Na een jarenlang gevecht met het leven kreeg Jozien afgelopen najaar euthanasie. "Wat is de meerwaarde van een lang leven als het leven niet fijn is?" vraagt haar zus Floor. "Euthanasie is bij psychisch lijden voor sommige mensen het beste wat er is."

Op 31 oktober 2022 kreeg Jozien euthanasie, ze was 30 jaar. Dat moest ze in het ziekenhuis doen, omdat ze donor was. "Ze heeft zes organen gedoneerd, ik was zo trots op haar", vertelt haar zus Floor 3 maanden later.

Zo lang mogelijk weg zijn

Al vanaf de puberteit worstelde Jozien met het leven. "Ze was depressief, had een eetstoornis, PTSS, stemmingswisselingen. Ze heeft vaak in het ziekenhuis gelegen met een overdosis", vertelt Floor.

"Niet altijd omdat ze dood wilde, maar ze zei dan: 'Ik wilde zo lang mogelijk weg zijn'. We waren altijd bang om een telefoontje te krijgen met de mededeling dat ze er niet meer was."

'Ik wist dat ze worstelde'

Jozien is het jongste zusje van Floor. "Ze was gevoelig, verlegen, ging vaak achter de benen van mijn moeder staan", vertelt ze. "Ze was heel muzikaal, kon goed zingen, speelde dwarsfluit. En ze was heel zorgzaam, ik kreeg altijd als eerste een kaartje van haar als ik jarig of ziek was."

"Het was voor mij geen nieuws dat ze tegen haar behandelend arts de wens had uitgesproken euthanasie te krijgen. Ik wist dat ze worstelde. Maar ik stond er nog niet echt bij stil dat ze er dan niet meer zou zijn."

Lang traject

Toen Jozien had aangegeven euthanasie te willen, werd haar ook gezegd dat dat een lang traject zou worden. Ze vroeg zich af of ze dat wel zou redden. "Voor iemand die zich elke dag suïcidaal voelt, lijkt dat een eeuwigheid", legt Floor uit. "De escape was in zicht, maar ze moest nog wel iedere dag zien door te komen."

Jozien volgde nog een aantal behandelingen en kreeg nieuwe medicijnen. "Als je het euthanasietraject ingaat, ga je een lijstje af: wat heb je al geprobeerd en wat kun je nog proberen?"

Meerwaarde van lang leven?

Floor hoopte ergens dat haar zusje toch een behandeling vond die haar wel kon helpen. "Maar door al die behandelingen werd ze een soort zombie, met steeds weer nieuwe medicijnen. Iemand raakt de connectie met het gezonde leven kwijt, er bleef steeds minder van haar over."

"Je gaat je afvragen: is het niet gewoon beter voor haar? En wat is de meerwaarde van een lang leven als het leven niet fijn is? Waar staat dat iedereen 80 moet worden? Misschien is het voor haar klaar bij 30. Ze wilde gewoon gehoord worden. Ze zei ook: 'Ik trek het niet meer, ik ben moe, ik wil niet meer'."

Voor de zekerheid vragen

Vlak voor de datum van haar euthanasie wilde Floor nog één keer van Jozien horen dat dit echt was wat ze wilde. Tijdens het hardlopen vroeg ze zich ineens af: 'Heb ik het wel vaak genoeg gevraagd?'."

"Ik heb haar gebeld en zei: wil je vertellen dat dit is wat je wil, ik moet het van jou horen, anders kan ik het niet accepteren. En toen vertelde Jozien heel rustig dat dit is wat ze wilde."

Ontspannen

Floor vertelt: "Ik heb tijd gehad om aan het idee te wennen. Een half jaar geleden werd het concreet en hebben we er veel over gesproken. Het wordt erin gemasseerd. De rouw begon zo al een beetje voor ze overleed."

Op de dag van haar euthanasie gingen Floor, Jozien en een vriend van Jozien samen naar het ziekenhuis. "Ik was zelf een hoopje ellende, Jozien zat er heel ontspannen bij en heeft mij getroost."

Slinger opgehangen

Ze hadden een aantal spullen van thuis meegenomen, zoals een lamp die altijd naast haar bed stond en een slinger om op te hangen. "Zwarte humor had ze wel", zegt Floor.

Toen Jozien in slaap werd gebracht hield haar oudere zus haar hand vast. "Ze is om 12.22 uur heel rustig ingeslapen. Ik heb alleen maar staan huilen."

