Zorgen bij experts om ongewoon hoge temperatuur van oceaanwater: 'Dit hebben we nog niet eerder gezien'

Nog nooit was het water in de Atlantische Oceaan zo warm. Experts maken zich grote zorgen, want de gevolgen zijn niet te overzien, zeggen ze. "Alle alarmbellen gaan rinkelen."

Zo zorgt warmer oceaanwater voor een zeespiegelstijging en krachtigere stormen. Maar dat is niet alles. Onderzoekers wijzen erop dat de oceaan haar functie als vangnet voor de opslag van CO2 kan verliezen.

Warmte opslaan

"De oceaan houdt ons hoofd koel. Uit een studie blijkt dat 89 procent van de warmte die vastgehouden wordt door CO2, wordt opgenomen door de oceaan. Maar een klein percentage van die energie warmt de lucht op", zegt oceanograaf Femke de Jong van onderzoeksinstituut NIOZ.

De Atlantische Oceaan, die op veel plekken kilometers diep is, kan daar enorme hoeveelheden warmte opslaan, vertelt evolutiebioloog Katja Peijnenburg. Maar uiteindelijk kan er een omslagpunt komen. Dat is het punt dat de oceaan door de warmte geen CO2 meer kan opnemen. "Dan hebben we een groot probleem", zegt de onderzoeker, die verbonden is aan Naturalis Biodiversity Center in Leiden.

Extreem hoge temperaturen

Oceanografen en biologen houden daarom al tientallen jaren de temperaturen van oceanen in de gaten. De afgelopen jaren zagen ze de temperatuur van het water flink stijgen, inmiddels spreken ze van 'extreem hoge temperaturen' in de Atlantische Oceaan. "De oceaan warmt momenteel op met de energie van 5 atoombommen per seconde", zegt Peijnenburg.

Oceanograaf Femke de Jong deed de afgelopen tijd onderzoek naar de temperatuurstijgingen. "Dat de Atlantische Oceaan ten westen van Ierland in maart al bijna 20 graden warm was, is echt uitzonderlijk. We hadden als wetenschappers veel vragen en zorgen."

'Nog niet eerder gezien'

Metingen uit nieuw onderzoek wijzen uit dat de hitte vooral in de bovenlaag van het oppervlaktewater zit, zegt ze. "Maar de bovenste meters zijn wel 4,5 graden warmer dan het in deze tijd van het jaar zou moeten zijn. Dat is extreem veel meer. Zo'n grote afwijking hebben we nog niet gezien."

Tijdens haar werk op zee ziet De Jong het ijs op de Noordelijke IJszee afnemen en de ijskappen van Groenland smelten. Hierdoor stijgt de zeespiegel steeds sneller en ontstaan er problemen. Dijken kunnen de hoeveelheden water niet aan en grote delen land komen onder water te staan.

Record worden gebroken

Ook evolutiebioloog Peijnenburg maakt zich zorgen over de gevolgen. "Wat er nu gebeurt in de Atlantische Oceaan is ongekend. Alle records worden gebroken."

De oceaan is een heel belangrijke buffer en bepalend voor het klimaat, legt ze uit. Het kan heel veel energie opslaan. "Als de hele oceaan met één graden opwarmt, dan is dat gigantisch veel energie. Veel meer dan bijvoorbeeld de atmosfeer die opwarmt."

Invloed op voedselketen

De bioloog doet al jaren onderzoek naar plankton in de oceaan. "Wat veel mensen zich niet of goed genoeg realiseren is dat zonder plankton het leven op aarde onmogelijk is. Deze micro-organismen liggen aan de basis voor alle voedselketens in zee en produceren de helft van het zuurstof op aarde."

De opwarming van het oceaanwater raakt juist deze organismen, ziet Peijnenburg. "Het plankton dat zuurstof produceert, leeft namelijk in de bovenste laag van de oceaan. Dat is de laag die nu zo warm is. We zien dat het plankton zich nu aan het verplaatsen is. Op het Noordelijk Halfrond migreren veel soorten richting het noorden."

Bron: EenVandaag

Vissen verplaatsen zich

Ook andere zeedieren verplaatsen zich, merkt Jena Edwards op. "We weten dat kabeljauw niet van warm water houdt. Dus die zal zich gaan verplaatsen", zegt de zeevisexpert. Dat heeft invloed op de voedselketen, want kabeljauw is een belangrijkste roofvis.

Ook verwachten visexperts gevolgen voor de visserij door de temperatuurstijging. Dat komt omdat warmer water ervoor zorgt dat er minder zuurstof in het water zit. Hierdoor worden vissen kleiner en dat gaan consumenten merken in het aanbod.

Meer onderzoek nodig

Alhoewel er veel zorgen zijn, blijft het afwachten wat op de langere termijn de gevolgen zijn van het warmere oceaanwater. "Er zijn nog steeds veel te weinig metingen in de oceaan om de processen goed te begrijpen en te kunnen voorspellen", zegt evolutiebioloog Peijnenburg.

Ook oceanograaf De Jong houdt een slag om de arm. Ze zegt dat de gevolgen afhankelijk zijn van hoe lang het water zo warm blijft. "Blijft de temperatuur een week hangen of werkt het de hele maand door? Dat weten we nog niet", zegt ze. De komende maanden wordt er daarom verder onderzoek gedaan.