tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Draagvlak voor actieve dienstplicht neemt toe, maar ruim helft van 'dienstplichtigen' zou proberen onder oproep uit te komen

Draagvlak voor actieve dienstplicht neemt toe, maar ruim helft van 'dienstplichtigen' zou proberen onder oproep uit te komen
De meerderheid vindt het goed als de actieve dienstplicht terugkomt in Nederland.
Bron: ANP

De meeste mensen (58 procent) zouden het goed vinden als de actieve dienstplicht terugkomt in Nederland. Maar lang niet alle jonge mensen die kunnen vechten, zouden de wapens oppakken: ruim de helft zou in bezwaar gaan tegen een oproep van het leger.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder zo'n 2.900 deelnemers tot 45 jaar van het Opiniepanel. Voor alle mannen in die leeftijdsgroep bestaat nog steeds een militaire dienstplicht, voor vrouwen tussen de 17 en 23 jaar. Wel is sinds 1997 de opkomstplicht opgeschort: wie op zijn 17e de dienstplichtbrief ontvangt, hoeft zich dus niet te melden.

Draagvlak toegenomen

Waar vorig jaar nog 44 procent voorstander was van het herinvoeren van een actieve dienstplicht met opkomstplicht, is dat aandeel dit jaar gestegen. Onder het totale aantal deelnemers van alle leeftijdsgroepen vindt een meerderheid (58 procent) dat een goed plan.

Als redenen noemt deze groep vaak de 'toenemende dreiging' uit Rusland en onzekerheid over de houding van president Trump naar de NAVO. "Het is naïef om te denken dat we zonder goede Defensie geen problemen krijgen met Rusland, of dat andere landen het op gaan lossen", vindt een deelnemer.

Draagvlak voor herinvoeren van actieve dienstplicht

'Ongemotiveerde militairen'

Onder mensen die de leeftijd hebben om er zelf voor in aanmerking te komen, ziet een minderheid (44 procent) het zitten om de actieve dienstplicht nieuw leven in te blazen. Bovendien zien zij in de dienstplicht vooral de voordelen van 'meer discipline', 'saamhorigheid' en het kweken van 'nationale trots', maar niet zozeer een versterking van onze strijdkrachten.

Voor een structurele bijdrage aan onze Defensie heeft het volgens deze groep weinig zin om mensen te dwingen om in dienst te gaan. "Je hebt niets aan ongemotiveerde militairen", vindt een jongere uit het panel. "Je kan beter geld investeren in beroepssoldaten en goed materiaal dan verspillen aan mensen die niet willen vechten."

Bekijk ook

Bereid te vechten

Onder mensen die de leeftijd hebben (tot 45 jaar) en zichzelf fysiek in staat achten mee te vechten, zou een vijfde (20 procent) daartoe bereid zijn, als zij een oproep zouden krijgen om Nederland te verdedigen in een oorlog. Zij vinden het belangrijk om de vrijheid in Nederland te verdedigen en voelen de verantwoordelijkheid daar zelf aan bij te dragen, wanneer de nood aan de man komt.

"In het verleden zijn mensen voor onze vrijheid gestorven", licht een deelnemer toe. "Je moet bereid zijn dit zelf ook te doen. Anders ben je de vrijheid niet waard."

Bereidheid leger in te gaan na oproep

Eronderuit komen

Nog eens een derde (35 procent) van de jongere mensen zou wel bereid zijn om bij een oproep in het leger te helpen, maar alleen in een rol waarbij ze niet hoeven te vechten. Bijvoorbeeld als verpleger, monteur, of IT-specialist. Vier op de tien (40 procent) zouden helemaal niet bereid zijn op te dagen bij een oproep, in wat voor rol dan ook.

Als er op dit moment een oproep door het leger gedaan zou worden, zou ruim de helft (54 procent) een poging doen daar onderuit te komen. Bijvoorbeeld op basis van geloofsovertuigingen, of uit gewetensbezwaren om politieke redenen, zoals deze deelnemer: "Misschien is het egoïstisch, maar waarom moet ik me opofferen om te vechten aan het front, terwijl ik van mening ben dat oorlog nooit de oplossing is? Je hebt alleen maar verliezers in een oorlog."