Roze kist met vlinders

Omdat Jozien wist dat ze doodging, heeft ze haar uitvaart voor een groot gedeelte zelf kunnen regelen. Zo had ze zelf de muziek uitgekozen. "En de kist heb ik roze geschilderd met vlinders, het zag er heel 'Jozienerig' uit." Afgelopen week is de as van haar zusje uitgestrooid en hebben ze samen met familie en vrienden een boom geplant.

Dat haar zusje de mogelijkheid had om voor euthanasie te kiezen en niet zelf uit het leven is gestapt, zorgde voor rust bij Floor. "Je ergste nachtmerrie is dat ze dit alleen had moeten doen, dat idee zou ik 100 keer ondraaglijker dan hoe het nu gegaan is", zegt ze. "Euthanasie is bij psychisch lijden voor sommige mensen het beste wat er is, het beste van het slechtste."

Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Het aantal meldingen van frauduleuze belletjes is enorm gestegen. Volgens expert Dave Maasland zijn de daders vaak Nederlandse jongeren die door bendes hiervoor geronseld worden. ”Het lijkt steeds meer op georganiseerde misdaad.”

Steeds meer criminelen proberen via de telefoon geld af te troggelen bij niets vermoedende slachtoffers. Dat blijkt uit recente cijfers van de fraudehelpdesk. In de eerste drie maanden van dit jaar kwamen er 9.793 meldingen binnen bij het anti-fraude instituut. In 2024 lag dit aantal in dezelfde periode nog op 3.031 meldingen.

Grote criminele bendes

Cybercrime-expert Dave Maasland is niet verbaasd over deze toename. "Deze vorm van misdaad begint echt de vorm aan te nemen van georganiseerde misdaad", legt hij uit.

Er zitten volgens hem steeds vaker grote criminele bendes achter deze vorm van oplichting. "Die weten hoeveel geld hiermee te verdienen valt."

'We zijn gewend alles online te delen'

Daarnaast maakt nieuwe technologie als AI het stuk makkelijker voor deze criminelen om hun slag te slaan, zegt Maasland. "De opkomst van kunstmatige intelligentie speelt zeker een rol en die versnelt deze opmars alleen maar. Je hebt nu voor het klonen van een Nederlandse stem, nog maar 10 seconden nodig van de oorspronkelijke stem", legt hij uit. "Dus dat wordt steeds beter en makkelijker."

"Maar dat is zeker niet de enige factor", benadrukt de expert. Ons eigen online gedrag speelt oplichters ook vaak behoorlijk in de kaart. "We zijn zo gewend om alles online te delen, omdat we elkaar vertrouwen. Deze gegevens lekken ook vaak uit. Maar dat zorgt er wel voor dat criminelen heel geloofwaardig deze telefoontjes kunnen plegen."

'Kan iedereen overkomen'

"Ze zijn echt zo geraffineerd deze oplichters", gaat Maasland verder. "Ze bellen je dus op en gebruiken in zo'n telefoontje allemaal gegevens van jou. Ze weten je naam, je adres en soms zelfs ook je banksaldo. Dan wordt het zo geloofwaardig allemaal."

Maasland heeft zelf van dichtbij gezien hoe deze criminelen te werk gaan. "Ik heb wel eens telefoontjes van de politie mogen mee luisteren. De manier waarop deze oplichters dat doen, is echt zo extreem gehaaid en geloofwaardig", vertelt hij. "Zo klantvriendelijk ook. Ik me voorstellen dat iedereen hier in mee zou kunnen gaan. Het kan dus echt iedereen overkomen."

Geronselde jongeren hebben 'geen idee'

Wat Maasland ook zorgen baart, is de leeftijd van de daders die zich met deze vorm van oplichting bezig houden. "Het zijn vooral veel jongeren ook die geronseld worden door deze bendes, helaas ook in vriendengroepen. Want veel van deze fraudeurs zitten gewoon in Nederland. Daar waarschuwt de politie voor."

"Ze vertellen deze jongeren niet dat ze geld stelen van ene mevrouw Jansen, maar dat ze stelen van de verzekering of van de bank", gaat hij verder. "In de rechtszaal komen ze er soms pas achter dat mevrouw Jansen het slachtoffer is en haar hele pensioenpotje weg is. Ze hebben echt geen idee."

'Let op urgentie'

De expert heeft tot slot nog een gouden tip hoe je kunt voorkomen dat je in de val van deze oplichters loopt. "Let op urgentie, dat komt bij al deze vormen van oplichting voor, of ze nou kunstmatige intelligentie gebruiken of niet."

"Ze roepen altijd hun slachtoffer op om direct iets te doen, meteen iets over te maken", legt hij Maasland uit. "Want anders verlies je je geld of je telefoon. Als je wordt opgedragen direct te handelen, moeten alle alarmbellen afgaan."