bij het afsluiten ervan.

Onder PVV-kiezers is de weerstand het grootst (59 procent). Voor hen liggen vroegere staatsschulden van met name Zuid-Europese landen, zoals Griekenland, nog vers in het geheugen. "Straks zijn we weer de klos als onze 'partners' zich niet houden aan de gemaakte afspraken", zegt een PVV-stemmer.

'Daadkrachtige' premier Schoof

Ondanks dat de kwestie binnen de coalitie voor verdeeldheid zorgde, zijn de meeste kiezers (58 procent) wel tevreden over hoe Schoof het heeft aangepakt. Zij vinden het goed dat de premier 'op zijn strepen ging staan' nadat hij door de Tweede Kamer was teruggefloten en uiteindelijk de coalitiepartijen toch weer bij elkaar wist te krijgen.

Opvallend is dat zijn optreden ook veel goedkeuring krijgt van kiezers uit de oppositie. Velen van hen zagen 'eindelijk daadkracht' bij de minister-president. "Hij heeft voor het eerst als een premier gehandeld. Anders blijft hij de marionet van Geert Wilders", vindt een GroenLinks-PvdA-stemmer.

Vaker zelf beslissen?

En daar kan de grootste groep kiezers zich in vinden: van ruim de helft (53 procent) mag Schoof als 'extraparlementair' premier vaker het heft in handen nemen bij spoedeisende beslissingen, zonder dat alle coalitiepartners daarmee akkoord zijn. "Deze vier partijen maken elke keer weer ruzie met elkaar. Zo schiet het niet op, dan moet hij zelf maar de beslissingen nemen", vindt een NSC-stemmer.

Een iets kleinere groep (39 procent) ziet liever dat Schoof ook in urgente situaties eerst steun zoekt in de coalitie voor hij tot actie over gaat. Bijvoorbeeld omdat hij als partijloze premier 'niet democratisch is gekozen', maar ook om te voorkomen dat hij later alsnog wordt teruggefloten. "Je staat nogal voor schut als je later terug moet krabbelen bij zeer belangrijke besluiten", zegt iemand die Partij voor de Dieren stemt.

Vertrouwen iets gestegen

Het optreden van Schoof heeft tot iets meer vertrouwen in de premier geleid: 47 procent van de kiezers heeft dat nu, terwijl dat een maand geleden nog 44 procent was. De stijging was het hoogst bij kiezers van CDA, ChristenUnie, GroenLinks-PvdA, D66 en Volt. Hoewel de meeste van deze kiezers nog steeds weinig op hebben met het kabinet, wist Schoof wel vertrouwen te winnen bij deze partijachterbannen.

Tegelijkertijd nam onder PVV-kiezers het vertrouwen in de premier de laatste maand juist af: van 60 procent naar 48 procent. Hoewel sommige van hen zich wel inhoudelijk kunnen vinden in zijn beslissingen, vindt een groot deel het 'onhandig' dat er niet goed overlegd werd met de coalitiepartijen.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.