Online producten bestellen en pas achteraf afrekenen: 4 op de 10 doen het weleens. Van deze mensen kwam 7 procent in de knel met betalen. Met de mogelijkheid om ook in fysieke winkels 'op de pof' te kopen, verwachten consumenten nog meer problemen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 31.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel.

Bij H&M kan het al

Afbetaalapps maken het mogelijk om bestellingen achteraf of in delen te betalen. De bekendste daarvan, Klarna, werkt samen met betaalbedrijf Adyen om achteraf betalen ook in fysieke winkels mogelijk te maken.

Kledingketen H&M biedt die optie al aan en verschillende winkels laten na vragen van EenVandaag weten de mogelijkheden hiervoor te onderzoeken.

'Vragen om problemen'

Dat is geen goed idee, denkt een ruime meerderheid (80 procent) van de ondervraagden. Bij online aankopen heeft achteraf betalen meerwaarde, vinden zij, maar in de winkel niet. "Daar kun je het product al beoordelen, dus je weet wat je aanschaft", zegt iemand.

Bovendien is de verleiding om iets te kopen waar je eigenlijk het geld niet voor hebt in de winkel nog groter dan online, denken tegenstanders. "Dat is vragen om problemen", vindt een deelnemer aan het onderzoek. "Je verleidt mensen doelbewust tot onverantwoorde aankopen en dat leidt tot schulden en veel ellende."

Meer impulsaankopen

Mensen die zelf bij het achteraf betalen van een online aankoop al eens in de problemen raakten, beamen dat. De helft (50 procent) verwacht dat ze in de winkel sneller iets kopen waar ze op dat moment geen geld voor hebben, als ze van deze optie gebruik kunnen maken.

"Soms zit je te wachten op geld en omdat het leven met alle kosten gewoon doorgaat, is het fijn als je even op de pof iets kunt kopen." Waar een klein deel (6 procent) van alle deelnemers denkt gebruik te gaan maken van achteraf betalen in fysieke winkels, is dat onder degenen die in de problemen kwamen groter: 16 procent.

Problemen met betalen

Van de mensen die weleens achteraf betaalden bij een webshop, geeft 7 procent aan problemen te hebben gehad met het betalen van de rekening. Dat aandeel is het hoogst onder jongeren tussen de 16 en 34 jaar: van hen kwam 11 procent in de knel met betalen.

Vaak omdat afbetaalapps extra kosten in rekening brengen, als kopers niet op tijd aan hun betalingsverplichtingen voldoen. Meerdere jongeren laten weten weleens herinneringskosten te hebben moeten betalen, omdat ze 'vergaten op tijd af te lossen'.

'Consumentenbescherming'

Toch zijn niet alle ervaringen met afbetaalapps negatief. Zo geven 4 op de 10 (41 procent) aan het juist goed te vinden dat webshops die optie aanbieden. Zij zien dat als een soort 'consumentenbescherming', voor wanneer ze niet zeker weten of het product gaat bevallen.

"Bij webwinkels waarmee ik nog geen ervaring heb en relatief onbekend zijn, betaal ik vaak achteraf indien mogelijk", zegt een panellid. Andere voorstanders laten weten het 'handig te vinden dat ze niet zelf achter hun geld aan hoeven', wanneer een product niet wordt geleverd, beschadigd is of afwijkt van de foto.

Door de groeiende onzekerheid in de wereld, stijgt de populariteit van noodpakketten: meer dan de helft (57 procent) heeft zo’n pakket in huis of wil er een aanschaffen. Vrees dat de overheid niet snel komt helpen bij een noodsituatie speelt daarin mee.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 20.000 deelnemers van het Opiniepanel. Volgens experts moeten we in de toekomst serieus rekening houden met grootschalige stroomuitval van meerdere dagen. Bijvoorbeeld door een cyberaanval of sabotage, maar ook door overbelasting op het stroomnet. Ook panelleden zien die kans toenemen: vorige zomer vond 34 procent die kans redelijk groot, nu 4 op de 10 (42 procent).

Twijfels over hulp van de overheid

Mochten we meerdere dagen zonder stroom komen te zitten, dan kan dat grote gevolgen hebben. Zo is er dan geen stromend water, geen openbaar vervoer of geen digitaal betaalverkeer. Slechts 3 op de 10 (29%) ondervraagden verwachten dat de overheid snel paraat staat om hen te helpen.

Tweederde (67%) heeft daar weinig of geen vertrouwen in. Zij betwijfelen of deze regering voldoende prioriteit geeft aan rampenbestrijding en vragen zich af in hoeverre de overheid zelf nog kan functioneren onder zulke omstandigheden. Bovendien maakt het huidige kabinet voor hen tot dusver nog geen daadkrachtige indruk. "Deze regering is niet zo goed om op korte termijn beslissingen te nemen, ik denk dat de meeste mensen op zichzelf zijn aangewezen", vreest een deelnemer.

Meer noodpakketten in huis

Met die toenemende zorgen zijn meer mensen zich gaan voorbereiden op een mogelijke ramp. Zo'n 3 op de 10 (28 procent) heeft een noodpakket, met onder andere houdbaar voedsel, water en contant geld in huis. Vorig jaar was dat nog 22 procent.Ook het aantal mensen dat van plan is zo'n pakket aan te schaffen is gestegen, van 20 procent in augustus 2024 naar 29 procent nu.

Sommige deelnemers die recentelijk spullen voor noodsituaties in huis haalden, geven aan dat de toespraak van NAVO-baas Mark Rutte, die afgelopen december mensen opriep om zich geestelijk voor te bereiden op oorlog, daar een rol in speelde. Ook de tv-uitzending Black-out zette enkelen aan tot actie. In de eenmalige special maakte de EO een fictieve nieuwsuitzending, van een noodsituatie waarin delen van het land meerdere dagen zonder stroom zaten.

'Bangmakerij'

Het aantal mensen dat geen noodpakket heeft en dat ook niet wil, nam af: van ruim de helft (54 procent) in augustus, naar 39 procent nu. Deze groep ziet uitspraken als die van Mark Rutte vooral als 'onnodige bangmakerij'.

Anderen denken dat als de nood écht uitbreekt, een samengesteld pakket niet veel meerwaarde zal hebben. "Onzinnig, het is maar voor de eerste dagen en daarna zit je alsnog in de ellende", vindt een deelnemer. "Bovendien heb ik nu al genoeg in huis om die eerste dagen te overleven."

Week volhouden

Noodpakketten zijn doorgaans bedoeld om mensen de eerste 2 à 3 dagen door te laten komen, totdat er georganiseerde hulp op gang komt. Voor 3 op de 10 (30 procent) is dat ook ongeveer de maximale duur die zij verwachten uit de problemen te blijven bij een grote stroomuitval. Nog eens 36 procent denkt dat een week te kunnen, een kwart (27 procent) zelfs langer dan dat.

Ook vinden mensen zichzelf nu beter voorbereid dan vorig jaar. Zo'n tweederde (65 procent) acht zichzelf redelijk tot heel goed in staat om het een week vol te houden bij een grote stroomuitval. Vorig jaar was dat lager: toen had nog 58 procent daar vertrouwen in.

Donald Trump roept al maanden dat hij importheffing wil invoeren op buitenlandse producten. En deze week is het voor Canada en Mexico zover: producten uit die landen zijn duurder om de VS in te krijgen. Is Europa straks aan de beurt? "Houdt hier niet op."