tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Zwarte Piet ter discussie stellen leverde ook 50 jaar geleden al bedreigingen op

Zwarte Piet ter discussie stellen leverde ook 50 jaar geleden al bedreigingen op
Intocht van Sinterklaas in Amsterdam (archief)
Bron: ANP

De discussie rondom de kleur van Piet is niet van de laatste jaren, ook vorige eeuw werd er al veel over gesproken. "Mijn moeder zag in die tijd al dat de figuur Zwarte Piet racistisch was en ze vond dat ze daar iets aan moest doen."

Het waren de vroege voorlopers van de beweging die te hoop loopt tegen Zwarte Piet: Riet Grunbauer schreef al in 1968 haar Wittepietenplan, want er moest wat haar betreft iets gebeuren. Rahina Hassankhan schreeft in 1989 een boek waarin ze aangaf dat het Sinterklaasfeest altijd al aan verandering blootstond.

Kleur van de piet

In 2013 vroegen de Verenigde Naties Nederland om opheldering over het Sinterklaasfeest en vooral het stereotype beeld van Zwarte Piet. Sindsdien is de komst van de Sint onlosmakelijk verbonden met de discussie over de kleur van Piet.

Maar onvrede over de zwartgeschminkte hulpjes van Sinterklaas is niet alleen van deze tijd. "Mijn moeder zag indertijd al dat de figuur Zwarte Piet racistisch was en ze vond dat ze daar iets aan moest doen", zegt Marco Grunbauer over zijn moeder.

Riet Grunbauer
Bron: Marco Grunbauer
Riet Grunbauer noemde in 1968 Zwarte Piet al racistisch

'Heel erg bang'

Bewijsmateriaal dat zijn moeder in 1968 een Wittepietenplan heeft gepresenteerd is er bijna niet meer te vinden. "Ze heeft alle flyers en badges die ze gemaakt had vernietigd, omdat ze bang was geworden door de reacties die ze kreeg."

Riet Grunbauer was een huismoeder die de kleur van Piet al eind jaren 60 ter discussie stelde in een artikel in de Panorama. "Na de publicatie werd er gebeld op de bakelieten telefoon die in de gang hing. De man aan de andere kant van de lijn vroeg of hij even langs moest komen om wat Witte Pietjes te komen maken. Mijn moeder is wel heel erg bang geworden van dat soort opmerkingen."

Niet tegen sinterklaasfeest

Ook Rahina Hassankhan mengde zich in de discussie, ze schreef in 1989 het boek 'Al is hij zo zwart als roet'. Met het boek wilde zij duidelijk maken dat Zwarte Piet in het verleden niet altijd dezelfde figuur is geweest zoals hij nu was. "Mijn intentie was absoluut niet om tegen het sinterklaasfeest te zijn, integendeel, ik vind het een leuk feest."

Ze verdiepte zich in de geschiedenis van het sinterklaasfeest en kwam tot de ontdekking dat zowel Sinterklaas als Zwarte Piet in het verleden al in verschillende gedaantes waren verschenen. En dat ook discussie rondom het feest niet nieuw was. "Zo werd er bijvoorbeeld eerder gediscussieerd over de marsepeinen varkentjes." De snoepbeesten waren een verwijzing naar heidense rituelen en dat vond de kerk destijds niet goed.

Rahina Hassankhan
Bron: EenVandaag
Rahina Hassankhan mengde zich schreef in 1989 het boek 'Al is hij zo zwart als roet'.

Uitgemaakt voor Zwarte Piet

Dat er nu ruim 30 jaar later nog steeds discussie is over zwarte piet verbaast haar niet. "Cultuur verander je niet in één keer, dat heeft een lange adem nodig. Maar het is wel goed om mensen te informeren."

Daarom schreef Hassankham het boek: "Als kinderen worden uitgemaakt voor Zwarte Piet, dan is dat niet fijn, dan moet er iets gebeuren." Ze verscheen in een televisieprogramma en met een interview in de krant. "Maar de reacties op mijn optreden waren lang niet zo heftig als dat je dat nu ziet. Het is nu alleen maar verder uitvergroot."

Lees ook

Drie mannen voor de deur

De moeder van Marco kreeg wel hele heftige reacties. "Ik was nog een kleuter toen mijn moeder haar plan presenteerde en ik herinner me nog dat op een avond werd aangebeld en er drie mannen voor de deur stonden, geschminkt als Zwarte Piet."

De kleine Marco zag vervolgens hoe het drietal zijn moeder optilde. "Daar werd dan een foto van gemaakt. Mijn moeder vond dat absoluut niet grappig en voelde zich bedreigd."

Feest voor iedereen

Ondanks een paar boze brieven is Hassankhan blij dat ze zich toen al heeft uitgesproken in deze discussie. "Het was nodig en het blijkt ook nodig te zijn als je nu kijkt naar de discussie in de maatschappij." Ze hoopt dat het uiterlijk van Piet uiteindelijk overal wordt aangepast. "We willen een feest voor iedereen en dat is het nu niet."

