Steeds meer landen kondigen maatregelen aan tegen Israël om het land onder druk te zetten te stoppen met het geweld in Gaza. In de chat krijgen we vaak vragen over wat de Nederlandse overheid precies kan doen. We leggen het voor aan sanctierechtadvocaat Yvo Amar.

Inreisverbod voor ministers

Eerst wat Nederland al heeft gedaan: begin deze week werd een inreisverbod opgelegd tegen twee ministers in de Israëlische regering: Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) en Bezalel Smotrich (Financiën). Beide ministers zijn omstreden door hun extremistische uitspraken.

"Zij kunnen dus feitelijk niet meer naar ons land reizen", legt Amar uit. Hij noemt het opleggen van het inreisverbod aan Israëlische ministers een stap in het Nederlandse beleid. "Het is iets wat we nog niet hadden gedaan."

'Eigenlijk niets nieuws'

Daarnaast stelde Nederland een tijdelijk wapenembargo in, waardoor er geen wapens meer aan Israël mogen worden geleverd. "Feitelijk werden er al nauwelijks wapens naar Israël geëxporteerd, daar heb je een vergunning voor nodig en die worden niet afgegeven", vertelt Amar.

Dat de overheid de wapenexport aan Israël nu tijdelijk helemaal heeft stilgelegd is volgens de sanctierechtadvocaat dus vooral symbolisch: "Het is eigenlijk niets nieuws."

Felle reacties uit Israël

Toch werd er vanuit Israël fel gereageerd op de Nederlandse maatregelen tegen het land. Zo vindt de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Gideon Saar dat Nederland ervoor kiest om een 'langdurige vriendschap met Israël in te ruilen voor openlijke vijandschap'.

En de Israëlische ambassadeur in Nederland, Modi Ephraim, sprak van 'een historische fout' in een reactie op het nieuws dat ons land een inreisverbod tegen ministers had opgelegd en een tijdelijk wapenembargo had ingesteld.

Producten boycotten?

Nederland is zeker niet het enige land dat bezig is met maatregelen en sancties tegen Israël vanwege de oorlog in Gaza. Zo sprak in mei de Ierse buitenlandminister Simon Harris bijvoorbeeld al het voornemen uit om Israëlische producten uit bezette Palestijnse gebieden te boycotten.

Maar het opleggen van zulke economische sancties kan niet zomaar, weet Amar. "Op dit moment mogen we alleen maar de Europese en internationale sancties implementeren in Nederland", legt hij uit.

Gebonden aan sanctiewet

Ons land kan dus niet op eigen houtje handelsbeperkingen opleggen aan een land, in dit geval Israël. Dat is namelijk zo vastgelegd in de Nederlandse sanctiewet. Amar: "Wil je daar iets aan veranderen dan is er concreet een wetswijziging nodig van die wet."

Na een wetswijziging zou het volgens hem wel mogelijk zijn om als Nederland eigen economische sancties op te leggen aan een ander land. "Maar dat kan nu dus niet."

'Europa nodig'

Al betekent dat niet dat de Nederlandse overheid op dit moment helemaal niets kan ondernemen, gaat Amar verder. "Er zijn nog heel veel stappen die we kunnen nemen. We kunnen als overheid bijvoorbeeld besluiten om geen producten meer uit Israël te kopen, dus vanuit overheid zelf gezien." Of het kopen van Israëlische wapens, noemt hij als ander voorbeeld.

"Maar wat we niet kunnen, is aan de markt opleggen om bepaalde producten niet meer te kopen of te verkopen. Daarvoor hebben we echt Europa nodig", benadrukt hij.

Palestijnse staat

Ondertussen geven steeds meer Europese landen aan dat zij Palestina als onafhankelijke staat willen erkennen. Zo zal Frankrijk dat officieel in september doen en ook Malta voegde zich deze week in het rijtje landen dat Palestina erkent of dat van plan is.

"Concreet betekent het erkennen van de Palestijnse staat dat Palestijnen daadwerkelijk een staat hebben", zegt Amar. "Dus dat ze erkend worden en dat ze dus ook als staat de rechten hebben die een staat toekomt."

Symbolische waarde

Maar voor de situatie in Gaza zoals die nu is betekent het volgens hem 'eigenlijk nog heel weinig'. "De Palestijnse staat heeft natuurlijk nog geen regering of iets dergelijks", legt hij uit.

Het heeft als land 'nu nog geen effect' om Palestina als staat te erkennen, omdat er nog geen officiële gesprekspartner vanuit Palestina is, verduidelijkt de sanctierechtadvocaat. "Ik denk dat het vooral iets is dat symbolisch waarde heeft."

Als drukmiddel inzetten

Bovendien is het erkennen van Palestina strikt gezien geen sanctie tegen Israël, maar het kan wel gedaan worden om Israël onder druk te zetten. "Het lijkt nu wel als zodanig te worden ingezet door het Verenigd Koninkrijk", ziet Amar.

"Dat komt denk ik vooral doordat het erkennen van de staat eigenlijk betekent dat er dus een tweestatenoplossing moet komen", zegt hij tot slot. "En dat ligt natuurlijk heel erg gevoelig in Israël. Op die manier heeft het een grote symbolische waarde."