Bekijk ook

Hoe wordt gedacht over een actieve dienstplicht?
Hoe wordt gedacht over een actieve dienstplicht?

'Kans op oproep klein'

Tegelijkertijd houdt maar een kleine groep van de mensen die in aanmerking komen voor de dienstplicht er rekening mee dat ze in de komende 5 jaar zullen worden opgeroepen. Slechts één op de tien (10 procent) acht die kans (redelijk) groot.

Bovendien denkt een ruime meerderheid (77 procent) van het totale aantal deelnemers dat het onwaarschijnlijk is dat Nederland in de komende jaren fysiek wordt aangevallen door een ander land. Nederland is volgens hen 'te ver verwijderd' van het conflict en 'een ongunstige plaats om aan te vallen'.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 7 tot en met 9 januari 2025. Er deden in totaal 25.544 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, waarvan 2.900 van de leeftijden 18 tot en met 44 jaar.

Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Niet bereid te vechten in ander land

De kans dat een ander NAVO-land in de komende jaren wordt aangevallen, wordt daarentegen een stuk hoger geschat (53 procent). Deze groep denkt dat de landen nabij Rusland, zoals de Baltische staten, meer te vrezen hebben bij verdeeldheid in de NAVO. Als zo'n land wordt aangevallen, zou Nederland, als lidstaat, ook beroepsmilitairen sturen om dat land te hulp te schieten.

Als burgers in zo'n geval óók gevraagd worden om in een ander land met het Nederlandse leger mee te vechten, ligt de bereidheid om mee te doen een stuk lager. Slechts 8 procent van de jonge deelnemers die in staat zijn te vechten, zou daar (ook) toe bereid zijn in een ander land. "Enkel en alleen als het gaat om Nederland zelf, de NAVO-oorlog is niet mijn oorlog", besluit een jongere uit het onderzoek.

Bekijk ook

Waarom ons leger versterken echt niet zo makkelijk is

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Schiet Amerika onder Donald Trump ons te hulp als Nederland wordt aangevallen? 4 op de 10 zijn bang van niet

Schiet Amerika onder Donald Trump ons te hulp als Nederland wordt aangevallen? 4 op de 10 zijn bang van niet
NAVO-baas Mark Rutte bezocht Donald Trump na diens verkiezingswinst thuis in Amerika
Bron: AFP

Een minderheid verwacht dat we op de Verenigde Staten onder Donald Trump kunnen rekenen als Nederland onder vuur komt, terwijl dat wel zou moeten volgens NAVO-afspraken. Ook vreest een meerderheid dat Trumps beleid de Nederlandse economie zal schaden.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 21.000 leden van het Opiniepanel. Donald Trump begint maandag aan zijn tweede termijn als president van de Verenigde Staten, maar hij heeft zich in de aanloop al flink laten gelden met een aantal opzienbarende uitspraken.

'Wispelturige man'

Zo dreigde de nieuwe president dat 'wanbetalers', NAVO-lidstaten die volgens hem te weinig uitgeven aan hun defensie, niet langer op Amerikaanse militaire steun hoeven te rekenen. Nederland heeft de afgelopen jaren flink bijgelegd, maar dat is voor Trump niet genoeg.

De woorden van Trump zijn duidelijk aangekomen: 4 op de 10 (44 procent) denken dat de Verenigde Staten, onder Trump, komt helpen als Nederland wordt aangevallen door een ander land. Anderen denken van niet (37 procent) of twijfelen erover (20 procent). "Ik ben bang dat geen enkel land echt op deze wispelturige man, met incapabele adviseurs, kan rekenen wanneer de nood aan de man komt", schrijft een deelnemer. Vooral om die reden denkt de helft (53 procent) dat het tweede presidentschap van Trump een negatieve invloed zal hebben op de veiligheid in Nederland.