Marco is trots op zijn moeder: "Bijzonder dat ze haar tijd eigenlijk ver vooruit was." Riet is in 2009 overleden, dus ze heeft de huidige discussie niet meegekregen. "En dat is maar beter ook."

Lees ook

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Berichtenapp Signal steeds populairder, maar WhatsApp nog niet afgeschreven: 'Ze weten toch al alles van me'

Berichtenapp Signal steeds populairder, maar WhatsApp nog niet afgeschreven: 'Ze weten toch al alles van me'
Bron: ANP

Signal wint steeds meer terrein in Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 23.000 leden van het Opiniepanel. Van alle deelnemers heeft 35 procent de chatdienst gedownload. Toch stopt bijna niemand zomaar met WhatsApp.

Een derde van de panelleden (35 procent) heeft Signal inmiddels op hun telefoon, maar vrijwel iedereen houdt WhatsApp ernaast. Slechts 1 procent zegt alleen nog maar via Signal te communiceren.

Tussen twee werelden

Mensen die beide chatdiensten gebruiken, hebben het gevoel dat ze 'tussen twee werelden zitten'. Iemand schrijft: "Ik wil er heel graag vanaf, maar ik merk nu hoe afhankelijk ik en anderen om me heen zijn geworden van WhatsApp. De hele tijd tussen de appdiensten wisselen is ook geen doen."

Jongeren (18-24 jaar) en theoretisch opgeleiden maken relatief vaak gebruik van Signal. Bijna de helft (47 procent) van die laatste groep heeft Signal gedownload, maar ook daar blijft het in 99 procent van de gevallen in combinatie met WhatsApp.

'Discussie overdreven'

Veel praktisch opgeleiden blijven WhatsApp voorlopig trouw. Van hen heeft 21 procent Signal geïnstalleerd. 7 op de 10 gebruiken alleen WhatsApp.

Mensen die alleen WhatsApp gebruiken, laten weten de discussie 'overdreven' te vinden of 'niet zo te volgen'. Hun vrienden, familie of collega's hebben ook nog niet voorgesteld om over te stappen naar Signal.

Bekijk ook

'Ze weten toch al alles van me?'

Sonja Wijker-Cornelissen (68) stapte in 2021 over naar Signal, na een discussie met haar zoon over de nieuwe privacyvoorwaarden van WhatsApp. "Ik had per ongeluk op 'ja' geklikt, zonder echt te lezen wat ik goedkeurde", zegt ze. Sindsdien probeert ze bewust minder afhankelijk te zijn van grote techbedrijven. Zo zit ze niet op Facebook en Instagram.

Toch gebruikt ze WhatsApp ernaast, omdat veel mensen in haar omgeving niet willen overstappen. "Als ik het erover heb, zeggen ze vaak: 'Signal, wat is dat?' of: 'Ze weten toch al alles van me.' Het voelt voor velen als te veel gedoe om met een nieuwe app te beginnen."

info

Meedoen?

Bij EenVandaag heb je de mogelijkheid om vragen en ideeën in te sturen. Dat kan altijd in onze chat, of je kunt meedoen aan de gerichte EenVandaag Vraagt-oproepen die wij zo'n twee keer per week plaatsen in de Peiling-app. De Peiling-app is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

'Iedereen meenemen is een enorme klus'

Ook Hugo Bausch (65) probeert zijn netwerk in beweging te krijgen. Hij stapte over naar Signal na de inauguratie van Trump - hij niet langer wilde meewerken aan het verdienmodel van grote techbedrijven. "Ik ben gedreven door de wil om iets te veranderen", zegt hij. "En dan is dit een kleine, maar wel een concrete stap die ik zélf kan zetten."

Maar in de praktijk is dat lastig. "Ik zit in een VvE-bestuur, daar heb ik ze wel overtuigd, maar bij de andere bewoners is het lastiger." Zijn familie meekrijgen blijkt ook niet eenvoudig: "Ik heb veel digibeten in de familie." Daarom blijft hij WhatsApp voorlopig nog gebruiken, al heeft hij gezegd dat hij er half april mee stopt.

info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 17 tot en met 19 maart 2025. Er deden in totaal 23.094 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Bekijk ook

'Begin er moe van te raken'

Een op de vijf (20 procent) vindt het irritant als anderen hen proberen over te halen om over te stappen op Signal. Die voorstellen zijn in veel groepsapps voorbij gekomen.

"Het is nu een paar keer gebeurd in groepsapps en ik begin er moe van te raken. Ik heb geen zin om me te laten opdringen", schrijft een deelnemer.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Door toeslagenaffaire raakten duizenden ouders hun kinderen kwijt, zo ook Gerda en Jurgen: 'Na 10 jaar ouderlijk gezag terug'

Het schandaal rond de kinderopvangtoeslag speelde een grote rol bij de uithuisplaatsing van kinderen uit gedupeerde gezinnen. Dat concludeert een onafhankelijke commissie onder leiding van Mariëtte Hamer, die daar onderzoek naar heeft gedaan.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant