Een jaar in dienst, zoals tot 1996 normaal was voor de meeste jonge mannen, zou een goede oplossing zijn om de personeelstekorten bij Defensie terug te dringen. Een derde van de jongeren tussen de 18 en 35 jaar (32 procent) ziet het wel zitten.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 1.700 leden van het Opiniepanel tussen de 18 en 35 jaar. Jonge mannen (42 procent) zijn vaker bereid om het leger in te gaan dan jonge vrouwen (22 procent).

'Waarom zou ik iets terug doen?'

"Het is zo belangrijk om nu onze defensie goed op orde te hebben en ik zou daar graag mijn steentje aan bij willen dragen", zegt een deelnemer aan het onderzoek. Een ander: "Ik vind dat we wel iets over mogen hebben voor dit land, want de vrijheden en rechten die we hier hebben, kom je niet vaak tegen in andere landen."

De meeste jongeren zijn kritisch. Sommigen willen niet vechten, anderen voelen zich gewoon niet geroepen: "De overheid doet heel weinig voor mij, waarom zou ik iets terugdoen?" Ook denken deelnemers dat ze niet geschikt zijn, of ze hebben er geen tijd voor: "Ik heb al genoeg te doen in mijn leven. Een voltijd studie, werken, een sociaal leven. Ik heb helemaal geen tijd om een jaar in dienst te gaan."

Actieve dienstplicht

Er gaan stemmen op om de actieve dienstplicht in een nieuwe vorm in te voeren. In dat plan zouden jongeren tussen de 18 en 25 jaar kunnen kiezen tussen een jaar bij het leger of een maatschappelijke diensttijd, zoals in de zorg. Zes op de tien deelnemers vinden dat een goed idee: 55-plussers zijn wel een stuk enthousiaster (75 procent) dan jongeren onder de 35 (42 procent).

Voorstanders noemen de personeelstekorten in verschillende sectoren als defensie en de zorg, die teruggedrongen kunnen worden door zo'n verplicht dienjaar. Ook vinden - vooral oudere - deelnemers dat het goed zou zijn voor 'de jeugd': "Het is een goede manier om de jongeren meer ruggengraat en verantwoordelijkheidsgevoel bij te brengen."

Enquête over de krijgsmacht

Staatssecretaris van Defensie Christophe van der Maat onderzoekt ook de mogelijkheid om 17-jarigen met een enquête uit te vragen of zij een vrijwillige bijdrage willen leveren aan de krijgsmacht. Daarin zou worden gevraagd naar competenties en motivaties om eventueel het leger in te gaan.

Zes op de tien vinden dat een goed idee, zowel jonge als oudere deelnemers. "Misschien breng je daarmee mensen op een idee dat ze anders niet zouden krijgen", zegt een deelnemer. Maar er is ook kritiek. Sommigen vinden het te vrijblijvend en twijfelen of het zoden aan de dijk zet, anderen noemen de personeelstekorten in andere sectoren als de zorg en het onderwijs: "Krijgen ze daar dan ook een enquête over?"

Staat van het leger

Sinds de oorlog in Oekraïne begon, hebben verschillende Europese legerleiders gewaarschuwd dat heel Europa serieus rekening moet houden met een oorlog met Rusland. Experts twijfelen of ons leger daar wel klaar voor is. Deelnemers aan het onderzoek delen die twijfels: zes op de tien maken zich zorgen over de staat van het Nederlandse leger.

Niet over de militairen zelf, zeggen ze: "Dat zijn capabele, nobele mensen, maar ze zijn gewoon zwaar ondergefinancierd", volgens een deelnemer. En die financiering ziet een ander nog niet zo snel opgelost: "Er is nog veel geld nodig om het leger in staat van echte paraatheid te brengen, maar er moet óók meer geld naar de NAVO en naar Oekraïne."

Munitiefabriek en voorrang voor Defensie

De problemen bij Defensie zitten niet alleen in het gebrek aan personeel, er is ook te weinig materieel. Volgens militair experts zou Nederland er goed aan doen opnieuw een munitiefabriek te openen: de laatste sloot in 2002 vanwege een gebrek aan vraag. Twee op de drie deelnemers (67 procent) vinden dat een goed idee.

Ook is geopperd dat bepaalde grondstoffen met voorrang naar de Europese defensie-industrie gestuurd moeten worden om zo de productie van materieel te versnellen. Daar zijn meer twijfels over: 46 procent vindt het een goed plan, 30 procent vindt het een slecht plan en 24 procent weet het niet. "Waar worden die grondstoffen dan weggehaald? Wat kan er dan niet meer gemaakt worden?" vraagt iemand zich af.

Zorgen blijven groot

De zorgen over de oorlog in Oekraïne zijn bij deelnemers nog altijd groot. Bijna driekwart vreest de gevolgen die die oorlog voor Europa heeft, zes op de tien vrezen voor de gevolgen voor Nederland en de wereld. De verwachting bij deelnemers is dat de oorlog voorlopig niet tot een einde komt. "En er is best een kans dat ook andere landen aangevallen worden", denkt een deelnemer.

Daarnaast maken mensen zich zorgen over de kosten. Niet alleen de directe kosten van de oorlog, maar ook de indirecte, gestegen kosten van boodschappen en energie.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.