De meeste mensen (58 procent) zouden het goed vinden als de actieve dienstplicht terugkomt in Nederland. Maar lang niet alle jonge mensen die kunnen vechten, zouden de wapens oppakken: ruim de helft zou in bezwaar gaan tegen een oproep van het leger.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder zo'n 2.900 deelnemers tot 45 jaar van het Opiniepanel. Voor alle mannen in die leeftijdsgroep bestaat nog steeds een militaire dienstplicht, voor vrouwen tussen de 17 en 23 jaar. Wel is sinds 1997 de opkomstplicht opgeschort: wie op zijn 17e de dienstplichtbrief ontvangt, hoeft zich dus niet te melden.

Draagvlak toegenomen

Waar vorig jaar nog 44 procent voorstander was van het herinvoeren van een actieve dienstplicht met opkomstplicht, is dat aandeel dit jaar gestegen. Onder het totale aantal deelnemers van alle leeftijdsgroepen vindt een meerderheid (58 procent) dat een goed plan.

Als redenen noemt deze groep vaak de 'toenemende dreiging' uit Rusland en onzekerheid over de houding van president Trump naar de NAVO. "Het is naïef om te denken dat we zonder goede Defensie geen problemen krijgen met Rusland, of dat andere landen het op gaan lossen", vindt een deelnemer.

'Ongemotiveerde militairen'

Onder mensen die de leeftijd hebben om er zelf voor in aanmerking te komen, ziet een minderheid (44 procent) het zitten om de actieve dienstplicht nieuw leven in te blazen. Bovendien zien zij in de dienstplicht vooral de voordelen van 'meer discipline', 'saamhorigheid' en het kweken van 'nationale trots', maar niet zozeer een versterking van onze strijdkrachten.

Voor een structurele bijdrage aan onze Defensie heeft het volgens deze groep weinig zin om mensen te dwingen om in dienst te gaan. "Je hebt niets aan ongemotiveerde militairen", vindt een jongere uit het panel. "Je kan beter geld investeren in beroepssoldaten en goed materiaal dan verspillen aan mensen die niet willen vechten."

Bereid te vechten

Onder mensen die de leeftijd hebben (tot 45 jaar) en zichzelf fysiek in staat achten mee te vechten, zou een vijfde (20 procent) daartoe bereid zijn, als zij een oproep zouden krijgen om Nederland te verdedigen in een oorlog. Zij vinden het belangrijk om de vrijheid in Nederland te verdedigen en voelen de verantwoordelijkheid daar zelf aan bij te dragen, wanneer de nood aan de man komt.

"In het verleden zijn mensen voor onze vrijheid gestorven", licht een deelnemer toe. "Je moet bereid zijn dit zelf ook te doen. Anders ben je de vrijheid niet waard."

Eronderuit komen

Nog eens een derde (35 procent) van de jongere mensen zou wel bereid zijn om bij een oproep in het leger te helpen, maar alleen in een rol waarbij ze niet hoeven te vechten. Bijvoorbeeld als verpleger, monteur, of IT-specialist. Vier op de tien (40 procent) zouden helemaal niet bereid zijn op te dagen bij een oproep, in wat voor rol dan ook.

Als er op dit moment een oproep door het leger gedaan zou worden, zou ruim de helft (54 procent) een poging doen daar onderuit te komen. Bijvoorbeeld op basis van geloofsovertuigingen, of uit gewetensbezwaren om politieke redenen, zoals deze deelnemer: "Misschien is het egoïstisch, maar waarom moet ik me opofferen om te vechten aan het front, terwijl ik van mening ben dat oorlog nooit de oplossing is? Je hebt alleen maar verliezers in een oorlog."

Hoe wordt gedacht over een actieve dienstplicht?

'Kans op oproep klein'

Tegelijkertijd houdt maar een kleine groep van de mensen die in aanmerking komen voor de dienstplicht er rekening mee dat ze in de komende 5 jaar zullen worden opgeroepen. Slechts één op de tien (10 procent) acht die kans (redelijk) groot.

Bovendien denkt een ruime meerderheid (77 procent) van het totale aantal deelnemers dat het onwaarschijnlijk is dat Nederland in de komende jaren fysiek wordt aangevallen door een ander land. Nederland is volgens hen 'te ver verwijderd' van het conflict en 'een ongunstige plaats om aan te vallen'.

Niet bereid te vechten in ander land

De kans dat een ander NAVO-land in de komende jaren wordt aangevallen, wordt daarentegen een stuk hoger geschat (53 procent). Deze groep denkt dat de landen nabij Rusland, zoals de Baltische staten, meer te vrezen hebben bij verdeeldheid in de NAVO. Als zo'n land wordt aangevallen, zou Nederland, als lidstaat, ook beroepsmilitairen sturen om dat land te hulp te schieten.

Als burgers in zo'n geval óók gevraagd worden om in een ander land met het Nederlandse leger mee te vechten, ligt de bereidheid om mee te doen een stuk lager. Slechts 8 procent van de jonge deelnemers die in staat zijn te vechten, zou daar (ook) toe bereid zijn in een ander land. "Enkel en alleen als het gaat om Nederland zelf, de NAVO-oorlog is niet mijn oorlog", besluit een jongere uit het onderzoek.

