'Ja' zeggen op een verzoekje waar je eigenlijk geen tijd voor hebt, mails lezen op een vrije dag of 's nachts piekeren in bed: de helft van mensen in loondienst gaat gebukt onder werkstress.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 6.700 werknemers in loondienst uit het Opiniepanel. Werknemers vinden het belangrijk om goed hun grenzen te bewaken, maar in de praktijk blijkt dat vaak lastig. 6 op de 10 (59 procent) vinden van zichzelf dat ze te snel instemmen met verzoekjes van collega's of klanten. En ongeveer net zoveel werknemers (62 procent) lezen elke week wel eens een werkbericht in hun vrije tijd.

Ten koste van privé

Daarnaast geeft een derde (33 procent) aan het belangrijk te vinden om op werkgebied te presteren, óók als dat ten koste gaat van de balans tussen werk en privé. Zij laten weten vanuit betrokkenheid vaak 'een stapje extra' te doen, terwijl het eigenlijk te veel energie kost.

"Goed zijn in je werk wordt als noodzakelijk gezien om te 'slagen' in het leven. Het voelt als falen als je niet kan meekomen", geeft een panellid aan.

Weinig tijd en personeel

De helft (51 procent) van de werknemers heeft met redelijk wat tot veel stress te maken in de dagelijkse werkzaamheden. Ongeveer 1 op de 9 (11 procent) ervaart de gemiddelde werkstress als hoog.

Zaken als personeelstekort, een (te) hoge werkdruk en weinig tijd om taken goed uit te kunnen voeren dragen daar het vaakst aan bij. Maar ook een grote hoeveelheid werkmailtjes en overleggen spelen vaak mee.

Meeste werkstress onder millennials

De leeftijdsgroep die het vaakst met hoge werkstress te maken heeft, ligt tussen de 25 en 34 jaar (19 procent). Zij beginnen vaak net aan hun carrière, of combineren hun werkende leven met het opvoeden van jonge kinderen.

Voor deze groep geldt prestatiedruk (43 procent) als de belangrijkste oorzaak van werkstress. "Ik moet groeien en mezelf bewijzen om hogerop te kunnen komen, mijn contract loopt aan het eind van het jaar af", licht een jongere uit het panel toe.

Niet op tijd aan de bel trekken

Een groot deel van werknemers die hoge werkstress ervaart, is om die reden ook terughoudend om aan de bel te trekken wanneer zij tegen hun grenzen aan lopen. Bijna de helft (46 procent) van hen geeft dit (bijna) nooit aan bij hun werkgever of leidinggevende.

Ongeveer de helft van deze groep is bang dat hun werkgever daardoor zou gaan twijfelen over hun kwaliteiten (55 procent), of wil anderen niet tot last zijn (48 procent). Bijna een kwart (23 procent) vreest voor hun baanzekerheid als zij hun werkstress aankaarten.

'Weinig concrete oplossingen'

Daarnaast voelt ook een meerderheid van werknemers met hoge werkstress (63 procent) weinig ruimte bij hun werkgever om stress aan te kaarten. Wanneer zij dat wel doen, ervaart 13 procent de reactie van hun werkgever als positief.

Voor een groter deel (28 procent) was die reactie voornamelijk negatief. Deze groep geeft bijvoorbeeld aan dat hun werkgever op het moment zelf wel 'begrip toont' of zegt dat zij 'het even rustig aan moeten doen', maar er 'weinig concreets' met de klachten gedaan wordt.

Doet werkgever genoeg?

Van de totale groep werknemers in het onderzoek, vindt een derde (36 procent) dat hun werkgever op dit moment voldoende doet om burn-outklachten te voorkomen. Als voorbeelden noemen zij bijvoorbeeld extra vakantie-uren, cursus- of coachingmogelijkheden en regelmatige voortgangsgesprekken.

Voor ruim 4 op de 10 zijn de inspanningen van hun werkgever onvoldoende. Zij zien vooral kortetermijnoplossingen. Terwijl volgens hen de oorzaken van de hoge werkdruk, zoals 'weinig personeel' en 'onrealistische verwachtingen', niet worden aangepakt.

'Hoort erbij'

Hoewel het velen van hen 's nachts wakker houdt, vinden veel werknemers (57 procent) stress ook bij hun werk horen. Ruim de helft (59 procent) geeft zelf aan een zekere mate van stress in het werk juist prettig te vinden.

"Ik vind mijn werk leuker als de druk hoog ligt, dan wanneer er weinig activiteit is. De uitdaging maakt het leuk. Maar continu stress is nooit goed", zegt iemand.

'Communicatie is toverwoord'

Om niet in de gevarenzone te komen, doen werknemers van alles. Bijvoorbeeld door 'regelmatig te sporten', 'op tijd pauze te nemen', of 'buiten werktijd de telefoon weg te leggen'. Een groot deel (58 procent) stelt dan ook dat het voorkomen van burn-outklachten net zo goed de verantwoordelijkheid is van de werknemer als de werkgever.

