Ruim de helft van de mensen is bereid om in het najaar een extra coronaprik te halen. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Voor de bereidheid maakt het geen verschil of dit met een vaccin gebeurt dat is aangepast op nieuwe varianten, zoals omikron.

In Nederland gaat vanaf de tweede helft van september een nieuwe boostercampagne van start. Op dit moment is nog niet duidelijk of dit gaat gebeuren met het bestaande vaccin of een aangepast vaccin dat beter zou werken tegen de huidige coronavarianten. Nederland wacht nog op goedkeuring door het Europese Geneesmiddelenagentschap (EMA). Een derde van de deelnemers heeft geen behoefte aan een nieuwe vaccinatie, en één op de tien weet het nog niet.

Vaccin maakt niet uit

De vaccinatiebereidheid van alle deelnemers voor een herhaalprik ligt op 55 procent. Met een aangepast vaccin is die hetzelfde: 57 procent. Zij willen de risico's voor hun eigen gezondheid en voor de samenleving, zoals de overbelaste gezondheidszorg, beperken.

Met welk vaccin dat gebeurt maakt hen niet zoveel uit. Een deel zegt wel de voorkeur te geven aan het aangepaste vaccin als dat nu beter zou beschermen. "Ik heb geen zin om ziek te worden. Een verbeterd vaccin is welkom, maar ik vind het wel een veilig idee als het eerst goedgekeurd wordt", zegt een oudere deelnemer.

Vaccinatiebereidheid stabiel

Binnen de groep mensen die al eerder één of meerdere prikken gehaald hebben staat twee derde positief tegenover een nieuwe vaccinatie (64 procent en 65 procent met aangepast vaccin). Dit cijfer is stabiel: in juli was deze uitslag hetzelfde.

Het animo is hoger naarmate mensen al meer prikken hebben gehad. De groep met twee boosters is het meest bereid om opnieuw naar de prikstraat te gaan (88 procent). Dit zijn vaak ouderen en kwetsbaren. Bij wie één booster heeft gehad is dat 62 procent, en bij wie alleen een basisvaccinatie heeft gehaald maar een kwart (27 procent).

Niet in beweging

Een derde (34 procent) is niet van plan om zich in het najaar te laten vaccineren, ook niet met een aangepast vaccin (33 procent). Dit zijn deels mensen die zich sowieso niet laten vaccineren tegen corona. Zij lijken op geen enkele manier in beweging te krijgen: 96 procent gaat ook in het najaar niet prikken.

Maar ook van de ondervraagden die al één of meerdere vaccinaties hebben heeft een kwart (25 procent) geen behoefte aan een herhaalprik.

Geen voordeel

Die tweede groep is over het algemeen niet zo bang om (weer) corona te krijgen, omdat de huidige variant relatief mild is. Iemand schrijft: "Voor mijn gezondheid maakt het niets uit. Het is zo langzamerhand een gewone griep geworden waar we mee moeten leren leven zonder massale inentingen."

De meesten in deze groep zien de voordelen van een nieuwe prik voor zichzelf niet, en zijn pas weer bereid om te gaan als het hen wat oplevert. "Als het nodig is om te reizen ga ik wel. Maar anders ziek ik het wel uit," redeneert een deelnemer.

Boodschap vanuit de overheid

Waarschijnlijk valt voor de overheid, die wil dat zoveel mogelijk mensen de boosterprik halen, vooral winst te behalen bij de 25 procent die zich eerder wél liet vaccineren, maar het nu niet zegt te willen. Hoogleraar narratieve communicatie aan de Radboud Universiteit, José Sanders, heeft hier zo haar gedachten over.

"Wie de boodschap over de boostercampagne gaat zenden, speelt in elk geval een belangrijke rol: de GGD of de overheid." Sanders pleit voor die tweede partij, dat komt minder vrijblijvend over, is de gedachte. "De overheid moet zelf de boodschap brengen en uitleggen waarom ze wil dat veel mensen zich opnieuw laten inenten tegen corona."

'Lockdown wil niemand'

In die boodschap moet duidelijk worden gemaakt wat het collectieve belang is - namelijk dat mensen over het algemeen minder ziek worden en elkaar minder besmetten - en dat daarin uiteindelijk ook het persoonlijke belang ligt: voorkomen van druk op ziekenhuizen en daarmee voorkomen van een volgende lockdown.

"Dat laatste wil niemand meer, zeker jonge mensen niet, dus het kan helpen daar nadruk te leggen. Leg het goed uit, ook wat het nieuwe vaccin inhoudt, keer op keer, en stem je communicatie af op de doelgroep die je wil bereiken."

Minder vrijblijvend

Het mag ook iets minder vrijblijvend dan er in het begin van corona werd gecommuniceerd, vindt Sanders. "Als de overheid van mening is dat een prik halen belangrijk is, dan zou ze dat zelf nog duidelijker kunnen uitdragen. Bij de eerste campagne werd steeds gezegd: u kiest zelf. Maar als je daar voortdurend de nadruk op legt, zijn mensen juist de hele tijd bezig met te bedenken: moet ik iets vinden? Wat vind ik dan eigenlijk? Terwijl de overheid niet voor niets aan deskundigen vraagt om te bepalen of vaccinatie belangrijk is."

Het uitdragen van het belang van vaccinatie voor de samenleving is misschien nóg wel belangrijker dan in het begin van corona, besluit de hoogleraar. "Juist omdat het virus voor veel mensen op de achtergrond is geraakt en de collectieve werking niet intuïtief aankomt."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."