De grootste groep kiezers ziet het liefst dat VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie met elkaar om de formatietafel gaan. Bij kiezers van de VVD, CDA en de ChristenUnie is die ruim favoriet, alleen willen D66'ers liever met Volt of een linkse partij.
Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag op de dag na de verkiezingen onder ruim 21.000 leden van het Opiniepanel. De combinatie VVD, D66, CDA en ChristenUnie, goed voor 79 Tweede Kamerzetels in de laatste tellingen, krijgt van 30 procent van alle kiezers de voorkeur. Bij een meerderheid van de kiezers die gisteren op de VVD (71 procent), het CDA (74 procent) en de ChristenUnie (88 procent) hebben gestemd is de samenstelling van Rutte III ook favoriet voor het komende kabinet.
D66'ers willen liever met Volt of linkse partij
Uitzondering is de achterban van winnaar D66. De sociaal liberalen rolden als tweede partij uit de stembussen en hebben daarmee een flinke stem in de formatie. Voor slechts één op de vijf (19 procent) is een coalitie tussen de VVD, D66, CDA en de ChristenUnie favoriet. Zij ruilen de ChristenUnie het liefst in voor nieuwkomer Volt, de PvdA of GroenLinks.
Als het gaat om samenwerking met de ChristenUnie zijn vooral de medisch-ethische kwesties een breekpunt voor D66-kiezers: "Mijn stem op D66 was er vooral één op progressieve waarden. Weer samenwerken met een ethisch streng conservatieve partij vind ik zonde van mijn stem." 46 procent van de D66-kiezers vindt een coalitie VVD, D66, CDA, ChristenUnie als het moet wel acceptabel.
Minderheidskabinet
Een minderheidskabinet, zonder een vierde partij, is ook acceptabel voor D66-kiezers, maar slechts 4 procent noemt dat nu wenselijk. Slechts een derde (32 procent) vindt dat dat nu onderzocht moet worden. Van alle kiezers vindt 9 procent praten over een minderheidskabinet wenselijk.
Waar kiezers het in meerderheid wel over eens zijn, is welke politicus na gisteren premier mag worden. 58 procent vindt het acceptabel als Mark Rutte voor de vierde keer premier van Nederland wordt. 34 procent, vooral kiezers van FVD, de PVV, de SP en de Partij voor de Dieren, noemt dat onacceptabel.
CDA-kiezers: partij mag regeren ondanks verlies
Opvallend is de houding van CDA-kiezers tegenover regeren. De partij, in de campagne geleid door Wopke Hoekstra, verliest waarschijnlijk vier zetels ten opzichte van de vorige verkiezingen en komt uit op 14 zetels.
Maar liefst 93 procent van de CDA-stemmers vinden dat hun partij, ondanks het zetelverlies, mag regeren in een volgend kabinet.
Eigen kiezers genadig voor verliezers
Ook zijn CDA-kiezers mild voor lijsttrekker Hoekstra. 87 procent van zijn achterban vindt dat hij na het tegenvallende resultaat niet hoeft op te stappen. Kiezers lichten toe dat hij pas kort politiek leider is en de tijd moet krijgen om te rijpen. "Hoekstra is meer bestuurder dan politicus. Dat is gebleken. Dat is geen reden om hem weg te sturen", zegt een CDA'er in het onderzoek.
Ook bij andere partijen die hebben verloren, hoeven van de kiezers geen koppen te rollen. Wilders geniet nog altijd de meeste steun, met 99 procent van zijn eigen kiezers die vindt dat hij mag blijven. Maar ook grote groepen kiezers van de SP (86 procent) en GroenLinks (74 procent) vinden dat hun leiders mogen aanblijven.