Verder zien werknemers 'communicatie als het toverwoord'. Zij nemen zich voor vaker te praten met hun leidinggevende en collega's, en ook vaker 'nee te verkopen', ook als het misschien negatieve consequenties met zich meebrengt. "Beter dat dan een burn-out", aldus een panellid.

Al maanden wordt in Servië gedemonstreerd tegen de regering van president Vučić. Ook vandaag gingen tienduizenden mensen de straat op in hoofdstad Belgrado. Intussen houdt Europa zich op de vlakte.

De betogers, onder wie studenten, boeren, veteranen en werknemers, vinden dat de rechts-populistische president Aleksandar Vučić moet aftreden vanwege corruptie en zijn innige band met Rusland.

Treinstation ingestort

De demonstraties begonnen afgelopen november, toen de net verbouwde overkapping van een treinstation in de stad Novi Sad instortte. Daarbij vielen vijftien doden. De overheid moet daar verantwoordelijkheid voor nemen, zeggen de demonstranten.

Toch denkt de autoritaire Vučić er niet over om op te stappen. Hij doet er juist alles aan om zijn positie te behouden. Terwijl de demonstranten vreedzaam protesteren, probeert de regering ze te provoceren en zo geweld uit te lokken, vertelt Balkan-historicus Geert Luteijn.

'Corruptie gaat ver'

"De corruptie van Vučićs regering gaat echt heel ver", zegt Luteijn. "Mensen die bij de overheid werkten toen er in 2023 verkiezingen waren, kregen bijvoorbeeld te horen dat ze ontslagen zouden worden als ze niet op Vučić zouden stemmen." Hij heeft de verkiezingen vervalst, vertelt de historicus.

"En als je wil werken bij een overheidsorganisatie, wordt van je verwacht dat je iets doet voor de partij van de president, de conservatieve SNS." Het overheidsapparaat in Servië is niet onafhankelijk, maar wordt gedomineerd door Vučić en zijn partij, vertelt Luteijn.

'Protesten ongekend'

De huidige protesten zijn ongekend groot, zegt de historicus. "Er wordt geschat dat sinds november zo'n 2 miljoen Serviërs hebben deelgenomen aan een protest."

Hoewel er al eerder flink gedemonstreerd werd in het land, zoals in 2.000 toen protesten tot het aftreden van de voormalig president Slobodan Milošević leidden, gingen nooit zoveel mensen tegelijk de straat op. De kans dat er uiteindelijk iets verandert is dan ook groot, denkt Luteijn.

Afzetten niet makkelijk

"De vraag is alleen wanneer en hoe." Vučić afzetten zal nog niet zo makkelijk zijn. "Hij zou nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven en die opnieuw kunnen manipuleren, waardoor de oppositie weer geen kans krijgt." Een goed georganiseerde oppositie is er ook niet, volgens Luteijn.

"Daarnaast krijgt Vučić nog altijd veel steun vanuit het buitenland, ook van de Europese Unie. Servië zit in een vergevorderde toetredingsprocedure tot de EU. Die had allang stilgelegd moeten worden, gezien de ondemocratische manier waarop de regering te werk gaat."

Steun van de EU

Vučić voelt zich gesteund door de EU, die geen afstand neemt. Terwijl de Unie juist meer steun zou moeten uitspreken voor de demonstranten, vindt Luteijn. "Het is overigens niet zo dat dat helemaal niet gebeurt, maar de EU heeft het probleem dat ze niet met één mond spreekt als het om dit soort thema's gaat."

"Er zijn wel Europarlementariërs die kritische vragen hebben gesteld over de huidige situatie in Servië. Tegelijk oefent de Europese Commissie geen druk uit op de regering van het land om te veranderen."

Economische belangen

Dit heeft te maken met economische belangen, vermoedt Luteijn. Hij wijst op een lithiumdeal die recent werd gesloten toen de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op bezoek was in Belgrado. "Die deal werd bekrachtigd door een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Die lijkt dus graag zaken te doen met Vučić."

Servië is niet het enige land in de Balkan waar het onrustig is, zegt de historicus. "Veel van deze landen hebben autocratische leiders en die kijken met argusogen naar de huidige protesten. Denk aan Viktor Orbán, de minister-president van Hongarije. Hij is een bondgenoot van Vučić."

Tussenkop

De huidige protestbeweging in Servië komt op voor een democratische rechtsstaat, benadrukt Luteijn. "Dus als wij in Europa een functionerende rechtsstaat willen, dan moeten we ook zorgen dat in landen waar die onder druk staat, dat daar daadwerkelijk actie wordt ondernomen wanneer daar protest tegen is."

"We moeten naar die protesten luisteren. En als we dat nalaten, moeten we er rekening mee houden dat die rechtsstaat verder afbrokkelt in de komende jaren."

Astma en allergieën komen de laatste jaren steeds meer voor bij kinderen. Onderzoek uit Finland toont aan dat kinderen die regelmatig in de natuur zijn daar veel minder last hebben. Scholen en kinderdagverblijven kunnen daar een rol in spelen.