Bekijk ook

Ingrijpen bij inname Groenland

Trump heeft gezegd dat NAVO-landen jaarlijks 5 procent van hun bbp moeten uitgeven aan defensie. Voor Nederland zou dat een verhoging zijn van 22 naar 55 miljard euro. Over die eis zijn mensen verdeeld: 50 procent maakt zich er zorgen over, 44 procent niet. Die laatste groep vindt vooral dat het juist goed is dat Nederland zorgt dat het zijn eigen boontjes kan doppen.

Meer zorgen (56 procent) zijn er over de drift van Trump om Groenland in te lijven, desnoods met militaire druk. Dat land is nu onderdeel van Denemarken, maar Trump zou het graag bij Amerika voegen vanwege de strategische ligging ten opzichte van Rusland, en vanwege grondstoffen. De helft (48 procent) vindt dat Nederland moet ingrijpen als de aanstaande president echt een poging waagt.

Hoe denken mensen over een aantal plannen die Trump heeft voor zijn tweede termijn?

Zorgen over importtarieven

Ook Trumps economische plannen laten mensen in Nederland niet onberoerd. Onder het mom van zijn 'America First'-beleid wil Trump importheffingen verhogen voor producten die het land binnenkomen. 6 op de 10 (59 procent) zijn hier bezorgd over. Deze deelnemers zijn niet alleen bang dat er minder Nederlandse producten naar Amerika gaan, maar denken ook dat Europa erop reageert met eigen maatregelen.

"Als Trump de helft doorvoert van wat hij roept, krijgen we een handelsoorlog die voor Nederland slecht is", schrijft een deelnemer. Een meerderheid (64 procent) denkt dan ook dat het tweede presidentschap van Trump een negatieve impact heeft op de Nederlandse economie.

Relatie Nederland en Amerika

Hoe moet het Nederlandse kabinet zich verhouden tot Trumps Verenigde Staten? Ondanks de zorgen over Trump en zijn beleid, vindt de grootste groep (49 procent) dat de verhoudingen hetzelfde moeten blijven. "De enige manier om escalatie te voorkomen is om Trump zoveel mogelijk te vriend te houden, zonder je eigen grenzen uit het oog te verliezen", denkt een deelnemer.

Een kwart (26 procent) vindt wel dat Nederland meer afstand moet nemen van Amerika, maar een bijna even grote groep (20 procent) wil juist meer toenadering zoeken. "Nederland is pragmatisch, juist Trump valt te paaien met deals. Ondertussen wel energie steken in meer Europese samenwerking", zegt een deelnemer. Uit eerder onderzoek van EenVandaag bleek de herverkiezing van Trump pro-EU-sentiment aan te wakkeren.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 14 tot en met 16 januari 2025. Er deden in totaal 21.404 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Schaamte bij Tesla-rijders door gedrag Elon Musk: 3 op de 10 eigenaren willen van hun auto af

Schaamte bij Tesla-rijders door gedrag Elon Musk: 3 op de 10 eigenaren willen van hun auto af
Een deel van de Tesla-rijders rijdt met minder plezier in hun auto door Elon Musk.
Bron: EPA en AFP

Schaamte voelen voor je elektrische auto, vanwege het omstreden gedrag van de eigenaar van het merk: 40 procent van Tesla-rijders kan erover meepraten. 3 op de 10 willen om die reden zelfs af van hun auto.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 26.000 leden van het Opiniepanel. 432 van hen bezitten of leasen momenteel een Tesla.

Musk omstreden

Een deel van hen rijdt nu 'met veel minder plezier' in hun elektrische auto vanwege Elon Musk, die grootaandeelhouder is van Tesla. Musk wordt als omstreden gezien, onder meer vanwege zijn inmenging in de Europese politiek en het verspreiden en toelaten van desinformatie op zijn eigen platform X.

Ook heeft hij een hoge functie in het nieuwe kabinet van president Trump, na een aanzienlijke financiële bijdrage aan diens campagne.

