Het kabinet probeerde de pijn van crisisjaar 2022 zoveel mogelijk te verzachten met miljardenhulp aan burgers, maar kan dat naar eigen zeggen niet lang meer volhouden. Mensen in het land, vooral die met een krappe beurs, zijn daar bezorgd over.

Een meerderheid (61 procent) is ongerust over het stoppen van de overheidssteun op termijn. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 28.000 leden van het Opiniepanel.

Kabinet bouwt steun af

Hoewel het leven voorlopig nog duurder blijft voor mensen in het land geeft minister Sigrid Kaag van Financiën een winstwaarschuwing over hulp van het kabinet.

Om harde bezuinigingen te voorkomen, moet het kabinet volgend jaar moeilijke keuzes maken, zegt ze tegen EenVandaag. Nieuwe steunpakketten zijn volgens haar niet goed te betalen en kunnen de economie zelfs schaden: "Afbouw is heel belangrijk."

'Kopje onder bij nog zo'n winter'

Het vooruitzicht dat het kabinet op termijn stopt met compenseren, baart vooral mensen die niet kunnen rondkomen grote zorgen. Maar liefst 87 procent van hen vreest voor dat moment. Ook onder mensen die het financieel net redden zijn de zorgen massaal: 76 procent.

Alleen mensen die redelijk of goed rond kunnen komen hebben er begrip voor als de overheidssteun stopt in 2023. Bij mensen met een krappe beurs is er juist volop onbegrip: "Ik moet daar nog echt niet aan denken", zegt iemand daarover. "Zelfs met hulp van de overheid heb ik mijn spaargeld al flink aan moeten boren. Nog zo'n winter en ik ga kopje onder."

Pessimisme over komend jaar

Ondervraagden zijn verder allesbehalve optimistisch over het komende jaar. Over de persoonlijke situatie zijn mensen nog gematigd positief, maar slechts 16 procent denkt dat 2023 een goed jaar wordt voor Nederland.

Opvallend is wederom het grote contrast tussen mensen die naar eigen zeggen genoeg overhouden en mensen die het financieel zwaar hebben. Over Nederland zijn alle groepen in meerderheid pessimistisch, maar over de eigen situatie denken ze fundamenteel anders. 82 procent van de mensen die goed rondkomen hebben daar positieve verwachtingen van, tegenover slechts 17 procent van mensen die niet kunnen rondkomen.

Slecht voorteken voor toekomst

Premier Mark Rutte vermoedt dat Nederlanders de gevolgen van de prijsstijgingen voorlopig nog gaan voelen. "De cijfers van de rekenaars zeggen dat die nog wel even bij ons blijven", zegt hij tegen EenVandaag.

Ook een grote groep ondervraagden denkt dat de huidige koopkrachtklap een slecht voorteken is voor de toekomst. Drie kwart (77 procent) denkt dat de standaard van leven in Nederland de komende jaren permanent lager zal liggen.

Wennen aan lagere welvaart

"We hebben heel veel geluk gehad om als Nederlander te zijn geboren, maar aan alle kanten lopen we nu tegen grenzen aan", licht een panellid toe. Wel acht een meerderheid (58 procent) zichzelf in staat om te wennen aan die lagere levensstandaard.

Maar voor sommige mensen komt de omslag op een vervelend moment, zoals bij dit panellid: "Ik zou niet weten waarop ik nog meer zou kunnen bezuinigen. Door overlijden van mijn man is mijn inkomen meer dan de helft gedaald, de vaste lasten stijgen maar door."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.