Het is onrustig in Turkije sinds de arrestatie van burgemeester Ekrem Imamoglu in Istanbul. De Turkse president Erdogan hoopt hierdoor zijn politieke rivaal uit te schakelen. Duizenden mensen gingen de straat op te demonstreren tegen zijn arrestatie.

Het aantal gevallen met mazelen neemt snel toe. Vooral in de grote steden en dat komt mede door een dalende vaccinatiegraad. Hoe zorg je ervoor dat weer meer ouders hun kinderen laten inenten? De 'wijkgerichte aanpak' in Amsterdam lijkt succesvol.

Het RIVM kreeg de afgelopen 2 weken 45 nieuwe meldingen van besmettingen met mazelen binnen. Dat brengt het totaal aantal gevallen dit jaar al op 108. De meeste besmettingen worden gemeld op scholen in de regio's Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven.

'Geen onschuldige ziekte'

In Amsterdam worden de meeste besmettingen tot nu toe gemeld op een basisschool in stadsdeel Nieuw-West. Het gaat om zestien kinderen, van wie er vier moesten worden opgenomen in het ziekenhuis.

Zorgwethouder Alexander Scholtes maakt zich grote zorgen over de uitbraak in de stad: "Mazelen is geen onschuldige ziekte. Het kan ernstige gevolgen hebben, soms zelfs met dodelijke afloop. Als wethouder, maar zeker ook als vader, vind ik dit heel zorgelijk."

Vaccinatiegraad zorgwekkend laag

Een belangrijke oorzaak van de uitbraak is de dalende vaccinatiegraad. Die is landelijk gedaald naar minder dan 80 procent, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bij mazelen een minimum van 95 procent adviseert om groepsimmuniteit te bereiken.

Scholtes roept ouders in Amsterdam en ook daarbuiten daarom dringend op hun kinderen te laten vaccineren tegen ziektes zoals de mazelen. "Het is veilig, gratis en vaak dicht bij huis", benadrukt hij. "Je beschermt niet alleen je eigen kind, maar ook andere kinderen."

'Mazelen extreem besmettelijk'

Ook kinderarts Albertine Baauw benadrukt het belang van vaccinatie: "Mazelen is extreem besmettelijk. Een lage vaccinatiegraad leidt onvermijdelijk tot uitbraken."

Ze ziet steeds vaker twijfel en wantrouwen bij ouders, mede veroorzaakt door desinformatie over kindervaccins. Zo is er bijvoorbeeld het hardnekkige misverstand dat vaccinaties autisme zouden veroorzaken.

Contact met ouders

Om te voorkomen dat de vaccinatiegraad nog verder daalt, heeft Amsterdam de afgelopen jaren sterk ingezet op een 'wijkgerichte aanpak'. Die draait om lokaal contact met ouders, legt wethouder Scholtes uit.

"We maken vaccineren toegankelijker door het dicht bij huis te organiseren", vertelt hij. "Ouders hoeven niet ver te reizen naar een sporthal of een kliniek, vaccinaties vinden nu plaats in de eigen buurt, vaak zelfs zonder afspraak."

Persoonlijk gesprek

Daarnaast wordt er in de hoofdstad extra ingezet op gesprekken tussen ouders en deskundigen van de GGD. "Deze een-op-een-gesprekken zijn cruciaal om misverstanden weg te nemen en vragen van ouders persoonlijk te beantwoorden", zegt Scholtes.

Deze gecombineerde aanpak blijkt effectief: volgens de wethouder stijgt de vaccinatiegraad in Amsterdam voor het eerst sinds jaren weer onder schoolgaande kinderen. Vooral in wijken waar met de aanpak extra aandacht aan besteed wordt.

Landelijke uitrol?

Staatssecretaris Vincent Karremans van Jeugd, Preventie en Sport is onder de indruk van de Amsterdamse aanpak. Hij wil deze dan ook in andere grote steden invoeren en versterken.

"In Den Haag loopt bijvoorbeeld een pilot waarin jeugdverpleegkundigen vaccinaties geven in verloskundigenpraktijken", noemt hij als voorbeeld. "Mensen moeten laagdrempelig in hun eigen wijk het gesprek kunnen voeren over het belang van vaccineren en er direct actie op kunnen ondernemen."

'Structureel geld nodig'

Hoewel wethouder Scholtes tevreden is met de huidige resultaten, wijst hij op het belang van meer financiële steun vanuit Den Haag. "Amsterdam kan dit niet alleen", benadrukt hij. "Wij investeren zelf fors, afgelopen jaar bijna een miljoen euro, maar een structurele landelijke investering is noodzakelijk om blijvend succes te boeken."

Staatssecretaris Karremans heeft inmiddels extra budget beloofd voor volgend jaar, maar Scholtes pleit ervoor om voor de langere termijn geld vrij te maken. "Het gaat om de gezondheid van onze kinderen, nu én in de toekomst. Laten we hier samen verantwoordelijkheid voor nemen."