'Sticker aanschaffen'

3 op de 10 (31 procent) Tesla-rijders in het onderzoek overwegen inmiddels hun Tesla weg te doen, of hebben dat recent al gedaan. Een van hen licht toe: "Musk misbruikt zijn macht. Als ik had geweten hoe hij nu is, had ik nooit een Tesla genomen." Ook is een deel van deze automobilisten van plan een 'anti-Musk-sticker' op hun Tesla te plakken, om zo afstand te nemen van de techmiljardair.

Voor de helft (51 procent) heeft het gedrag van Musk weinig effect op hoe zij over hun Tesla denken. Een iets kleinere groep (40 procent) is juist trots om in een Tesla te rijden. Hoewel ze zijn gedrag niet altijd goedkeuren, zien zij in Musk ook een 'visionair', en kun je volgens hen het product prima loskoppelen van de eigenaar. "Er zijn ook componisten die mooie muziek maken en slechte dingen deden, dat maakt hun muziek niet minder mooi", schrijft een Tesla-rijder.

Hoe kijken Tesla-rijders naar hun auto door het gedrag van Elon Musk?

Van X af

Toch leiden de grillen van Musk ook tot een uitstroom op andere plekken. Na Musks overname van Twitter (nu bekend als X), en meerdere beleidswijzigingen op het platform, besloot een deel van de gebruikers op te stappen. Ook publieke figuren en bedrijfsaccounts, zoals onlangs de politieke partij Volt, kiezen ervoor zich niet meer met Musks platform te associëren.

Bijna de helft (46 procent) van de (voormalige) X-gebruikers in het onderzoek geeft aan dat recentelijk ook gedaan te hebben of te overwegen. Het sociale medium is volgens hen onder Musk een 'giftig, haatdragend medium' geworden, met 'complotten en andere onzin'. Een voormalig gebruiker laat weten 'niet bij te willen dragen aan een platform waar zoveel desinformatie en haat wordt uitgedragen'.

Overwegen sociale media-gebruikers hun account te verwijderen door Musk en/of Zuckerberg?

Ook kritiek op Zuckerberg

Zorgen over desinformatie leven ook onder gebruikers van de platforms van Mark Zuckerbergs Meta.

De oprichter en eigenaar van onder meer Facebook en Instagram kondigde onlangs aan te stoppen met het gebruik van factcheckers op deze social media, omdat zij volgens hem te bevooroordeeld zouden zijn. Daarnaast sprak ook Zuckerberg openlijk zijn steun uit aan president Donald Trump.

Afstappen van WhatsApp geen optie

De leegloop lijkt op deze platforms vooralsnog minder groot: een derde (33 procent) van de gebruikers overweegt te stoppen met Facebook, een kwart (24 procent) overweegt dat bij Instagram. Zij noemen de ommezwaai van Zuckerberg 'opportunistisch' en vinden dat hij zijn 'ware gezicht' heeft laten zien.

Maar het opgeven van deze platforms blijkt voor velen toch lastig: ze zouden het contact met hun netwerk missen, of gebruiken de platforms voor werk. En afstappen van WhatsApp, ook eigendom van Meta, is al helemaal geen optie zonder 'geschikt alternatief'.

Bekijk ook

'Blij dat factchecken verdwijnt'

Tegelijkertijd geeft een andere groep deelnemers in het onderzoek aan juist vooral een positieve invloed te ervaren van het beleid van Musk en Zuckerberg op social media. Zij zijn blij dat er nu 'meer ruimte is om onderwerpen te bespreken' en zien in X een 'tegenhanger voor de mainstream media'. Bijkomstig voordeel voor sommigen is dat de, volgens hen, 'linksprogessieve' gebruikers het platform juist verlaten.

Ook de koerswijziging van Zuckerberg kan bij een deel juist op goedkeuring rekenen. Wat hen betreft zou er op social media überhaupt geen plek moeten zijn voor factcheckers. "Ik ben intelligent genoeg om zelf de feiten te controleren. Subjectiviteit en objectiviteit worden nog weleens met elkaar verward", beklaagt een deelnemer zich.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 14 tot en met 16 januari 2025. Er deden in totaal 26.823 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant