Hoe kan je op jonge leeftijd ernstig neerslachtig zijn en nergens meer zin in hebben? Je bent immers in de bloei van je leven, hebt veel vrienden, studeert nog of bent bezig aan je eerste baan. Jongeren die zich depressief voelen krijgen te maken met veel onbegrip. ‘Gewoon ff een nachtje goed slapen, dan is het weer over,’ wordt vaak gezegd. Waardoor deze jongeren zich nog eenzamer en alleen gaan voelen.

‘Je stelt je aan’  

Uit onderzoek van EenVandaag blijkt dat drie op de tien jongeren zich langere tijd depressief voelen. Zeven op de tien stellen dat er een groot taboe op zit om over te praten. ‘Ze snappen niet dat een jong ‘iemand’ zonder zorgen een depressie kan hebben,' aldus een ondervraagde. Iemand anders zegt: ‘Ze wisten niet wat voor gevecht het was geweest om mijn bed uit te komen, aan te kleden, bij mensen in de buurt te zijn. Dat was voor mij al een hele overwinning. Het deed pijn als ze dan zeiden dat ik me aanstelde.’  

Ze vonden dat mijn depressie nu over moest zijn 

Dit soort onbegrip zorgt veel stress, bovenop de depressie. Stress omdat je wilt voldoen aan het perfecte plaatje, wilt blijven werken of geen studievertraging op wilt lopen. Want als dat gebeurt, heb je voor je gevoel helemaal gefaald. ‘Ze zeggen dat ik me aanstel. En dan ga je denken: misschien stel ik me wel aan? Je blijft dus maar doorgaan, terwijl een stem van binnen schreeuwt dat het niet gaat.’ Door deze stress en sociale druk wordt de depressie vaak nog erger. ‘Na een tijdje waren mensen mijn depressie zat en ze vonden dat ik nu wel beter moest zijn. Juist deze houding vanuit mijn omgeving was funest voor mij. Ik uitte mijn emoties niet meer en zette een vrolijk gezicht op. Maar van binnen werd de somberheid alleen maar erger.' 

Je kan beter een been breken dan een depressie hebben

De helft (54%) van de depressieve jongeren stelt zich ook te schamen voor hun psychische klachten en één op de zes durft er ook met niemand over te praten. Het lastige is, zo zeggen veel deelnemers, dat je aan de buitenkant vaak niks ziet aan iemand die een depressie heeft. 'En wat mensen niet zien, geloven ze niet. Je kunt beter een arm breken, dan is het voor mensen duidelijk wat je hebt. Dan houden ze de deur voor je open, tonen begrip, begrijpen ze dat de revalidatie tijd kost. Als je zegt dat je een depressie hebt, zie je ze denken: “het zal wel meevallen”.' 

Psychische klachten moeten als normaler worden gezien

Hoe het taboe te doorbreken? Het helpt, zo schrijven jongeren, als bekende mensen zoals DJ Stephan Bouwman gewoon in het openbaar zeggen dat ze zich klote voelen. Ook wordt het tijd dat mentale klachten net zo serieus worden genomen als fysieke klachten. Zoals een deelnemer zegt: ‘Het zou fijn zijn, als mensen met mentale/psychische ziektes op evenveel sympathie zouden kunnen rekenen als mensen met fysieke ziektes. Het zit in de top-3 van doodsoorzaken in Nederland en toch lijkt het niet veel mensen te interesseren.' Ook zou het werken als op sociale media en gewoon met vrienden onderling vaker gedeeld wordt wat mis gaat in het leven. ‘Mensen moeten zich eens bewust worden van de sociale druk die ze elkaar opleggen. Je moet het beste, het mooiste, het slimste zijn…Als we als samenleving zo ver gaan in het perfectioneren van elk aspect van het leven, wordt dit probleem alleen maar groter. Tegenwoordig lijkt het leven meer te gaan om alle doelen die je wilt behalen, dan dat je daadwerkelijk leeft en geniet.’ 

Als je nu zegt dat je depressief bent, krijg je nooit meer een baan.

Jongeren die nu proberen het taboe te doorbreken, krijgen vaak nog weinig steun. ‘Ik wilde het taboe doorbreken. Maar mijn ouders zeiden: “als je nu zegt dat je depressief bent, krijg je nooit meer een baan”. En: “Op je werk zitten huilen? Doe niet zo kinderachtig.”’ Door er meer open over te zijn, is het te hopen dat dit soort reacties binnenkort verleden tijd zijn. 

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."

*Anne is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.